Natuurlijk tuinieren is een manier van tuinieren waarbij je naar de natuur gaat kijken als voorbeeld. Door goed te observeren en bij problemen eerst naar de natuur en haar oplossingen te kijken, vind je ook vaak een oplossing voor jouw probleem.

Bekende voorbeelden zijn geen bodembewerking en mulchen, maar je kan voor vele andere dingen ook copy/paste doen. Nu klinkt dat heel eenvoudig, maar wanneer je juist nieuw bent bij dit concept, dan is het een hele uitdaging. Om dit observeren wat praktischer en eenvoudiger te maken zijn er 12 ontwerpprincipes die je hierbij helpen. Ze geven je een houvast, ze tonen waar je op moet letten en wat je als basis kan gebruiken.

Het probleem met regels is echter dat je die wilt volgen, en zeker als je nog niet veel ervaring hebt, heel strikt wilt volgen. Want het zijn immers de regels. Soms is dat goed, maar zoals overal is ook in natuurlijk tuinieren niet alles zwart/wit, maar zijn er grijze zone’s.

Enkel regels in natuurlijk tuinieren?

Om te beginnen wil ik benadrukken dat het niet echt regels zijn, maar meer hulpmiddelen die je wel of niet kan gebruiken in je moestuin. Heel veel ecologische tuiniers gebruiken onbewust al verschillende van deze regels en zijn dus vaak al een flink eind op weg naar een natuurlijke moestuin.

Wanneer je informatie leest over natuurlijk tuinieren dan zal je heel vaak tegenkomen dat bodembewerking uit den boze is. Het is iets wat absoluut niet strookt met wat er in de natuur gebeurt. Daar zie je niemand rondrijden die hele velden 30 cm diep omploegt. De belangrijkste reden hiervoor is dat je bodemleven de basis vormt van je moestuin en dan in het bijzonder het schimmelnetwerk. Schimmels roepen direct een grote aversie op bij tuiniers omdat ze direct gelinkt worden met ziekten en verloren oogsten, maar niets is minder waar.

Schimmels vormen een ongelooflijk belangrijk onderdeel van je bodem naar structuuropbouw, verspreiding van voedingsstoffen en opname van deze voedingsstoffen door de planten toe. Verwijder schimmels uit je bodem (door bv. veel te spitten) en de kwaliteit van je moestuin(bodem) zakt direct enorm.

Maar geen bodembewerking klinkt goed bij het aanleggen van de moestuin, maar er duiken dan dadelijk problemen op wanneer het seizoen vordert. Want hoe moet je je aardappelen oogsten als je de bodem niet mag omwoelen? Hoe moet je prei en wortelen uit de grond halen zonder de bodem te verstoren?

Dat gaat niet natuurlijk. Maar wat dan?

Wil je de regels volgen dan loop je onverbiddelijk vast. Uiteraard ga je wel oogsten, maar dan ga je wel tegen de ‘regels’ in.

Maar ook hier kan je weer naar de natuur kijken.

Bodembewerking in het wild

Er is geen enkel dier dat de bodem omploegt zoals onze boeren dat doen, maar er zijn wel veel dieren die plaatselijk graven om eten te vinden. Een heel goed voorbeeld hiervan zijn everzwijnen die op korte tijd een heel weiland of aardappelveld kunnen omwroeten op zoek naar eten. De grond wordt oppervlakkig losgewoeld, je kan het perfect vergelijken met het oogsten van onze groenten.

Er is dus niets mis mee om je bodem op een beperkte oppervlakte enigszins te verstoren. De bodem errond bulkt van het bodemleven en staat te springen om dit omgewoelde stuk terug te koloniseren. Het effect zal kortstondig zijn en miniem. En zeker niet te vergelijken met een jaarlijkse spit- of freesbeurt van je volledige tuin.

Ook niet vergeten dat de eerste functie van je moestuin het kweken van voedsel is. Je kan proberen om dat zo natuurlijk mogelijk te doen, maar echte natuur wordt het nooit.

Dogma’s

Wat is een dogma? Volgens wikipedia:

 Een dogma is een fundamenteel concept ter onderbouwing van een gedachtegoed; daarom wordt de aanhanger van dit gedachtegoed geacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen, ook al ontbreekt ieder wetenschappelijk bewijs

Wanneer je natuurlijk tuiniert en de ontwerpprincipes gaat volgen alsof het geboden zijn, dan neig je naar het dogmatische. Dit betekent dat je niet wilt afwijken, of denkt niet te mogen afwijken van wat er allemaal verteld wordt over natuurlijk tuinieren. Uiteraard is dat niet gezond en onjuist.

Temeer daar een van de principes van natuurlijk tuinieren is dat je constant moet observeren en je ontwerp en methodes blijvend moet aanpassen aan jouw omstandigheden. Het mooie, maar meteen ook het moeilijke aan natuurlijk tuinieren is dat elke tuin anders is. Elke tuin is aangepast aan de persoon of personen die erin werken en leven, aan de plaatselijke omstandigheden, aan de buren, aan de bodem … de lijst is eindeloos.

Dit zorgt er natuurlijk voor dat je nooit een opstelling of manier van tuinieren klakkeloos kan overnemen, je moet altijd je eigenheid in je tuin steken. En dat gaat niet wanneer er dogma’s zijn, wanneer er dingen gezegd en geschreven worden die je absoluut moet volgen. Altijd is er een grijze zone, altijd zijn er uitzonderingen, altijd moet je rekening houden met wat je ziet en ervaart op je eigen stuk grond.

Dat maakt dat natuurlijk tuinieren veel aangenamer is dan gangbaar. Je hebt niet enkel een tuin om groenten te kweken, maar je hebt een tuin die evolueert, samen met jou. Een tuin die je uitdaagt en beloont, een tuin waar je heel veel van kan leren 🙂 .

Conclusie

Wanneer iemand dus tegen jou zegt: Dat moet je doen en zo moet je te werk gaan, stel je dan kritisch op.

Waarom moet dat zo? En moet dat bij mij ook wel zo? Past dat bij mij en mijn manier van werken?

Observeren en vragen stellen is cruciaal bij natuurlijk tuinieren! Dogma’s bestaan uiteraard niet en zijn ook niet wenselijk. Het is juist de diversiteit en eigenheid die natuurlijk tuinieren zo mooi en leuk maakt. Laat je dus nooit iets anders wijsmaken 🙂 .