We hebben op onze naaldboom- en eikenboomstructuur al redelijk veel geoogst waardoor er lege stukken zijn. Ook de versleten aardbeibedden zijn gerooid en de bladeren van de pompoenen en augurken zijn slap gevallen door de koude nachten. Dit is het teken dat de herfst goed begonnen is en dat de tuin moet voorbereid worden op de winter.
In de natuurlijke moestuin gebeurt dit net iets anders dan in een gangbare tuin, we gaan juist wat meer rommel maken in plaats van alles klinisch proper op te kuisen :-).
Mulchen
Om ervoor te zorgen dat de bodem beschermd is in de winter, om het onkruid tegen te houden en zo weinig mogelijk werk te hebben in het voorjaar, mulchen wij alles zoveel mogelijk.
We gebruiken verschillende soorten mulch waaronder stro, houtsnippers, compost, zeefoverloop en smeerwortel.
In de eikenboomstructuur is een groot deel gemulched met verse houtsnippers. De paden hebben we vandaag bedekt met een laag zeefoverloop.
Op de bedden hebben sommige stukken een dikke laag compost gekregen. Hier hebben enkele jaren aardbeien gestaan, de grond is hier arm en mager na het rooien van de planten. Een laag compost zorgt dat de bodem bedekt is, aangerijkt wordt en hier wordt straks veldsla, winterpostelein en look geplant.
De overgebleven stukken gaan we grotendeels mulchen met smeerwortel.
Hoe smeerwortel ‘oogsten’
De voordelen van smeerwortel heb ik vroeger al eens opgelijst, maar het is echt de perfecte plant om als mulch te gebruiken.
Hoe gaat u nu best te werk?
In de volgende fotoreportage heb ik het zo duidelijk mogelijk proberen uit te leggen.
Wij snijden en verkleinen de smeerwortel met een sikkel. Dit gaat heel snel en een sikkel is gemakkelijk te hanteren – wel opletten voor de vingers, zo’n sikkel is verbazingwekkend scherp :-).
Daarna moet u een dikke laag gehakte smeerwortel aanbrengen op de grond. De nadruk ligt op een dikke laag want een mulchlaag van smeerwortel krimpt na enkele dagen gigantisch hard. Het vocht verdwijnt uit het blad, maar gelukkig rot het blad niet. Het verdroogt en blijft zo goed liggen. Zorg dus wel dat de laag na het drogen nog dik genoeg is anders komt het onkruid er overal door.
Met een dikke laag bedoel ik toch een laag van ongeveer 10 – 15 cm vers gewas. Dit zorgt ervoor dat u een grote hoeveelheid smeerwortel nodig heeft, en dus ook veel planten moet hebben staan. Wij planten elk jaar op verschillende plaatsen bij, maar hebben momenteel nog bijlange niet genoeg om alles te kunnen mulchen met smeerwortel.
Maar dit is natuurlijk ook niet ons streefdoel. Diversiteit is heel belangrijk in een natuurlijke moestuin, en daarom gebruiken wij ook andere bronnen als mulch (stro, houtsnippers, haagsnoeisel, gras, compost, … ).
De gesnoeide planten groeien snel terug aan en een smeerwortelstruik kan tot 6 keer gemaaid worden per jaar. Dit jaar is het niet gelukt om de smeerwortel systematisch te maaien, maar verschillende struiken zijn toch 4 keer gemaaid. Ze groeiden elke keer snel terug uit tot een dikke bos, klaar om terug te gebruiken als mulch.
Foto’s
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Frank,
ga je de plant niet uitputten door §x te oogsten van de smeerwortel?
ik bedoel 6x
Dag Judith,
het aantal keren maaien is wat ik gelezen heb in oude boeken. Ik weet dat het zeker de eerste jaren kan, maar of het ook blijft gaan over een langere periode is nog een vraagteken.
Nu is het wel zo dat een smeerwortelplant heel diep en uitgebreid wortelt en zo heel veel voedingsstoffen en water kan ophalen.
De bedoeling is ook om elk jaar wat bij te mesten met houtassen, en misschien de laatste snede niet te oogsten om zo het blad ter plaatse te laten afsterven.
De tijd zal het ons leren ….
Groeten,
Frank
Frank, hebben ze in het in die oude boeken niet over Symphytum officinale? Ik denk dat het voordeel van deze soort is dat deze zaad geeft en daardoor voor verjonging zorgt.
Aangezien jij uplicandum gebruikt, kan je misschien jaarlijks wat stekken planten in je bosjes die er reeds staan?
Of misschien je smeerwortel mee mulchen met ander materiaal?
