Wanneer er over een moestuin en het aanleggen hiervan wordt gesproken en geschreven, dan gaat bijna alle aandacht naar de ligging en het klaarleggen van de bedden. Er wordt maar kort iets gezegd over de paden, echt advies of een praktische uitleg over de verschillende mogelijkheden komt niet aan bod.
Dat er wel vragen over zijn merk ik duidelijk in mijn mailbox, dat er ook veel verschillende mogelijkheden, voorkeuren en daaruit volgende problemen zijn is evident.
Eigenlijk is er veel te zeggen over paden, want uiteindelijk gebruikt het pad een behoorlijk deel van de oppervlakte van de moestuin. De breedte, richting, hoogte, … zijn allemaal belangrijke elementen die u moet meenemen in uw oorspronkelijk ontwerp.
Waar ik het vandaag echter over wil hebben is op welke manier u uw pad best aanlegt.
Verschillende suggesties
Een mogelijke oplossing voor het onkruidprobleem op uw paden is een betonnen pad gieten: verdwenen zijn de onkruiden, het is lekker strak en makkelijk heb ik een tijdje geleden ergens gelezen.
Naast het feit dat dit ongelooflijk lelijk is, duur en veel werk vraagt, is het een onding dat niet thuis hoort in een (natuurlijke) moestuin. Net zo vind ik paden met betontegels, klinkers of kiezel niet goed. Er komt nog altijd onkruid door, wanneer er veel mollen of woelmuizen zijn gaan de paden verzakken, kiezelsteentjes geraken in de bedden, …
Conclusie: Ik zie toch liever natuurlijkere oplossingen in de moestuin.
Nogal veel mensen gebruiken gewoon gras als pad. De breedte van het pad in de moestuin wordt afgestemd op de breedte van de grasmaaier. Wanneer je dan rondrijdt met de grasmaaier heb je in een rit het hele pad gemaaid. Enkele nadelen hiervan zijn dat in het groeiseizoen het pad zo elke week minstens 1 maal gemaaid moet worden.
Ook gaat u hier weer problemen krijgen met mollen die hopen maken en woelmuizen waardoor er verzakkingen zijn. Het vraagt dus veel werk, maar er komt geen onkruid op en het oogt groen en natuurlijk. Wel kan het gras in de zomer in een droge periode concurrentie – voor water – opleveren voor de planten op de bedden, al blijft dit beperkt.
Een heel belangrijk nadeel bij gras is dat het altijd blijft verder groeien, en niet enkel in de hoogte. Gras struikt uit en groeit alle beschikbare ruimte dicht. De grond op de bedden is zacht, rijk aan organisch materiaal en dus een ideale groeibodem voor gras. U zult elk jaar uw paden moeten afsteken om te vermijden dat uw bedden worden ingepalmd door uw paden.
Conclusie: Gras is een mogelijkheid maar arbeidsintensief.
Boorden langs de bedden
Een stap verder is het afboorden van de bedden. Hiermee gaat u als het ware bakken maken die binnenin opgevuld zijn met teelaarde, de buitenkant kunt u dan vol leggen met een mulch of laten begroeien met gras. Bedden en paden zijn mooi afgescheiden, de mulch komt niet op de bedden, de aarde blijft in het bed.
Ook hier zijn er weer enkele nadelen. In een kleine tuin is dat niet zo kostelijk en blijft het werk beperkt, maar in een grote tuin is de hoeveelheid hout aanzienlijk en de geïnvesteerde tijd enorm. Met het bijkomende nadeel dat u om de x aantal jaar een nieuwe boord moet zetten. Want u kunt best onbehandeld hout gebruiken in uw groentetuin.
Een ander nadeel is dat een graspad niet gemakkelijk kan gemaaid worden tot tegen de boord. Hier gaat u met een sikkel of met de schaar nadien nog eens moeten passeren.
Conclusie: Het is een mogelijkheid, maar ik wil juist minder werken in de tuin, niet meer :-).
Onze oplossing
Wanneer wij onze bedden aanleggen beginnen we met een leeg stuk grond. De mulchlaag wordt er afgehaald, het stuk grond ligt mooi effen. Dan spannen we met koorden en paaltjes de bedden af die worden opgevuld met een dikke laag compost, zo’n 10 – 15 cm dik.
Tussen 2 bedden krijg je dan een pad met wanden van compost. Deze gang wordt dan bedekt met een laag karton waarop wij zeefoverloop leggen.
