Sinds ik gestart ben met mijn project ‘Natuurlijke Moestuin’ 2 jaar geleden, krijg ik vragen van mensen die in hun eigen tuin willen starten maar niet weten hoe ze moeten beginnen. Ze hebben soms al eens gelezen dat ze moeten afdekken met karton, maar hoe dat precies werkt weten ze vaak niet. Dat ze niet mogen spitten en dat plastic en natuurlijk niet goed samengaan is dikwijls al niet meer zo duidelijk.
Ik verwijs dan dikwijls naar mijn nieuwsbrief, waar ik gratis uitleg geef over het opstarten en verder onderhouden van een natuurlijke moestuin. In deze nieuwsbrief komt heel veel aanbod, en ook heel uitgebreid, maar het duurt enkele jaren voordat u zo alle info heeft gekregen.
Een snellere manier is de online jaarcursus die vorig jaar voor de eerste keer gegeven is en waar u samen met mij een bed aanlegt en hier groenten opkweekt volgens de principes van de natuurlijke moestuin. Dit is veel sneller als de nieuwsbrief, maar u bent uiteindelijk ook nog een jaar zoet. En u moet hiervoor betalen, wat de drempel om te beginnen ineens veel groter maakt :-). Ik zoek al lang naar een manier om mensen die mailen met vragen beter te kunnen helpen, om sneller een volledig antwoord te kunnen bieden. En niet alleen aan mensen die willen beginnen en hun vragen mailen. Ik merk dat op mijn blog en in mijn nieuwsbrief de verschillende onderdelen wat door elkaar lopen en dat het niet erg duidelijk is wat u eerst moet doen, wat het belangrijkste is en welke ingrepen het meeste effect gaan hebben op uw tuin.
Mijn bijbel
Ik loop al een tijdje rond met de gedachte van eindelijk eens mijn ‘bijbel’ te schrijven, waarin ik op een overzichtelijke manier, volgens een vast systeem, kan uitleggen hoe u te werk moet gaan om uw natuurlijke moestuin met succes op te starten én blijvend kunt onderhouden. Ik denk dat dit iets is waar veel mensen mee sukkelen – en blij zullen zijn als er een eenvoudige oplossing voor komt :-).
Dat u niet goed weet waar u in het begin op moet letten, wat juist heel belangrijk is of wat u gerust kunt uitstellen is frustrerend. Ik denk dat het voor velen een pak van hun hart zal zijn als er een duidelijk stappenplan is dat aangeeft in welke volgorde u verschillende handelingen moet uitvoeren om uw tuin op de juiste manier op te starten.
Ik weet ook wel dat natuurlijk tuinieren een holistische visie verlangt, dat alles verbonden is met elkaar en dat ingrijpen in een klein onderdeel het hele systeem beïnvloedt. En dat maakt het moeilijk om een aantal stappen duidelijk af te bakenen om zo klaarheid te scheppen.
Ik vermoed dat dit systeem natuurlijk tuinieren wat té simplistisch gaat voorstellen, maar als het u kan helpen om te starten en te beginnen kruipen dan is het voldoende. Na een tijdje zult u zelf wel leren stappen en misschien zelfs wel lopen ;-).
Lezing op het Transitiefestival
Men heeft mij gevraagd om op het Transitiefestival een lezing te geven over het opstarten van een natuurlijke moestuin. Het leek mij een ideale aanleiding om eindelijk eens werk te maken van een systeem waarin klaar en duidelijk de stappen worden aangereikt waarmee u uw moestuin kunt omvormen of opbouwen tot een bruisende, succesvolle, natuurlijke moestuin. Ik heb 7 stappen ontwikkeld die in de juiste volgorde moeten genomen worden.
Uiteraard zijn deze voor discussie vatbaar en zullen die in de loop der tijden hoogstwaarschijnlijk nog wel worden bijgestuurd. Maar het leek mij belangrijk om te beginnen en zo een eerste aanzet te geven om natuurlijk tuinieren iets toegankelijker en duidelijker te maken voor mensen die nog weinig kaas gegeten hebben van deze manier van tuinieren.
