Het artikel vorige week over de manier waarop u in uw tuin staat, heb ik oorspronkelijk geschreven als reactie op al de klaagzangen die ik tegenkom op verschillende Facebookpagina’s, via mail en in persoonlijke gesprekken met bezoekers.

Nooit had ik gedacht dat er zoveel reactie op zou komen, maar ik heb het artikel ondertussen nog een paar keer nagelezen en misschien ligt het ook een beetje aan mij. Ik heb maar een kant bekeken, namelijk dat u naar de positieve dingen in de tuin moet kijken en u moet focussen op de oplossingen, niet op de problemen. Dat was waar ik in dat artikel de nadruk op wou leggen. De actieve kant van het aanleggen van oplossingen heb ik niet behandeld.

Maar dat betekent niet dat u moet wachten op een goddelijke interventie, dat u het probleem moet minimaliseren en langs de zijlijn moet wachten tot alles vanzelf oplost strookt helemaal niet met natuurlijk tuinieren. Verre van zelfs! Een belangrijk principe van natuurlijk tuinieren is dat u – zover als mogelijk – zelf verantwoordelijk bent voor uw eigen situatie, dat u zelf heel veel kan doen aan de omstandigheden in de tuin.

Problemen in de tuin?

Iedereen heeft een probleem in de tuin. Zijn het geen slakken, dan zijn het woelratten, of te weinig tijd, of te veel onkruid, of te droog, te koud, … Een tuin zonder problemen bestaat niet, dat is ook juist het uitdagende aan een moestuin. Elk jaar is anders, elk jaar zijn de weersomstandigheden anders, elk jaar moet je uzelf inspannen om alles tot een goed einde te brengen.

Maar het is de manier waarop u met dat probleem in de tuin omgaat die bepaalt of u succes gaat hebben en plezier beleeft aan de tuin, of dat moestuinieren een opdracht en strijd wordt.

Want vergis u niet: in een natuurlijke moestuin moet u meer moeite doen om plagen te voorkomen, om onkruid te vermijden en mooie oogsten te hebben. Maar het grote voordeel is dat deze maatregelen structureel zijn en dat u na een bepaalde tijd steeds minder zelf moet doen en dat de natuur een groot deel van het werk overneemt van u.

Neem nu bv. bessen en vogels. Veel mensen hebben het probleem dat de vogels de aardbeien en bessen komen opeten voordat ze zelf iets kunnen plukken. De remedie is dan netten in de tuin hangen zodat de vogels er niet aan kunnen. Dit heeft wel vele nadelen: veel werk, lelijk, gebruik van plastic, sommige vogels geraken erin verstrikt, en de belangrijkste: het is een oplossing die tijdelijk is en elk jaar opnieuw moet herhaald worden.

Dat is niet natuurlijk tuinieren. Natuurlijk tuinieren is eigenlijk een systeem waarbij u nadenkt en ontwerpt met het oog op de oplossing en de toekomst. Niet met het oog op het nu en de problemen. Dat is het verschil tussen korte termijn visie en lange termijn visie, en dat is ook een groot verschil tussen klassiek tuinieren en natuurlijk tuinieren.

Kijk naar de oplossing, niet naar het probleem!

Vraag uzelf af waarom die vogels de bessen opeten? Omdat ze honger hebben? Omdat ze dat plezant vinden? Welke bessen eten ze het liefste? …

Zo eten vogels geen witte bessen en gele frambozen, ze gaan voornamelijk voor rood fruit. Een mogelijk oplossing kan dan zijn dat je een andere kleur bessen zet.

Een heel belangrijke reden waarom vogels bessen eten is trouwens omdat ze dorst hebben. Het is voor hen een manier om hun dorst te lessen. Want wees eerlijk, waar kan een vogel nog open water vinden om van te drinken? Alles gaat direct van het dak in buizen tot het terug uit onze kraan loopt.

Zorg dus dat vogels op uw domein kunnen drinken, de vraat zal al veel minder zijn.

En moet u daarvoor een vijver aanleggen? Absoluut niet! U kan dit al op een kleine ruimte doen. Zet een borrelsteen, Bij ons komen er enorm veel vogels drinken en zich wassen aan een borrelsteen op het terras. Doorsnede 50 cm (de borrelsteen ;-)), kan op elk terras of in elke tuin :-).