Het karton dient om het onkruid tegen te houden. We gebruiken zeefoverloop, dit is het restproduct na het afzeven van compost. Dit zijn allemaal stukjes takken en stokjes die na een compostcyclus overbleven. Het voordeel hiervan is dat ze niet zo snel verteren, ze blijven veel langer liggen en moeten minder vaak worden aangevuld.
Dit werkt voor ons prima, doordat ze niet zo breed moeten blijven als een grasmaaier wint u veel plaats, de houtsnippers blijven lang liggen en moeten dus maximaal 1 maal per jaar worden aangevuld. Hierdoor vragen de paden niet veel onderhoud.
Een belangrijk ‘nadeel’ voor veel mensen is dat vogels en andere dieren in de snippers komen rommelen en zo geraken de snippers soms wat op het bed. Omdat wij op onze bedden mulchen met allerhande materialen valt dit niet echt op en vormt dit ook geen probleem. Ook mogen planten zoals Nieuw-Zeelandse Spinazie, Goudsbloem en courgette gerust wat op het pad gaan liggen en hangen op het einde van het seizoen. Zo wordt de scheiding tussen het pad en het bed wat kleiner, maar dit maakt de moestuin enkel wat natuurlijker ogen.
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Dag Frank,
Weer een interessant stukje! Dank!
Wel blijf ik wat twijfelen over dat karton. Zopas weer een vernietigend stukje gelezen over het gebruik van karton in de tuin: afkomstig van gerecycleerd papier met mix aan inkten, bindmiddelen, e.d, soms gedeeltelijke bleking, weinig controle op toxiciteit want “slechts” verpakkingsmateriaal. Is er een alternatief dat even doeltreffend is?
Dag Esmeralda,
je kunt de grond bedekken met een dikke laag organisch materiaal, maar er zal altijd onkruid doorkomen. Onkruiddoek is nog veel slechter om te gebruiken, voor evidente redenen.
Ik heb de discussie op facebook over het gebruik van karton ook gevolgd, maar blijf erbij dat het voor éénmalig gebruik het minst schadelijk is voor de grond.
Alternatieven zoals spitten, plastic, afdekken met ijzeren platen, … zijn ook niet goed voor de bodem, en ik verwacht dat door de uitgebreide spoeling van karton er veel slechte stoffen uitspoelen. Wij laten onze grond in ieder geval uitgebreid analyseren deze winter, we zullen kijken wat de resultaten zeggen …
Vriendelijke groeten,
Frank
Dank voor je antwoord. Ik volg je wel (er lijkt geen beter alternatief te zijn) maar zou toch kiezen voor zo proper mogelijk karton (voor zover dat kan?). Dat slechte stoffen dan uitspoelen naar het grondwater vind ik ook niet meteen zo’n aantrekkelijk idee.
U zegt (in onze oplossing) “de mulchlaag wordt er afgehaald”. Wat doet ge daar dan mee. bvb ik heb een stuk grond waar ik een heel dikke mulchlaag van houtsnippers heb opgelegd een paar maand geleden en de bedoeling is van dat volgend seizoen te beplanten.
Dag Jozef,
het hangt natuurlijk af wat je wilt. Wij bedekken sommige stukken met stro en karton om nadien om te vormen naar bedden met compost. Maar een stuk waar wij in het stro kweken, daar laten we de mulchlaag natuurlijk liggen.
Ook wanneer u afgedekt hebt met houtsnippers en hier volgend jaar in wilt planten, kunt u deze natuurlijk laten liggen. Misschien een dun laagje bijvoegen en u bent klaar om te planten!
Groeten,
Frank
Hallo Frank,
Is het interessant om een hakselaar te kopen??We hebben links en rechts van ons terrein grote hagen(wel van de buren),haagbeuk, ik denk wel 200m,al dat hout gaat naar het containerpark.1 a 2 maal per jaar.Nu wil ik dat hout wel gebruiken….Aangezien ik straks veel paadjes zal aanleggen,met het stuk moestuin en de serre die erbij komen.
Ik hoorde van een hakselaar die ook compost mulcht.Wat denk jij daarvan?
groeten
Véronique
Dag Veronique,
ik denk dat het zeker raadzaam is om zelf een hakselaar te hebben. U kunt zo meerdere doelen in één klap dienen. Houtkanten opgekuist, mulchmateriaal voor de paden, houtsnippers zijn ook uitstekend om te mengen in de composthoop!
