Een klassieker voor elke permanaut of overtuigd natuurlijke moestuinier is het boek ‘One Straw Revolution‘. Masanobu Fukuoka schrijft over zijn eigen ervaringen op zijn zoektocht naar een andere manier van landbouw.
Hij wordt een beetje als de grondlegger gezien van de natuurlijke landbouw en met reden. Hij schreef dit boek al in 1975, bijna 40 (!) jaar geleden. En we zijn sindsdien enkel nog verder bergaf gegaan …
Hij heeft vele methodes en werkwijzen ontwikkeld, gebaseerd op 1 simpele gedachte: De mens moet minder ingrijpen in de tuin en de natuur zijn gang laten gaan. Hij was ervan overtuigd dat elke keer de mens een oplossing bedacht voor een probleem, dat probleem opgelost was, maar er verschillende problemen bijkwamen in de toekomst.
Hierdoor moesten er telkens weer oplossingen bedacht worden, steeds ingewikkelder en steeds arbeids- of energie-intensiever. En dat was/is de verkeerde manier.
Zo zaaide hij bv. graan in een levende mulch van klaver. Hierdoor had hij geen problemen met onkruid, moest hij niet spitten, niet bemesten. Door 1 simpele ingreep, kon hij ineens heel veel werk uitsparen.
En dit heeft mij geïnspireerd tot een project bij ons thuis.
Onderweg naar een klaverveld
Het voorzien van mulch op onze bedden is arbeidsintensief, en midden in het drukke plant-, zaai- en oogstseizoen blijft dit wel eens net te lang liggen. Het snijden van smeerwortel, maaien van gras, versnipperen van takken, … vraagt allemaal energie (machinaal of die van mij) en tijd.
Als 1ste stap zijn we begonnen met een stuk helemaal te bedekken met stro. Dit is veel gemakkelijker om te gebruiken en moet u enkel 1-malig gaan halen bij een boer. Daarna kan u met enkele botjes stro lange tijd verder. Maar een nadeel is dat u materiaal in uw tuin moet halen waarvan u de oorsprong niet echt kent.
Een volgende stap was om een stuk helemaal te bedekken met houtsnippers van onze eigen houtkant. Dit heeft alvast vele voordelen:
- Weinig onkruid: op houtsnippers kiemt niet gemakkelijk onkruid
- Wij zagen onze houtkanten in de winter en versnipperen dat ineens alle fijne takken. Het mulchen gebeurt dus in een rustige periode.
- Heel goed voor extra mineralen: bomen halen mineralen heel diep uit de grond op en slaan deze op in takken en bladeren. Zo geven de snippers deze geleidelijk aan vrij tijdens hun omzetting door het bodemleven.
- Eigen materiaal!
Tot nu toe zijn de resultaten goed, enkele groenten gingen heel goed (kolen, courgette, erwten, aardbeien), andere niet (sla, spinazie). Het was het eerste jaar, we zullen in de komende jaren zien wat het definitieve resultaat is.
Een veldje klaver
Als 4de stap – en misschien eindstation – heb ik ook een veld ingezaaid met witte klaver (Alice en Barbian). Deze soorten zijn inheems en trekken heel veel bijen aan. Ook groeit hij niet zo hard dicht als bv. de rode klaver en zou hij beter geschikt zijn om in te planten.
Doordat het een inheemse soort is, gaat hij ook kunnen samenwerken met het bodemleven om stikstof vast te leggen, wat een groot voordeel is.
Omdat een klaver heel hard groeit en grote concurrentie kan zijn voor planten die erin staan, weet ik echter nog niet goed op welke manier ik het beste kan te werk gaan dit voorjaar.
Ik dacht een klein experiment op te zetten en daarbij het stuk in 3 of 4 gelijke delen op te delen. Op elk deel zet ik dezelfde groentesoorten, maar de manier van planten en kweken zou anders zijn. Zo kan ik op het einde van het jaar de opbrengsten vergelijken en een beslissing nemen over de beste methode van kweken in klaver.