Ook een klein poeltje of een ingegraven kuip is een optie voor een kleine tuin. Het element water is zo’n verrijking voor de tuin, dat het eigenlijk een absolute vereiste vormt voor een goed werkende natuurlijke moestuin.

Slakken

Hier zijn we weer: bij de slakken.

Allereerst wil ik wel even benadrukken dat stro en slakken niet altijd samengaan. Wij hebben grote oppervlakten die bedekt zijn met stro en waar wij sla, kolen, eigenlijk alle soorten groenten op kweken zonder ook maar enige vraat van slakken.

Maar natuurlijk tuinieren bestaat niet enkel uit bedekken met stro, natuurlijk tuinieren legt de nadruk op mulchen met de materialen die voorradig zijn. Wilt u minder slakken, mulch dan met materialen die slakken niet aangenaam vinden! Gebruik houtsnippers, gebruik compost! Beide materialen drogen sneller uit aan de bovenkant en slakken kunnen zich hier dan nauwelijks over verplaatsen. Houtsnippers zijn ook nog eens ruw waardoor ze weinig geliefd zijn bij deze weekdiertjes.

Slaken probleem opgelost? Misschien nog niet, maar er zijn zoveel dingen die u kunt doen om dit probleem op te lossen!

• Trek vogels aan (niet om uw bessen op te eten, maar uw slakken)
• Trek egels aan (ja, dit gaat ook in een kleine tuin en in een volkstuin!)
• Voorzie water voor kikkers en amfibieën (een klein poeltje is al voldoende en kan in elke tuin)
• Bouw een takkenril als biotoop voor natuurlijke vijanden (die kan ook als afsluiting dienen ipv een haag en moet niet persé 5 m lang en 1 m breed zijn. Een kleine takkenril voldoet prima in een kleine tuin)
• Gebruik een effectieve manier van combinatieteelt!
• Nooit bestrijden!
• …

Waarom niet bestrijden?

Iets wat niet goed begrepen wordt is het feit dat actief bestrijden de weg naar een natuurlijk evenwicht vertraagt of zelfs onmogelijk maakt. U moet het zo zien: zolang u de slakken bestrijdt –  korrels, knippen, biervallen, nematoden, … – moet niemand anders dat doen. U verwijdert het voedsel voor de vogels, voor de andere natuurlijke vijanden. U verhindert de opbouw van de populatie natuurlijke vijanden waardoor u altijd met dat probleem blijft zitten.

In plaats van al uw tijd te steken in het actief bestrijden, moet u alle tijd steken in het voorzien van woongelegenheden voor natuurlijke vijanden en moet u actief uw grond verbeteren. Want gezonde planten zijn ook minder gevoelig en uitnodigend voor slakken. Verrijk uw grond met mineralen en voorzie veel organisch materiaal.

Het arsenaal aan maatregelen is enorm uitgebreid, maar het zijn maatregelen die blijvend werken en steeds effectiever werken naar de toekomt toe. Voeg elk jaar enkele zaken toe aan uw moestuin en u ziet de ‘problemen’ kleiner worden en de oplossingen steeds talrijker en mooier :-).

Nooit wanhopen

Iedereen heeft – of had – problemen in zijn tuin, dat is normaal. Tuinieren is een verstoring van de normale gang van zaken in de tuin en dan krijg je automatisch problemen. Het is uw opdracht om actief dit onevenwicht te herstellen door allerlei maatregelen te nemen. En dan bedoel ik niet slakken in twee gaan knippen want dat lost niets op.

De nadruk in de vorige zin ligt trouwens op actief. U moet zelf de handen uit de mouwen steken en alles in uw tuin in het werk stellen om problemen op te lossen. Want natuurlijk tuinieren is inderdaad geen godsdienst. U moet niet wachten op een goddelijke interventie die alles komt oplossen. U moet dat insectenhotel zelf bouwen, die poel zelf aanleggen, u moet uw grond zelf verbeteren, ….

Maar zorg bij alles wat u vanaf nu doet dat het gebaseerd is op een lange termijn visie, dat het een eenmalige ingreep is die blijft nawerken en steeds effectiever wordt. En wees ook realistisch: een slakkenprobleem lost u niet op in 1 jaar. Het verbeteren van de bodem, het aanleggen van randen, poel, … vraagt tijd. Het ontwikkelen van een evenwicht vraagt ook tijd. Geef uw tuin dan ook die tijd en verwacht niet het onmogelijke!

Reacties en bedenkingen zijn welkom!

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!