Ik ben momenteel bezig met het maken van mijn presentatie en dit helpt mij om mijn gedachten op een rijtje te zetten en een basis te leggen voor het uiteindelijke systeem. Hieronder vindt u al enkele slides :-).
De bedoeling is om de presentatie te verwerken tot een brochure die u een duidelijke en compacte handleiding biedt zodat u zelf snel en eenvoudig aan de slag kan gaan in uw eigen moestuin. De brochure moet enkele weken na de presentatie klaar zijn, maar ik zal hierover nog wel iets laten horen op de blog :-).
Uw bijdrage?
Zijn er specifieke punten waarmee u worstelde bij het opstarten, of misschien nog steeds mee worstelt? Heeft u voor bepaalde lessen in de tuin een zware prijs betaald? Welke dingen moeten zeker in zo’n brochure staan volgens u? Laat het mij weten in de reacties hieronder, dan kan ik er rekening mee houden tijdens het schrijven :-).
Volgende Stap? Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht.
Wat er volgens mij zeker in moet zijn de principes toepasbaar in een vb stadstuin. Niet iedereen heeft en grote oppervalkte ter beschikking.
ik denk dat je er niet genoeg kan op “hameren” dat het volledige plaatje moet kloppen en dat de visie (veel) breder is dan enkel zaadjes en plantjes in een perceeltje stoppen. Ik hoor van verschillende “beginners” dat ze de moed dreigen te verliezen als ze het resultaat na 1 jaar overschouwen in een tuin die nog geen evenwicht gevonden heeft. Omdat zo’n evenwicht maar komt na enkele jaren, mits ook de randvoorwaarden ingevuld geraken zoals zorg voor de bodem, water in de tuin, randen, nestgelegenheden etc……… GEDULD (of het niet hebben van) is denk ik voor veel beginners het grootste probleem samen met een te hoog verwachtingspatroon. Je moet er echt zelf van overtuigd zijn dat natuurlijk tuinieren de enige duurzame en juiste manier van tuinieren is die je op termijn echt wel minder werk en veel opbrengst geeft. Geloven in jezelf en in de principes van natuurlijk tuinieren is de sleutel tot succes.
Ik ben het volledig eens met judith
Het is vooral die andere manier van denken die voor veel mensen moeilijk is, die klik die ervoor zorgt dat je anders naar je moestuin kijkt. Die klik die ervoor zorgt dat je definitie van opbrengst wat verschuift.
Natuurlijk blijven, niet overdrijven met het kweken van helpers , v.b. 10 bloempotjes voor oorwormen in één boom, niet allen pimpelmees nestkastjes, mus, klever, kruiper of valk verdienen ook hulp . Daarom mag ook een muis geholpen worden, eet slaken enz. en is prooi voor anderen . Meer aandacht aan nuttige insecten zoals soorten wespen en kevers . Voorzichtig met de ent van bomen, niet ondermulchen, alsook vers grasmaaisel dat zeer warm word en plantenstengels, stammetjes bij contact kan verbranden, zoals tomaat, en mijn composthoop was toch te nat anders 68° nu 40° en bleef een grote blok, dus daar ook niet overdrijven met water .
groetjes franske
Worstelen is een groot woord, maar (naakt)slakken hebben me hoofdbrekens bezorgd omdat ik graag volledig natuurlijk wil tuinieren inclusief op een natuurlijke wijze het hoofd bieden aan deze veelvraatjes. Dood maken staat niet in mijn woordenboek, maar in een paar maanden ongeveer tweehonderd slakken verzamelen en migreren naar het uiteinde van het volkstuinencomplex is niet echt met de natuur leven. Maar hoe dan wel als natuurlijke vijanden op een tuintje van 120 m2 niet echt een optie zijn. Mogelijk dat je hier aandacht aan wilt besteden.
Hier wordt zeker aandacht aan besteedt, maar misschien niet op de manier die bedoelt 🙂
In kan niet in uw hoofd kijken! Tipje van de sluier?
ik stel vast dat het zoeken naar geschikt mulchmateriaal voor beginners moeilijk ligt
ook goed zaaien is niet makkelijk, mss daar ook eenvoudige richtlijnen/hulpmiddelen (bv hard kartonnetje vouwen en daar de zaden in doen, wit zand op het gezaaid lijntje doen (weet ge nog waar t staat)etc)
men zaait steeds veel te dik dan moet er uitgedund worden en dat is veel moeilijker bv we vertelden in onze cursus bv doe enkele zaden in één potje heb je meer garantie dat het uitkomt, maar dan hadden ze de zaden allemaal in het midden gezaaid
Ik ben eigenlijk niet van plan om zo’n praktische handleiding te schrijven. Ik denk dat iemand dan beter af is met de bijvel van VELT of een andere allesomvattend tuinboek.