Ik ken geen hakselaar die compost mulch en weet eigenlijk niet goed wat je bedoelt. Heeft u misschien een linkje voor meer informatie?
Ik zou wel investeren in een fatsoenlijke hakselaar, met enige kracht. Anders gaat u niet het gewenste resultaat bereiken.
Groeten,
Frank
http://www.2dehands.be/tuin/gereedschap-machines/hakselaar/compostmolen-hakselaar-in-1-toestel-164921814.html?qq=hakselaar&pc_id=&afd=&start=35
Dit is een 2dehands toestel,te licht volgens mij…500 eu,nogal veel niet?Wat is het minimum vermogen dat we zeker moeten hebben?
dank voor je antwoord
Dag Veronique,
is was het op de cursusdag vergeten te zeggen, maar misschien kan je eens met mijn vader overleggen over welke soort hakselaar u best kunt kopen.
Misschien dat je hem een mailte stuurt of eens belt? Als je graag zijn telefoonnummer hebt, stuur je maar een mailtje.
Groeten,
Frank
Wat kan je bovenop het karton leggen als je nog geen compost hebt? Ik ben een absolute beginner :).
Dag Brigitte,
je kan alle organisch materiaal gebruiken: gras, bladeren, stro, compost, houtsnippers, …
Als het verteerd en je er genoeg van hebt om een dikke laag te leggen is het goed. Je kan ook vanalles mengen zodat je voldoende materiaal hebt; 🙂
Groeten,
Frank
Hey Frank,
Super ! Ik ga aan de slag. Ik vroeg me alleen af: waar haal ik zoveel compost vandaan ? En vooral zeefoverloop … kan je al die dingen kopen ? In bio-vorm ?
Dat van die karton vroeg ik me ook af, of dat met al die inkt en lijm wel natuurlijk is, maar als ik het goed begrijp is dat vooral maar één keer per jaar …
Groetjes,
SArah
Voor grotere oppervlakken kan je proper en onbedrukt golfkarton inderdaad kopen op rol. Werkt zeer handig voor ons.
Zeef-overloop ga je bekomen door je compost te gaan zeven he 🙂
@Sarah: Een alternatief voor wanneer je nog geen compost hebt, is het gratis af te halen hakselhout op sommige containerparken: dit is zuiver haksel van het binnengebrachte loof- en naaldhout. Wij gebruiken dit zeer dankbaar.
@ Frank: Hoe kunnen we zelf een compostzeef/trommel maken? (Ideetje voor een volgende nieuwsbrief en workshop) Ik ken meerdere principes maar weet nog niet welke best werkt, veel mensen weten misschien niet hoe er zomaar aan te beginnen. Groeten, Pé
Hallo Frank,
Ik ben al enkele dagen aan de slag met mijn paden in mijn bestaande moestuin….Het is geen klein bier!!Er staat natuurlijk van alles in de weg…de rebarberplant, de lavas,ook de aardbeien zijn een veel te grote partij geworden,Mijn vraag is “kan ik nu nog aardbeien verplanten?”ik heb nog veel jonge plantjes hier en daar,of is het al te laat??
zonnige groetjes
Dag Veronique,
je kan nu nog perfect aardbeien verplanten. Ideaal is in september, maar wij slagen daar bijna nooit in. Het is altijd oktober, soms zelfs pas in het voorjaar ;-).
Groeten,
Frank
En dat voorjaar was dit jaar nogal ruim.
Ik heb mijn aardbeien pas de tweede week van april verplant omwille van een verhuis. Zowel ouderplanten als de nieuwe uitlopers zijn dan pas in de grond gestoken, zonder problemen.
Hallo Frank,
De vogels komen niet alleen op de paadjes rommelen, maar ook op de bedden,
en scharrelen de mulch op de bedden,meestal als de mulch wat opgedroogd is.
Voorlopig leg ik de mulch min of meer terug,tot ik eens een andere oplossing tegenkom.
Wel durf ik soms een stukje hout op de verse mulch leggen!
Wil je, indien mogelijk daar iets over zeggen?
hartelijke groetjes,
Francine.
Ik heb een vraag over paden. Ik kan gratis aan gehakselde coniferen geraken. Is dit bruikbaar voor de tuinpaden? De perken heb ik afgeboord met dakpannen.