Een hele mooie vlinder, het Tijmblauwtje, heeft een ingewikkelde levenscyclus. Deze levenscyclus is lange tijd niet goed begrepen, wat ervoor heeft gezorgd dat de vlinder in de jaren ’70, ondanks veel pogingen om dit te keren, uitgestorven is in Engeland. De vlinder kwam daar massaal voor, maar door allerlei externe factoren, die toen niet goed begrepen werden, liep de populatie dramatisch terug.
Zandsteekmier
De vlinder legt eitjes op tijm, waar de eitjes uitkomen en zich enkele weken voeden en verpoppen. Na het vierde stadium laten ze zich van de plant vallen, maar daar eindigt het verhaal niet. Ze stoten een chemische stof uit waardoor ze zich vermommen en voordoen als een pop van een Zandsteekmier. Ze volgen soms een pad weg van de struik om beter gevonden te worden door deze specifieke mieren. Eens gevonden worden ze door de geur die ze verspreiden beschouwd als een pop van hun soort en meegenomen naar het nest. Eens de vlinderrups daar aankomt, verandert ze van vegetariër in carnivoor en voedt ze zich met mierenpoppen. Het volgende stadium is verpoppen naar een vlinder en de cyclus is rond.
De cruciale speler in dit verhaal is de Zandsteekmier. Het moet echt wel deze specifieke mier zijn. De Zandsteekmier is een mier die liefst in redelijk warme omstandigheden leeft, en hiervoor moet de begroeiing van zijn gebied kort staan, zodat de zon kans krijgt om de bodem op te warmen. In grasvelden met een begroeiing hoger dan enkele centimeters komen er andere mierensoorten voor. Deze mieren nemen de poppen ook wel mee naar hun nest, maar de camouflage werkt hier niet zo goed, waardoor bijna alle rupsen worden ontdekt in het nest en worden gedood.
En hier ligt het grote probleem: door een veranderd landbouwbeleid (minder grazende koeien) werden graslanden niet meer zo kort gehouden waardoor er minder Zandsteekmieren waren. Dat op zich was niet de doodsteek geweest voor de Tijmblauwtje. Maar in deze jaren raasde een dodelijke ziekte voor konijnen (myxomatose) over Europa. Voor boeren was dit een zegen, konijnen verrichten immers aanzienlijke vraatschade aan hun gewassen. Enkele slimme boeren importeerden dode besmette konijnen in Engeland waardoor ook hier de populatie konijnen sterk gedecimeerd werd. Misschien goed voor de boer, slechter voor de Zandsteekmier. Door sterk verminderd grazen van konijnen was er nog minder grasland geschikt voor deze mieren waardoor ook de populatie Tijmblauwtjes sterk terugliep met als uiteindelijk gevolg uitsterving.
Natuur is ongelooflijk complex
Er is in de natuur een ongelooflijke variëteit aan samenwerking, tegenwerking, soms hebben beide soorten er voordeel aan, soms profiteert het ene organisme van het andere … Je kan het zo gek niet verzinnen, maar wanneer je meer leert over de natuur, hoe complex en soms hoe eenvoudig deze in elkaar zit, kan je niet anders van verwonderd zijn. En niet alleen over mooie spectaculaire soorten zoals een mooie blauwe vlinder.
Elk dier in onze omgeving zit op het einde, op de piek van zijn evolutie. Elke levenscyclus van elk insect, dier, bacterie of schimmel heeft verrassingen, is verwonderlijk en speciaal.
Wij denken als mens dat wij het ultieme van de evolutie zijn: slim, reflecterend, inventief … Maar voor alles wat wij kunnen zijn er dieren die het beter kunnen. Elk dier is het ultieme van zijn evolutie, elke organisme staat op het uiteinde van zijn vertakking in de evolutie.
Liefde voor de natuur door verwondering
Een essentieel onderdeel van tuinieren is observeren, kijken wat er gebeurt in je tuin. Een verlengstuk hiervan is begrijpen wat gebeurt. Het helpt als je over de dingen in je tuin informatie opzoekt, leest en video’s en films bekijkt. Je kan in elke soort, elke interactie leuke, mooie dingen ontdekken waardoor elke soort belangrijk en interessant wordt, zelfs duizendpoten, mieren, wespen en muggen.
Ik alvast, krijg steeds meer respect voor alle leven en de natuur in het algemeen met elk boek dat ik hierover lees. Het is, zoals bij de Tijmblauwtje, soms zo verwonderlijk hoe de natuur zulke samenwerking uitdoktert, dat je niet anders dan respect kan hebben. En zo zijn er vele voorbeelden van samenwerking, verrassende wendingen en leuke anekdotes te vinden over zowat elk organisme.
