[mashshare]
Een belangrijk principe in een natuurlijke moestuin is ‘Zorg voor de Bodem’. Dit is natuurlijk voor veel interpretatie vatbaar, maar in mijn ogen komt dit neer op respect voor je bodemleven. Het bodemleven is je belangrijkste helper, een helper die je moet voeden en verzorgen door te mulchen, organisch materiaal aan te bieden en een degelijke huishouding te geven.
En hier schort het vaak bij gangbaar en ecologisch tuinieren.
Geen bodembewerking
Ik lees en hoor vaak mensen zeggen dat ze natuurlijk tuinieren en niet spitten, maar wel oppervlakkig frezen of de bovenste laag oppervlakkig omwoelen. Dit gaat dan slechts over de bovenste 5 – 10 cm, dat kan niet veel kwaad.
Dat vind ik dan toch altijd een beetje raar.
In de bovenste vruchtbare laag van je bodem (pakweg de bovenste 15 cm) zit het grootste deel van het bodemleven geconcentreerd rond plantenwortels en het organisch materiaal dat hier aanwezig is. En wanneer je veel mulch gebruikt, zal er enorm veel bodemleven in de bovenste 5 cm zitten!
Hier met een frees doorgaan betekent de dood van vele schimmels, bacteriën en levert vele in stukjes gehakte regenwormen op. In mijn ogen weinig respect voor je helpers en je bodem en dus in strijd met het belangrijkste principe van natuurlijk tuinieren.
Mag je dan helemaal niets doen?
Zoals ik hierboven al zei, dit is natuurlijk mijn menig. Maar wanneer je 1 + 1 optelt, is het toch niet logisch dat je al die moeite doet voor een goed bodemvoedselweb om het dan in het voorjaar met een enkele freesbeurt allemaal terug af te breken.
Maar mag je dan helemaal niets doen van bodembewerking?
Je moet toch ook oogsten, bij het rooien van aardappelen ga je de bodem ook sterk omwoelen, bij het oogsten van prei, wortelen … komt er ook altijd iets van grondbewerking kijken.
Uiteraard mag dat, je kweekt nog altijd groenten om te kunnen eten, niet om ernaar te kijken.
Ook wanneer je bessenstruiken of een boom plant, zal je een groot gat moeten maken en je bodemleven verstoren. Bodemlagen gaan gemengd zijn, schimmeldraden verbroken en bacteriën zullen doodgaan.
Kijk naar de natuur
Ook in de natuur wordt de bodem verstoord, maar nooit op zo’n schaal als wanneer je met een freesmachine rondrijdt en enkele 100 m² omwoelt. In de natuur graaft een konijn een kleine putje, en enkele meters verderop nog een klein putje.
Net zoals een everzwijn hier de grond omwoelt op zoek naar eten en dat iets verderop ook nog eens doet. Maar dat zijn slechts beperkte verstoringen en kan je vergelijken met het oogsten van je groenten.
En het is ook geen ramp wanneer je een kuil graaft voor een struik of een boom. In de bodem daarrond zit alles nog goed, deze schimmels en bacteriën zullen zich haasten om dat nieuwe stuk bodem te koloniseren. Je graafwerken gaan na enkele weken al vergeten zijn en de bodem zal zich snel herstellen.
Maar een heel groot oppervlak ineens bewerken is een heel ander verhaal. Je gaat een groot effect hebben op je bodemleven en onrechtstreeks ook op je bodemstructuur. Deze wordt negatief beïnvloed waardoor je in een vicieuze cirkel terecht komt. Hierdoor lijkt frezen een noodzaak, maar dit maakt je problemen alleen maar groter.
Dus
In mijn ogen hoort frezen, spitten, woelen … eigenlijk elke vorm van grootschalige bodembewerking absoluut niet thuis in een natuurlijke moestuin. En laat u niets anders wijsmaken: ook op een zand- of kleibodem is dat niet nodig!
Kleine verstoringen van de bodem bij het planten en oogsten zijn geen probleem en normaal, maar probeer deze zoveel mogelijk te beperken. Zo kan je aardappelen ook boden de grond kweken in een dikke strolaag, kan je veel groenten oogsten door ze bovengronds af te snijden en de wortels te laten zitten.
Hierdoor beperk je de verstoring van je bodem(leven) en toon je respect voor je helpers 🙂 .
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Maar hoe zaai jij dan bijvoorbeeld een veldje in met graan? Of als je bijvoorbeeld postelein, spinazie, wortels etc wilt zaaien zul je toch echt op een “propere lei” moeten beginnen. Gisteren postelein in het wild geoogst, toch veel werk m alle “onkruiden” er uit te filteren…dan toch liever een paar rijtjes schone postelein, dat maakt het oogsten toch veel makkelijker.
Het is niet omdat je de bodem niet verstoort dat je veel onkruid hebt.
Onze bedden zijn nagenoeg onkruidvrij, om te zaaien moeten we een beetje opzij doen en een klein geultje maken. We beginnen elk voorjaar met een propere lei, onze bodem is tegen begin mei grotendeels mulchvrij, maar ook onkruidvrij en klaar om in te zaaien.
We doen helemaal niets aan voorbereidingen in het voorjaar, onze voorbereiding gebeurt in het najaar 🙂 .
Ik zou echt graag mijn ganse moestuin willen mulchen, want merk wel een verschil, maar heb toch mijn twijfels daar waar ik dicht tegen de bosrand zit. Ik vrees dat de fijnere wortels van de bomen toch wel de bodem gaan inpalmen en minder los maken, of heb jij ervaring ermee dat mijn zorgen ongegrond zijn?
Ik ben nu een jaar geleden begonnen met “natuurlijk tuinieren”, en er is niets dat mijn wereldbeeld zo ingrijpend heeft veranderd als het credo “zorg voor de bodem door mee te werken met de natuur”. Van een wild (veen) grasland met moerasachtige soorten gras, heb ik nu, na een jaar mulchen, 2/3 veranderd in humusrijke bodem waarin veel “aan de gang is”. Dat geeft me ook de vrijheid om zo nu en dan toch tamelijk drastisch in te grijpen, zoals gisteren en vandaag bij het aanleggen van een hugelkultur. Ik hoop dat alle wormen die ik tegenkwam, en alle leven dat minder zichtbaar is, er uiteindelijk een soort paradijsje voor henzelf van zullen maken.
Beste Frank,
Ivm niet spitten, niet omwoelen, enz. Hoe moet dat dan als je wilt starten op een stuk grond (100m2) dat no nooit bewerkt is en bovendien ontdaan moet worden van struiken, kleine bomen en wilde bramen? De grond vrijmaken en gewoon zaad in de grond stoppen zonder om te woelen. Leg je de compost dan ook gewoon op de bestaande (klei)bodem, zonder deze in te werken?
Bedankt voor het advies!
Tom
Hallo Frank,
Wij willen graag een stuk nog nooit bewerkte kleigrond in gebruik nemen als moestuin. Ik las dat er 6-7% organisch materiaal moet ‘toegediend’ worden. Hoe gaat dit praktisch in zijn werk: 1) hoeveel kg per m2 compost moet toegediend worden? 2) moet de compost ingewerkt worden door bvb. woelen? 3) moeten de graszoden afgestoken worden?
Ik kijk alvast uit naar je antwoord, en dank voor je vele tips!