Het zou eerder zijn om de omkadering en aanleg van de natuurlijke moestuin wat duidelijker te maken. Hoe beginnen met niet spitten, waarom mulchen, hoe juist combineren, waarom geen meststoffen, belang van veel organisch materiaal, …
Vooral het aanbieden van duidelijke achtergrondinformatie en een stappenplan van aanleg lijkt in de eerste plaats een belangrijke oplossing voor mensen die willen natuurlijk tuinieren.
Naast de opbrengst is er ook de ervaring voor geest en lichaam in de tuin. Je bent dan ook in de buitenlucht ipv in die knusse zetel starend naar die lichtbak. Je komt er alle dagen als beginneling. Ook begin klein en met makkelijke teelten. Ikzelf begon met 2 bedden van 7m² en nam er ieder jaar 2 bij. Was beetje puzzelen en vloeken in het begin maar na 15 jaar lukken ook de moeilijke zaken. Ook tegenvallers krijgen 2 kansen bij mij, maar worden onverbiddelijk afgevoerd als het niet lukt. Vooral het wanneer en gespreid zaaien is voor starters moeilijk. Want met 20 kroppen sla op 1 week ziet de menu er wel wat sober uit. Ook teelten om de aanvoer op de keukentafel constant te houden, overvloed is geen probleem, maar oei er staat niet echt iets oogstbaar voor op de menu, is wel eens vloeken : Had ik maar ….
Maar vooral laat je niet ontmoedigen door buren en vrienden met de klassieke tips, zelfs na 15 jaar weten sommige al lang van mijn manier van werken, maar nog steeds komen die ‘alternatieve’ methodes de kop opsteken om mij een handje te helpen (lees : omgeving om zeep te helpen).
Tip die ik altijd geef : we spreken over moeder aarde, dus hou die bedekt, zoals goede moeders anders komt er ‘ongewild’ zaad kiemen 😉
groetjes,
Goede laatste tip, die ga ik zeker van u stelen 😀 .
Waar ik vooral praktische vragen over had was:
– hoe zaaien in mulch?
– wanneer mulchen, hoeveel, met welk materiaal, …?
– op welke manier mesten? (enkel compost?, gebruik van lavagruis?, wel of geen gebruik van bv. biologische mestkorrels?, …)
– …
Wat veel mensen verkeerd interpreteren:
– Is natuurlijk moestuinieren = de natuur haar gang laten gaan? De slakken alles laten opeten?
Neen, ik denk dat er veel aandacht moet zijn naar het bereiken van het natuurlijk evenwicht. Natuurlijk moestuinieren is niet de natuur haar gang laten gaan, maar de krachten van de natuur gebruiken, in samenwerking met die natuur, om tot een moestuin in evenwicht te komen.
Daar moet veel nadruk op liggen. Natuurlijk moestuinieren is niet zomaar “veel geduld hebben” zoals het soms voorgesteld wordt. Het is, samen met de natuur, actief op zoek gaan naar een natuurlijk evenwichtige moestuin.
ik denk dat je eerst en vooral veel aandacht moet schenken aan het creëren van een aantal voorwaarden om tot een natuurlijk evenwicht te komen.
vijvers, moerassen, poelen, streekeigen hagen en heggen, bloemenranden, houtwallen, nestgelegenheid voor vogels, insectenhotel, wilde plekjes, … zodat de natuurlijke vijanden een geschikte omgeving vinden.
In sommige boeken en cursussen wordt hiernaar verwezen als randvoorwaarden, voor mij zijn dit de hoofdvoorwaarden om tot een natuurlijk evenwicht te komen.