Uitbreiden
En dat respect voor leven in de tuin breidt zich dan uit naar je voeding, manier van leven, omgaan met afval, bestrijdingsmiddelen, vliegenplakkers, wasmiddelen … En dat is toch een enorm belangrijk effect dat een simpele tuin op je leven en hopelijk op langere termijn ook op de maatschappij in het algemeen kan hebben.
Ik heb vandaag het eerste sneeuwklokje gezien. (in een tuin – gekweekt?) De lente kan beginnen. (crocusjes al eerder, maar het schijnt een raar jaar te zijn.)
Johan.
Bedankt, ik vind het fantastisch verwoord van mijn gedachten en hoop dat we een meerderheid vinden van mensen die houden van de natuur
Beste Frank,
Gisteren vond ik toevallig je blog. Wat een schat aan info; voorlopig heb ik nog wat leesvoer in te halen. Vandaag zag ik dit jaar voor het eerst een citroenvlinder en wat bijtjes in de crocussen. Ik heb gelijk het verhaal van de citroenvlinder erbij gezocht, want hoe bijzonder dat deze voorbij fladderde, terwijl er vorig weekend nog sneeuw lag in Nederland. Hoe leuk dat jij nu over de blauwe vlinder schrijft. Dank je wel voor al die mooie en nuttige verhalen. Hopelijk beleef jij net zo veel plezier aan het schrijven als wij aan het lezen.
Hartelijke groet, Cassandra
Zeer interessant om te lezen. De natuur is zeker complex. Alhoewel sommige het eenvoudig voorstellen zie de hetse tegen CO2 als zou dit een broeikasgas zijn. Miljarden uitgeven om deze uitstoot door de mens tot o te brengen terwijl die bijdrage van de mens zelf zeer miniem is.
Beste Lodewijk,
Wat bedoelt u met de bijdrage van de mens zelf?
En wat is de link tussen het feit dat CO2 een broeikasgas en de zaken eenvoudig voorstellen?
CO2 is namelijk effectief een broeikasgas, net als een aantal andere stoffen. De belangrijkste hiervan is water, H2O. Zonder dit water zou het op onze planeet simpelweg veel te koud zijn voor het leven dat we hier nu kennen. Maar de grote hoeveelheid gasvormig CO2 die in deze tijd door toedoen van de mens wordt geproduceerd en in de lucht terecht komt, leidt tot een versterking van het broeikaseffect. En dit kan zware gevolgen hebben voor het leven op onze planeet, en ook voor de mens.
En voor de duidelijkheid, de mens zelf produceert niet erg veel CO2. Maar zijn activiteiten doen dat meestal wel. Bijvoorbeeld brandstoffen verbruiken en intensieve landbouw zijn belangrijke bronnen van CO2.
Maar het verband tussen de CO2-concentratie in de lucht en klimaatverandering bijvoorbeeld zit erg complex in elkaar met afremmende en versterkende fenomenen die ik zeker niet allen ken. Maar ook hier kan je over zeggen dat dit zo complex in elkaar zit dat je er alleen maar meer respect voor kan krijgen.
En het is natuurlijk ook niet zo dat het enige probleem dat de mens op onze planeet veroorzaakt de verhoging van het CO2 gehalte in de lucht is. Er zijn bijzonder veel andere problemen, opnieuw erg complex. Het is zelfs zo dat maatregelen om het ene probleem op te lossen, er vaak voor zorgen dat andere problemen verergeren.
Niet alleen interessant, maar ook mooi. Wij mensen moeten echt eens anders naar onzelf en naar de natuur gaan kijken. En eigenlijk zou iedereen een tuin moeten krijgen. Een stukje aarde om voor te zorgen.
Maria heeft gelijk. Verantwoordelijk zijn voor een stukje aarde, je eigen tuintje, maakt enorm rijk en… bescheiden. In mijn kleine paradijs lopen drie kippen rond die uit de legbatterij zijn vrijgekocht. Zie ze genieten van zonlicht, warmte, ruimte en gras. Geen bestrijdingsmiddelen in mijn tuin. Wel een beetje orde zodat borders borders blijven. Ontdekken wat er groeit, bloeit en scharrelt is een vreugde die voor mij coronatijd tot een mooie tijd maakt.
Myriam
Prachtig uitgelicht en verwoord waar het werkelijk om gaat………
Hoi Karin,
Ik ben benieuwd naar waarom ik jouw gedachten goed verwoord heb.
Johan, de.brum.58@gmail.com