Een veelgestelde vraag is: gebruiken we organische meststoffen in een natuurlijke moestuin en wat is onze mening daarover? In deze aflevering zullen we deze kwestie bespreken.

Waarom zou je meststof gebruiken?

Laten we beginnen met te kijken waarom je mest zou willen gebruiken. Het maakt eigenlijk niet veel uit of je kiest voor chemische meststoffen of organische meststoffen. Het idee erachter is dat je moet bijmesten, omdat voedingsstoffen uit je tuin verdwijnen wanneer je oogst, en deze moeten worden aangevuld. Vaak worden de klassieke meststoffen, zoals NPK-meststoffen (zoals blauwe of roze korrels), gebruikt. Een belangrijk onderdeel hiervan is stikstof, waar vaak over gesproken wordt als van vitaal belang voor planten. Stikstof, dat vertegenwoordigd wordt door de “N” in NPK, is betrokken bij vele processen in een plant, zoals de vorming van DNA en de aanmaak van bladgroen. Het is dus belangrijk dat er voldoende stikstof aanwezig is in je tuin. Echter, wij bekijken dit onderwerp enigszins anders.

Stikstof is nodig maar …

Ja, stikstof is essentieel voor je planten. Het is belangrijk dat je dit in je tuin hebt, maar het is absoluut niet nodig om dit via bemesting toe te voegen, vooral niet via chemische bemesting. De klassieke korrels, zoals blauwe of roze korrels, geven eigenlijk te veel meststoffen af. Deze zorgen ervoor dat je planten buitensporig veel voeding krijgen en “opgeblazen” worden. Wanneer je deze korrels strooit, lost de korrel op in water, waardoor de meststoffen in de bodem terechtkomen en door de plant worden opgenomen. Dit heeft een averechts effect, omdat de meststoffen voornamelijk opgenomen worden door de grote wortels van de plant, die verantwoordelijk zijn voor vochtopname. De kleine wortels, die verantwoordelijk zijn voor nutriëntenopname, worden hierdoor onderontwikkeld. Bovendien neemt de plant veel zouten op, wat kan leiden tot overmatige vochtinname en celuitrekking. Hierdoor kan de plant gevoeliger worden voor ziekten en plagen. Het is dus niet goed om chemische meststoffen te gebruiken, omdat ze de plant verzwakken en vatbaar maken voor problemen.

Denk aan je bodemvoedselweb

Daarnaast hebben de zouten en de hoge concentraties aan meststoffen in de bodem ook een negatief effect op het bodemleven. Het bodemleven houdt niet van zoute omstandigheden en kan niet goed tegen hoge concentraties stikstof. Dus, chemische bemesting raden we absoluut af. Wat raden we dan wel aan? Als je kijkt naar de tekening van het voedselbodemweb, dat iedereen waarschijnlijk wel kent, kun je zien dat organisch materiaal de basis is. Levende planten, wortels, afstervende wortels, afstervend plantenmateriaal vormen de basis van het bodemvoedselweb. Om dit na te bootsen, kun je beginnen met mulchen. Dit geeft organisch materiaal aan de bodem. In het begin raden we meestal aan om dit in een versneld tempo te doen, om het bodemleven te activeren en snel te laten groeien door compost toe te voegen. Wij gebruiken groencompost, omdat dit organisch materiaal bevat en ook al bodemleven. Het belangrijkste is echter dat het weinig stikstof bevat in vergelijking met meststoffen of compost die gemaakt is van groente- en fruitafval. We proberen het stikstofniveau in onze tuin zo laag mogelijk te houden, omdat we ervan overtuigd zijn dat een hoog niveau aan stikstof problemen kan veroorzaken. Compost en organisch materiaal bevatten wel wat stikstof, maar in lage hoeveelheden. Ze bevatten ook andere voedingsstoffen die planten nodig hebben en die dienen als voeding voor het bodemleven.

