Als je bezig bent met tuinieren, ben je bezig met je bodem en weet je dat compost ongelooflijk belangrijk is. De kans is dan ook heel groot dat je bij een moestuinier ergens achteraan in de tuin een compostvat of enkele compostbakken gaat vinden. De gedreven tuinders doen aan warmtecompostering en steken er behoorlijk wat tijd en energie in, met een uitstekend resultaat!

Maar hoe gaat het in zijn werk in een natuurlijke moestuin? Want in de natuur zie je geen hopen organisch materiaal die regelmatig gekeerd worden. Daar verteert alles waar het valt.

Waarom composteren?

Waarom zou je eigenlijk alles composteren? Het lijkt jou misschien de logica zelve dat je je tuinmateriaal composteert, toch is dat helemaal niet evident. Heel veel mensen werken in hun tuin, doen het tuinafval daarna naar het containerpark en springen dan nog snel binnen bij een tuincentrum om enkele zakken potgrond te kopen voor hun tuin. Absurd?

In een ecologische moestuin is de stap naar composteren al kleiner: onkruid wordt uitgetrokken of geschoffeld en wordt dan afgevoerd. Het is een afvalproduct en moet dus worden weggevoerd naar het containerpark of je kan het ook composteren. Op deze manier krijg je compost, een waardevol materiaal voor je moestuin.

Door al je tuinmateriaal te composteren, zorg je ervoor dat je een gesloten kringloop krijgt en al je tuinafval zelf verwerkt. Met het bijkomende voordeel dat je een product krijgt dat heel goed is voor je bodemleven en een betere bodem oplevert.

Kijken we naar wat er in de natuur gebeurt, dan is er toch nog een groot verschil. Op een jaar tijd valt er hier een enorme hoeveelheid organisch materiaal op de grond. Al dit materiaal wordt langzaamaan omgezet tot compost, zonder dat wij daar iets aan moeten doen.

Eronder vormt zich een rijk bodemleven dat zorgt voor een uitstekende bodem, en vaak is zo’n bodem een natte droom voor een tuinier.

Wat is het beste?

Wat er gebeurt in de natuur is niet anders dan de compostering die plaats vindt in je eigen composthoop. Alle organische materiaal wordt afgebroken door schimmels, bacteriën en allerhande andere kleine en grote organismen en omgezet naar compost.

Het grote verschil tussen de artificiële composthoop en een natuurlijke mulchlaag in de natuur is de plaats waar de omzetting gebeurt.

In een composthoop is er veel activiteit van bodemleven tijdens het omzettingsproces, maar eens het organisch materiaal is omgezet, verdwijnt een groot deel van het bodemleven uit de compost bij gebrek aan het juiste voedsel.

De compost die overblijft is goed, geënt met veel nuttige organismen, maar het kan een stuk beter. En dat laat de natuur ons zien!

Wanneer je een laag organisch materiaal hebt op je bodem, dan werkt het aanwezige bodemleven continu om deze laag om te zetten en te verteren. Dit betekent dat op alle momenten alle soorten bodemleven aanwezig zijn, want er zijn altijd vele verschillende stadia van organisch materiaal aanwezig: vers materiaal, materiaal dat gedeeltelijk is omgezet en organisch materiaal op weg naar humus.

Bij compost van een composthoop ga je je bodem eigenlijk enten met bodemleven maar moet het zich nog verder opbouwen. Voeg je jaarlijks maar beperkte hoeveelheden compost toe, dan zal je nooit een heel rijk bodemleven krijgen. Het voedsel voor dit bodemleven is organisch materiaal, maar omdat je enkel volledig verteerd organisch materiaal aanbiedt aan je bodemleven zal de diversiteit beperkt blijven.

In de natuur wordt de laag organisch materiaal constant aangevuld en wordt er een heel divers bodemleven opgebouwd en onderhouden. Er zijn altijd vele stadia van verwerking van het organische materiaal tegelijk aan de gang, en alle bodemleven vindt dus altijd zijn voedsel en zal na verloop van tijd massaal aanwezig zijn.

Kan je dit vertalen naar je eigen moestuin?

Dat kan en is zelfs heel eenvoudig: door te mulchen. In de natuur wordt de bodem bedekt door vallend blad, door afstervende planten … In je moestuin moet jij je bodem bedekken met afgevallen blad, houtsnippers, grasmaaisel, oogstresten … en dit het hele jaar door. Hierdoor blijf je je bodemleven voeden en bouw je een gigantische diversiteit en rijkdom op in je bodem.

Het verschil tussen een jaarlijkse pelletje compost van je eigen composthoop en een constante, dikke mulchlaag is echt enorm. Je bodemleven floreert, de structuur verbetert zienderogen en na enkele jaren heb je ook minder last van plagen en ziekten en krijg je betere groenten. En als bonus blijft ook onkruid grotendeels achterwege!

Mentale klik

Het zegt natuurlijk gemakkelijk: gewoon mulchen. Maar in de praktijk blijkt toch dat het voor velen vooral een moeilijke klik is om te maken in je hoofd. Het blijft het composteren van je tuinafval, maar dan niet op een composthoop zoals je gewoon bent, maar op de bodem van je moestuin.

Je tuin gaat er helemaal anders uitzien, en ook je werkzaamheden gaan totaal veranderen. Zodra je begint met volop te mulchen, zal onkruid zo goed als achterwege blijven: een enorme tijdswinst! Maar je gaat wel veel tijd moeten investeren in het verzamelen van mulchmateriaal: het zorgt ervoor dat je op een andere, bewustere manier gaat kijken naar je moestuin en veel beter gaat observeren.

Je moestuin verandert in een plek waar je veel aandacht besteedt aan de groenten en de planten, en minder aan de werkzaamheden op zich: spitten, wieden, composteren …

In een natuurlijke moestuin ben je veel meer bezig met en tussen je planten en sta je veel bewuster in je tuin. Eens je die klik gemaakt hebt en de stap zet om overvloedig te mulchen in je moestuin is er zelfs geen weg meer terug. Heel snel merk je zelf aan je bodem en je planten dat dit echt de manier is om te werk te gaan in je groentetuin. Net zoals de natuur het doet!

Najaar

De komende periode is zowat de belangrijkste om te mulchen. De natuur gaat massaal aan de slag en levert een hele hoop materiaal dat jij kan gebruiken. Bedek je de komende maanden je moestuinbedden met een dikke laag organisch materiaal zoals gevallen blad, dan weet je niet wat je gaat krijgen in het voorjaar.

Het bodemleven werkt de hele winter door en verbetert de bodem, de mulch houdt onkruid tegen en beschermt tegen de weersomstandigheden. Het resultaat is een bodem waarop je direct kan zaaien en planten zonder enige bewerking of wieden. Dat geeft pas echt een lentegevoel binnen 7 maand: rustig planten en zaaien, zonder stress en zwaar werk. Veel beter wordt het niet in de tuin!