Dit jaar zou ik beginnen met gemakkelijk planten zoals mais, kolen, courgette, NZ-spinazie, misschien wat sla, …
Indeling
Op het eerste stuk zou ik gewoon in de klaver planten en de klaver regelmatig maaien met een sikkel. Het maaisel kan blijven liggen als bemesting en de afstervende wortels in de bodem leveren ook hun deel.
Op het tweede deel zou ik rond elke groente een plek vrij maken van klaver en wat mulch eronder leggen zodat de planten een tijd gevrijwaard zijn van concurrentie met de klaver. Verder wordt ook hier regelmatig gemaaid.
Voor het derde en mogelijk vierde deel moet ik nog iets verzinnen, indien u een suggestie heeft dan is deze meer dan welkom in de reacties hieronder 🙂
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
op het eerste zicht lijkt het me ook erg arbeidsintensief als je de klaver met een sikkel tussen de planten moet maaien. Kan die klaver niet gewoon blijven staan van zodra de groenten wat groter zijn? En ga je zaaien in de klaver of voorgekweekte plantjes die al boven de klaver uitkomen gebruiken? Misschien kan je in het derde deel iets grotere planten zetten en niet maaien?
Dag Judith,
ik ging er eigenlijk vanuit dat de klaver niet maaien zou gelijk staan met overgroeide planten. Maar u heeft gelijk!
Mijn derde stuk wordt een stuk waar ik niets aan doe en waar de klaver gewoon kan groeien.
Ik ga voor alle stukken plantgoed gebruiken, zaaien zal pas voor later zijn als blijkt dat het kweken van groenten in klaver goed gaat.
Hallo Frank, wat waren de resultaten van je experiment? Ik overweeg ook om klaver te gaan zaaien tussen de groenten, dus ben benieuwd!
Vriendelijke groet,
Carmen
Frank, zou het nuttig zijn om in de witte klaver gewassen te kweken die “hoger” groeien en geen directe concurrentie vormen en minder problematisch zijn mocht je de klaver willen maaien (of gewoon laten doorgroeien), zoals courgettes, augurken, komkommers, kolen en tussen tomaten. Laaggroeiende groenten zoals sla, radijs en dergelijke kunnen misschien iets moeilijker te verwerken zijn. Succes met je experimenten – ik doe mee !
Inderdaad Marc,
we gaan beginnen met hogere soorten, de volgende jaren zullen we geleidelijk lagere groenten proberen 🙂
Hallo Frank,
Afgelopen jaar hebben we ca. 100m2 emmer (oeroude graansoort) geteeld waarbij we na 2-4 weken 2x geschoffeld hebben en daarna ingezaaid met klaver. De klaver sneden we verder niet meer.
Dag Jantine,
het is eigenlijk de bedoeling om éénmalig de klaver te zaaien en daarna nooit meer. Zo moeten we geen grondbewerkingen uitvoeren en ook geen onkruid verwijderen.
Maar ik ga ook zeker een stuk proberen zonder klaver te snijden.
Bedankt voor de tip 🙂
Mss gaat het ook als je je groenten die er er wilt zetten voorzaaid en dan groot genoeg laat worden zodat ze niet direct last hebben van de klaver, dan kan je verder alles gewoon zijn gang laten gaan en moet je de klaver niet maaien rond de planten.
We gaan inderdaad zeker voorzaaien!
Jantine heeft daar misschien wel een punt. Waarom niet eerst de groenten zaaien en als die stevig genoeg zijn de klaver er tussendoor zaaien? Lijkt me inderdaad te moeten werken. Franks methode lijkt me inderdaad heel arbeidsintensief.
Wat ik ook wel eens gezien heb is dat de klaver eenmalig gemaaid wordt (gewoon met de grasmaaier) vlak voor er gezaaid wordt. Het zaaien zelf gebeurt dan in groeven die door de klaver getrokken worden met een schoffel.
Ik ben benieuwd.
Dag Ivy,
maaien met een sikkel gaat heel snel, maar je hebt gelijk. Niet maaien is nog veel beter :-).
Wat je voorsteld van het maaien en trekken van groeven is wat ik eigenlijk in het tweede stuk wou nabootsen.
