In biologische en ecologische middens wordt dikwijls gepraat over het natuurlijke evenwicht en de natuurlijke balans. Wanneer je gaat kijken op lange termijn (eeuwen) bestaat dit evenwicht niet.

De natuur is altijd in evolutie en verandert continu. Dit is ook duidelijk aangetoond door Darwin in zijn Evolutietheorie. Alles evolueert naar een andere toestand, niets blijft constant.

Kleinere schaal

Wanneer je echter op kleinere schaal gaat kijken vb in je eigen tuin op een termijn van jaren, dan is het een ander verhaal. Hier is een natuurlijk evenwicht een cruciaal onderdeel van de Natuurlijke Tuin.

Er wordt immers in een Natuurlijke Tuin geen gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen, zelfs niet wanneer ze van natuurlijke oorsprong zijn.

Maar wat doet u dan wanneer u ineens verschillende rupsjes op de onderkant van uw koolbladeren ziet, of de toppen van uw bonenplant zwart worden van de luis?

Simpelweg afwachten?

Inderdaad!

Ik weet dat dit niet vanzelfsprekend is, maar toch is dit de enige manier.

Wanneer u een bestrijding uitvoert met een (biologisch) bestrijdingsmiddelen gaat u een groot deel van de plaaginsecten afdoden, maar ook een deel van de natuurlijke vijanden van deze ‘slechteriken’.

Én daarbovenop verwijdert u ook het voedsel van deze natuurlijke vijanden (uw medewerkers) en verdwijnen ze.

Nu is het zo dat een populatie van natuurlijke vijanden altijd achterloopt op de plaaginsecten zelf. Er moeten eerst plaaginsecten (voedsel) zijn voordat ze zich kunnen voeden en vermenigvuldigen.

Een voorbeeld

Een stukje uit ‘Tuinieren zonder spitten‘ van Ruth Stout:

[…] de veefokkers verklaarden de bergleeuwen en de wilde katten de oorlog […] zodat de prairiewolven een bedreiging vormden. Hierop greep de regering in en werden de prairiewolven vergiftigd met als gevolg dat de eekhoorns en buidelratten schadelijk werden. […] er vond een kettingvergiftiging plaats waardoor de vossen en wilde katten ook bijna hadden afgedaan. Hierdoor ontstond ernstige erosie omdat de knaagdieren op deze wijze teveel beschermd werden en de plantengroei vernietigden.

Dit is een overduidelijk bewijs van een natuurlijk evenwicht. Een tekort aan één soort verschuift het evenwicht. De populatie eekhoorns en buidelratten werd onder controle gehouden door de prairiewolven. Eens deze wolven verdwenen waren stond niets de eekhoorns en ratten nog in de weg en zo groeide hun populatie spectaculair.

In uw tuin

Hetzelfde geldt in uw tuin. U moet streven naar een natuurlijk evenwicht tussen ‘goede’ en ‘slechte’ insecten. Dit is echter niet iets wat op zich op korte termijn vormt, maar het vraagt enkele jaren tijd.

Dit is ook de reden waarom u niet mag ingrijpen met bestrijdingsmiddelen. Elke bestrijding is een verstoring van het zich opbouwende evenwicht.

Elke ingreep zet de opbouw van het natuurlijke evenwicht enkele stappen terug.

Kan ik dan helemaal niets doen?

U kunt vanalles doen om dit evenwicht te versnellen. Al zijn het indirect ingrepen, ze kunnen uw moestuin enorm vooruit helpen.

Enkele zaken die u kunt toepassen:

Geen bestrijdingsmiddelen gebruiken!

Zelfs geen brandnetelgier of een ander huis- en tuinmiddel.

Aanleggen van randen

Dit wordt het ‘huis’ van uw medewerkers. Op deze planten vinden de natuurlijke vijanden zoals sluipwespen, lieveheersbeestjes, zweefvliegen en galmijten voedsel en kunnen ze hun populatie constant houden. Hierdoor zullen ze bij het optreden van luizen, rupsen, … zeer snel deze plagen aanvallen en bestrijden.

Wanneer een natuurlijke vijand zijn populatie helemaal van nul moet opbouwen, loopt hij ver achter en gaat een effectieve bestrijding moeilijk zijn.

Combinatieteelt

Doordat alle soorten maar in kleine groepjes voorkomen, kan een plaag zich nooit echt opbouwen. Het aanbod aan voedselplanten op één plaats is te klein. Een kleinere populatie is gemakkelijker onder controle te houden door de natuurlijke vijanden.

Ook wordt uw tuin een doolhof voor de plaaginsecten waardoor ze veel moeilijker hun geliefde planten vinden.

Kruiden tussen uw groenteplanten

Niet alleen andere insecten zijn uw helpers, ook kruiden kunnen hun steentje bijdragen. Door de specifieke geur van sommige kruiden kan de geur van groente worden ‘verstopt’ waardoor het plaaginsect deze groente niet vindt.

Zo is Dille een heel goede plant om tussen uw groenten te zetten. Ook Oost-Indische kers is een aanrader. Hij is heel gevoelig voor luis en zal veel luis aantrekken. Hierdoor blijven ze weg van uw bonen en kolen én zit er altijd een grote populatie aan lieveheersbeestjes in de tuin.

Diversiteit

Probeer in uw randen en tussen uw groenten ook veel verschillende soorten planten en kruiden te zetten. Hoe breder het aanbod aan voedsel en schuilplaatsen, hoe breder het scala aan helpers u gaat hebben. Wanneer 1 soort dan voor welke reden ook wegvalt, springt een andere soort wel in de bres!

Geduld!

Zoals al eerder gezegd, een plaag loopt altijd voor op zijn natuurlijke vijand. Het is dus normaal dat er ineens een hoop zwarte luizen op uw bonen zitten, of dat u gaten ziet in uw koolbladeren.

Niet panikeren is de boodschap!

Houdt uw planten in het oog, na enkele dagen zullen de natuurlijke vijanden arriveren en zal de plaag onder controle worden gebracht.

Een beetje schade is aanvaardbaar

Het ziet er soms heel erg uit wanneer de plaag is gearriveerd, maar meestal valt de uiteindelijke opbrengstvermindering door vraat en beschadiging mee.

In de eerste jaren terwijl het evenwicht zich opbouwt zal het soms op de tanden bijten zijn en gaat u grote problemen ondervinden. Maar dit zou redelijk snel moeten opgelost zijn, zeker wanneer u uw tuin een beetje helpt om op een natuurlijke manier plaaginsecten te bestrijden.

Weersomstandigheden: soms goed, soms slecht

De weersomstandigheden kunnen soms in uw voordeel spelen en zorgen dat uw planten goede groeiomstandigheden hebben waardoor ze sterk en gezond zijn.

Maar het kan evengoed omgekeerd zodat u met zwakkere planten opgescheept zit.

Ook uw helpers, de natuurlijke vijanden, kunnen problemen ondervinden waardoor hun populatie klein blijft of onbestaande is. Ook hier is diversiteit belangrijk: de ene soort raapt de steken op die een andere soort laat vallen en zo worden alle gaten in het net gestopt.

Ik weet het, het klinkt redelijk utopisch, maar toch is het zeer goed mogelijk. Het vraagt een andere benadering, een andere manier van werken en zeker ook een andere ingesteldheid.

Maar toch kunt ook u zo een ingewikkeld natuurlijk evenwicht bereiken waardoor u geen bestrijdingen meer moet uitvoeren, simpelweg omdat er zich geen grote problemen meer voordoen!