Dag Guy,
er wordt soms wel over meerdere soorten gesproken, maar ik heb een hele tijd geleden eens een boek gelezen enkel over smeerwortel, en daar werden allerhande proeven en resultaten van Engelse boeren gebruikt. Het volledige boek ging bijna uitsluitend over de russische variant, de symphytum uplandicum. Hij is gewoon veel produktiever dan de officinale. Ook kan de officinale zich inderdaad gemakkelijk verspreiden via zaad, wat in het begin misschien wel leuk is, maar na enkele jaren toch redelijk irritant kan worden 😉
We hebben de indruk dat de struiken die we regelmatig maaien redelijk compact en jong blijven. De struiken die maar 1 maal gemaaid worden, zijn sneller versleten en groeien minder krachtig. Het is natuurlijk maar een indruk, we zullen dit pas na enkele jaren met zekerheid kunnen zeggen.
Groeten,
Frank
PS: Wil je het boek ook lezen, stuur dan maar een mailtje. Ik heb het digitaal op mijn computer staan.
Dag Frank,
Ik kom net kijken om de perma-hoek. Ik gebruikte de pompoenplanten, na ze te ontwortelen als mulch. Is dit een goed idee?
Ik ken eigenlijk geen planten die je niet mag gebruiken als mulch. Alles van organische materialen kan gebruikt worden als je de juiste balans nastreefd.
Bv 100% dennenaalden gaat ook, maar je kan beter mixen met ander materiaal.
Het antwoord op je vraag is dan ook ja, je mag dat zeker en vast gebruiken. Al zou ik de wortel van de pompoen laten zitten. Die rot weg en geeft een extra holte voor luchttoevoer, een extra fuifzaal voor aerobe bacteriëen zeg maar.
Dankjewel, ik laat de wortels volgende keer zitten! Dus kan je hetzelfde doen met bijv courgetteplanten ea als ze uitgeput zijn.. Gewoon laten staan ipv ze eerst te composteren en terug uit te voeren. Spaart heel wat werk. 🙂
Eigenlijk gek hé dat we allemaal leren tuinafval te verwijderen, een komposthoop opbouwen en een paar keer omzetten, om dan het eindresultaat ‘kompost’ terug naar de tuin tuin te bevorderen. Tijdens het komposteringsproces ligt de tuin er helemaal naakt bij en moet een tijdelijke mulchlaag erosie vermijden . Deze wordt dan in de lente verwijderd zodat we ongestoord de verse kompost over de tuin kunnen verspreiden.
Rare jongens, die Romeinen.
Alles laten liggen, zoals het ligt of staat, het komposteren totaal overbodig makend, aanvankelijk een goede mulchlaag vormend om dan uiteindelijk als kompost de tuin te regenereren : of hoe je zonder werk veel werk kunt verzetten.
En nochthans heeft composteren wél een bepaalde meerwaarde. Bij een warme composthoop word een hele hoop ongewenst zaad weggewerkt, verwerkt vetten en een hele hoop schadelijke stoffen dmv schimmels. En met compost kan je natuurlijk streven naar de juiste stikstof/koolstofverhouding. Mulchen maakt hem niet overbodig, mijn keukenafval komt op de compost en niet tussen de groenten. Diversiteit is de boodschap, de 2 combineren dus.
Dag Michel,
inderdaad is niets doen in de tuin dikwijls veel effectiever dan veel doen :-).
Groeten,
Frank
Dag Sara,
de uiteindelijke bedoeling van natuurlijk moestuinieren is niet om veel compost te maken maar is eigenlijk arbeidsarm tuinieren. En compost maken is heel arbeidsintensief!
We proberen zoveel mogelijk oogstresten en ook delen van onkruid ter plaatste te laten liggen, dat bespaart veel arbeid. Net zoals Guy zegt composteren we wel ons keukenafval, omdat dit anders ongedierte aantrekt. Ook de kippen- en ezelmest gaat langs de composthopen, het is niet zo evident om in een productietuin verse mest te gebruiken 🙂
Groeten,
Frank
Wel opletten dat er geen zaad in zit, al mag dat bij sommige planten wel natuurlijk. Mulchen met venkel, dille, koriander, goudsbloem, NZ spinazie, … in bloei is ideaal omdat je zo al zaait voor het volgende jaar 🙂
Frank
Dag Sara,
zeker heel goed om te gebruiken als mulch, maar je moet ze best niet ontwortelen. Gewoon afknippen boven de grond. Hetzelfde geldt voor courgetten, augurken, sla, kolen, … Je kan met alle overschot van groenten mulchen, net zoals Guy als geschreven heeft.