Bedankt voor je reactie
Moest de klaver te hoog of te machtig worden , dan kan je hem alsnog afmaaien en gebruiken als mulch op andere plaatsen . Het wordt dan wel tegenstrijdig tov een moestuin met minder werk , want afgemaaide klaver schiet ook terug uit , wat voor kleine gewassen toch nadelig is denk ik . Het is alvast het proberen waard voor een klein perceel . Veel suxes met het experiment , we horen het wel in de toekomst .
Dank je voor tips, ik houd jullie zeker op de hoogte!
dit wordt door Eliot Coleman besproken in het artikel :
“Growing Green Manure: A Fertilizer from the Garden”
“Undersowing, also known as overseeding or companion seeding, is the practice of growing a green manure along with the market crop.”
meer lezen :
http://www.motherearthnews.com/organic-gardening/growing-green-manure-zmaz89sozshe.aspx#axzz2mPQyUvcR
Bedankt voor de link, ik heb er een paar nuttige dingen kunnen uithalen.
Groeten,
Frank
Frank, in welke maand(en) zaai jij de klavers in.
Ik heb die vorig voorjaar ingezaaid. De bedoeling is niet om elk jaar opnieuw klaver in te zaaien. Ik heb deze ingezaaid en ga deze nooit inwerken. Enkel maaien en hier en daar een klein plekje wegdoen om te kunnen planten.
Ik heb 2 jaar geleden ook klaver gezaaid tussen de doperwt, peulen en capucijner. Maar wist niet wat ik het jaar erna moest doen. Ik heb begrepen dat klaver in een teeldwisseling mee moest doen. Ik kon dus niet het klaver laten staan. Het werkte wel geweldig tegen het schoffelen. Het enige wat ik deed was 1x per week of 2 weken te maaien langs de peulen. Dit jaar heb ik het niet gedaan want het klaver bleef hardnekkig terug komen nadat de vakken weer door geschoven waren. Nou heb ik begrepen dat jij geen teeldwisseling doet in je tuin. Ik ben heel nieuwsgierig hoe je dit gaat doen!
Ik houd je op de hoogte 🙂
Verleden jaar heb ik de groentenbedden in mijn moestuin onderling van elkaar gescheiden met betondallen. Handig om een droge voet te hebben maar hierbij toch een aantal nadelen ondervonden. Heel veel onkruid tussen de ruimtes van de stenen en de dallen waren een ideale plaats voor slakken.
Dit jaar, mede door deze website, zou ik het wat natuurlijker willen aanpakken. De paden tussen mijn bedden zou ik willen inzaaien met klaver en de bedden zelf bedekken met houtsnippers. Moest ik voldoende houtsnippers hebben van mijn hagen en bomen dan plaatste ik het over heel de tuin.
Zou het zaaien van klaver op de paden een goede oplossing zijn ?
Groeten,
Christof
Dag Christof,
het is op een zich een goed plan, alleen ga je moeten opletten dat de klaver niet te veel in het bed gaat groeien. De bedden gaan vruchtbare grond hebben en de klaver gaat dit snel vinden en daarin gaan groeien.
Ik vrees dat je dan jaarlijks (veel) werk gaat hebben met het verwijderen en afsteken van de klaver.
Bedden bedekken met snippers is goed, maar heeft ook enkele nadelen naar zaaien toe.
Groeten,
Frank
Hoi Frank,
allereerst ben ik benieuwd naar de conclusies die je getrokken zult hebben uit je test.
Ik ben van plan om mijn paden van klaver te maken. Mocht het dan de bedden in groeien, tja, dan gebeurd daar dus voor een deel hetzelfde als jouw test en staat het tussen het zaai/plantgoed in. Daar waar t in de weg staat, trek ik t er op dat moment wel uit en is het mulch geworden lijkt me.
Maar….voor tips sta ik altijd open 🙂
Ik ben ook wel geïnteresseerd in je bevindingen, Frank. Ben ook van plan met klaver te gaan werken, eerst op 2 are volkstuin met bessenstruiken, hazelaars, vruchtboompjes. Maar na Roel zijn idee over de paden gelezen te hebben lijkt me dat ook wel iets, mijn paden zijn paar jaar oude houtsnippers en daar klaver op zaaien zou best eens een leuk effect kunnen geven.
Benieuwd naar je ervaringen.
hartelijke groet,
Klaas