Wat je zult merken is dat door het aanbieden van organisch materiaal en het toevoegen van spoorelementen, zoals lava, aan je bodem, je een veel beter bodemvoedselweb krijgt en dus een betere bodemstructuur. Hierdoor zullen je planten beter groeien en sterker zijn, met minder problemen van plagen. Je moet niet vergeten dat plagen eigenlijk opruimers zijn in de natuur en een functie hebben. Ze ruimen zwakke planten op. Planten die goed gedijen in een gezonde bodem met voldoende voedingsstoffen hebben minder last van plagen. Daarom is het belangrijk om je planten te geven wat ze nodig hebben, zonder ze te dwingen. Voed de bodem en het bodemleven, zodat je planten alles hebben wat ze nodig hebben en ze hun eigen verdediging kunnen organiseren zonder al te veel problemen.

Spoorelementen toevoegen

Wat kun je geven om spoorelementen toe te voegen? Compost dient als basisvoeding. Daarnaast hebben wij lavameel gebruikt, dat rijk is aan verschillende mineralen. Het breekt langzaam af en zorgt ervoor dat zeldzamere mineralen beschikbaar worden voor je bodemleven en planten. Dit is meer dan voldoende wat betreft voeding. Extra stikstof is absoluut niet nodig. Er is al meer dan voldoende stikstof aanwezig, op verschillende manieren, zoals regen die het in de grond brengt. Mulchen zorgt ervoor dat bacteriën stikstof uit de lucht kunnen halen en aan de bodem kunnen geven. Deze methode zorgt voor een geleidelijke vrijgave van stikstof, op het juiste moment voor de planten. Het wordt afgestemd op de behoeften van de planten, zonder overmaat.

Dus in het kort, we zeggen nee tegen elke vorm van meststoffen. Je kunt discussiëren of compost als meststof kan worden beschouwd, maar het vrijkomen van voedingsstoffen uit compost duurt veel langer dan bij chemische of organische meststoffen. Compost geeft ook een grotere verscheidenheid aan voedingsstoffen vrij en helpt bij het opbouwen van een gezond bodemvoedselweb. Organische meststof is vaak een combinatie van langzaam werkend organisch materiaal vermengd met kunstmest, dus dat adviseren wij ook niet.

Ook geen organische meststof

Je moet rekenen dat een organische meststof organisch mag genoemd worden, vanaf het ogenblik dat er 60% organisch materiaal in zit. Er mag er nog altijd 40% kunstmest in zitten, die wel snel gaat oplossen. Dus het is niet omdat jij organische meststof koopt, dat dat 100% organisch is, dat verhaal klopt niet. In organische meststof zit een groot deel organisch materiaal, maar ook nog altijd voedingsstoffen die veel sneller vrijkomen, dus dan ga je nog altijd het risico lopen dat je je planten gaat forceren. Ook al is die organische meststof maar enkele korreltjes per vierkante meter, dat is heel weinig organisch materiaal. Het is juist het organische materiaal dat je moet geven om jouw bodemleven te stimuleren om die bodemstructuur op te bouwen.

Compost en lava, meer is niet nodig

In de beginjaren gebruiken wij compost om het bodemleven op te bouwen en daarna is het niet meer nodig, zolang de bodem voldoende rijk is aan organisch materiaal. Mulchen en af en toe lava toevoegen voor spoorelementen is alles wat je nodig hebt. De rest is overbodig en kan op de lange termijn meer schade aanrichten dan goeddoen.

PS: Luisteren gaat vaak vlotter dan lezen en we hebben het allemaal druk. Daarom probeer ik vanaf nu af en toe (en liefst steeds meer) een artikel in gesproken en geschreven versie te plaatsen. Zo komt iedereen aan zijn trekken. Het gesproken artikel is iets langer en uitgebreider, de tekst is een soort van samenvatting.

Het is een eerste keer, de gesproken versie is duidelijk nog voor verbetering vatbaar 😉 .