Het laten zitten van de wortels heeft inderdaad veel voordelen voor het bodemleven 🙂
Groeten,
Frank
Frank,
van waar haal je je eerste smeerwortelplanten? Ik heb nu in een berm wat zaad geoogst, gaat dat lukken? of is dat een “verkeerde” variëteit?
Beste Kathleen,
als je eens googled zal je zien dat er verschillende soorten smeerwortel (Symphytum) bestaan. Symphytum officinale is de gewone smeerwortel. Frank gebruikt in zijn tuin Symphytum uplicandum omdat deze minder zaad aanmaakt en/of verspreid. Het voordeel bij deze kruising is dat je met minder aandacht kan mulchen, je hoeft de bloem en vruchtzetting niet te verwijderen om verspreiding te voorkomen.
Maar dat wil niet zeggen dat je de verkeerde soort hebt. Probeer gerust deze zaadjes te kiemen en zet ze appart in je tuin.
Bij biologisch tuinieren en zeker zoals hier op de blog word uitgelegd heb je nooit teveel planten of mulchmateriaal.
Dag Kathleen,
als u via zaad de symphytum wilt kweken dan is het niet de verkeerde soort, maar volgens mij toch ook niet de beste. Wij stekken onze smeerwortel en verkopen deze ook. Misschien dat u bij u in de buurt ook wel deze variant kan vinden: symphytum uplandicum.
Veel succes,
Frank
Hallo Frank,
Ik wil ook een deel aardbeiplanten weg halen,rooien dus? de wortel niet laten zitten?En kunnen de planten ook niet gewoon blijven liggen als mulch?
Veronique,
Aardbeiplanten mag je gerust 3 jaar houden alvorens je ze weghaald. Hoe ouder ze worden des te minder opbrengst, maar ze zorgen wel steeds voor uitlopers en nieuwe jonge plantjes. Gewoon de wortel laten zitten, zorg dat alle uitlopers van de moederplant wegzijn om wat orde te behouden. Afknippen net onder waar alle wortels lijken samen te komen. Heb je niet diep genoeg gesneden en schiet de plant toch weer uit, knip dan nog eens. Chop n drop, afsnijden en gewoon neerleggen als mulch.
Dag Guy en Veronique,
de aardbeiplanten laten wij ook 3 jaar zitten, maar we verwijderen ze daarna wel volledig.
Het kan perfect zoals Guy het schrijft, maar wij planten op deze vrijgekomen plaatsen in het najaar nog veldsla, postelein, andijvie en knoflook.
De aardbeiplanten wortelen na drie jaar heel compact en de grond zit bijna vol met wortels. Wanneer je enkel afknipt, dan is het praktisch onmogelijk om direct te planten. Daarom trekken we ze uit. Heb je het stuk pas volgend jaar na de winter nodig, dan gaat het waarschijnlijk wel door ze af te knippen en de wortels te laten zitten.
Groeten,
Frank
Hoi Frank,
Ik lees al een paar weken je blog! Goede info maar zou je misschien eens wat foto’s over je boomstructuurtuin kunnen maken. Ik vind het lastig om me dat voor te stellen.
Groetjes Marlène
Dag Marlene,
in deze post vindt je een foto van een boomstructuur. Het is een foto van bovenaf genomen: http://blog.natuurlijkemoestuin.be/ideeen-en-ervaringen-delen-helpt-iedereen-update/
Groeten,
Frank
Hallo Frank,
Op ons tuinencomplex wordt in het najaar het eikenblad zorgvuldig verwijderd, dit zou de grond “zuur” maken.
Is dit juist of kan ik het als mulch laten liggen?
Scheelt veel werk!
Ik heb hier nog een wortselstok liggen van de russiche variant Symphytum uplandicum. Wie hier belangstelling voor heeft, kan dit van me overnemen. Ik vraag alleen vergoeding voor de verzendkosten ad € 3,95. Neem daarvoor even contact met mij op via e-mail: anitavanrijn@gmail.com
Hallo
Ik heb een paar stekken gepot en verkoop ze of ruilen tegen bio zaadjes. 1 maal je een plantje bebt kan je er stekken als je wil ik woon in oostnieuwkerke (West-Vlaanderen)
Ik ga dit jaar beginnen met een moestuin in een tuinencomplex en begin mij te verdiepen in alle mogelijkheden. De info in deze blog helpt mij enorm op weg en het idee van mulchen met o.a. smeerwortel spreekt mij zeer aan. Ik vraag mij bij het gebruik van de smeerwortel af hoe je dit het beste kunt aanpakken: smeerwortel verdeelt door de tuin planten of een veldje smeerwortel aanleggen. En, als er op een plek eenmaal smeerwortel groeit is het dan makkelijk om de smeerwortel weer weg te halen en er iets anders te gaan telen?
Groeten, Leo