Als ik hier lees wat jullie allemaal rond en op de moestuin hebben staan aan struiken planten bomen enz. dat alles om een zo natuurlijk mogelijke omgeving te creëren voor vogels bijen vlinders en dergelijke. Dan vraag ik me af hoe ik dat moet doen, ik heb gewoon een stukje grond van ongeveer 80 m² tussen zo’n 30 andere stukjes van dezelfde grootte met aan een kant een weide en aan de andere kant een asfalt weggetje met daartussen een sloot. Daarbij komt nog dat bijna iedereen met kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen werkt. Heeft iemand een tip hoe ik hiertussen op een goede manier mijn groenten op biologische wijze kan telen?
Frank, is mijn betaling voor je online cursus bij jou binnengekomen?
Goed initiatief Frank! Dat zal veel mensen dichter bij een natuurlijke moestuin brengen. Maar het lijkt me niet simpel.
Ik weet niet of ge er veel aan zult hebben, maar schaden zal het zeker niet. Hier dan mijn gedachten rond uw vraag tot bijstand:
Voor mij was de slakkenvraat aan nuts- en sierplanten een helse ervaring. Heb van alles geprobeerd, maar uiteindelijk er de brui aan gegeven. Na zovele jaren ecologisch tuinieren lijkt er een evenwicht gekomen, slechts enkele planten opgevreten en dat is haalbaar.
Het mulchen was voor mij niet onbekend, maar het ‘goed’ mulchen was nog iets anders… Heb via U de juiste methode leren kennen (veel dikker mulchen) en uiteindelijk ervaren, dat mijn tuin MÉÉR mulchmateriaal kon leveren dan ik in oorsprong dacht.
Via de blog of cursus heb ik ontdekt, dat teelt van aardappelen bij de juiste mulching amper werk vereist (video van oudere tuinierster in America). Geen op te hogen bedden! Bij de oogst liggen de aardappelen voor de hand ‘oprapensklaar’: geen gespit of gewoel in de grond! Voor mij toch een belangrijk ‘aha’-moment! (Ik begrijp niet goed, waarom ik te vele jaren de klassieke manier heb toegepast. Spijtig dat ik het niet eerder te weten ben gekomen.)
Bij schijnbare chaos heb ik nog geen inzicht hoe ik het moet aanpakken, hoewel ik her en der toch gedurfd heb. Ik kan niet goed inschatten hoe ik de planten kan ‘mengen’. Voor volgend jaar wel al bepaalde’ buurschappen’ ontdekt, die ik zeker ga toepassen.
Met de golvende lijnen ben ik wel aan de slag gegaan. Daarmee doe ik zeker verder! Het oogt mooier (minder strak dan rechte lijnen) en nodigt uit om beter te kijken naar de moestuin. (Bij het zoeken naar wat staat waar, komen ook andere zaken aan het licht.)
Wat voor mij van groot belang was: dit is de eerste keer dat ik echt geïnteresseerd ben geraakt in permacultuur. Via de cursus heb ik zaken toegepast, waarover ik enthousiast ben geraakt om het verder te ontwikkelen. Ik heb ook veel bijgeleerd ondanks vele jaren ecologisch tuinieren.
Hoewel ik een groot ontzag heb voor de natuur heb ik via U en uw uitleg nog meer kunnen zien, dat de natuur ons voorziet van vele helpers.
Bovenop was er weer de bevestiging dat niet de grootte, de schone vorm of kleur van de oogst of de plant belangrijk is, maar wel de verwondering en de eigen tevredenheid over wat de moestuin me brengt (een aardappel in de vorm van een hart; een wortel met twee benen; een mini- knolselder die fantastisch smaakt…).
Naar mijn mening maken beginnende tuinders vaak verlammende inschattingen doordat ze te snel en een ‘goed’ resultaat willen op basis van mooie tuinboeken of door commentaren van anderen (veelal ervaren tuinders), terwijl elke tuin anders is en elke tuinder een eigen weg moet zoeken. Ook bij mij heeft het wat geduurd eer ik mijn eigen weg ben ingeslagen en de commentaren van anderen en lectuur afwoog op basis van wat ik belangrijk vond (o.a. bloemen op het moesbed, afgesneden koolstronken laten staan, ‘rommelhoekjes’ in de tuin,…).
Succes gewenst op het Transitiefestival.