In boeken over groenten kweken wordt altijd gesproken over de bodemstructuur en het belang hiervan voor een goede moestuin. Onvermijdelijk komt dan ook humus ter sprake.

Humus is zeer belangrijk in een bodem om meerdere redenen maar zijn aandeel in de structuur van de grond moet niet overdreven worden.

Er zijn vele factoren die samenwerken bij het vormen van de bodemstructuur.

Verschillende factoren

Het allerbelangrijkste voor de structuur is natuurlijk het soort grond dat u heeft: zand, klei, leem en alles daar tussenin.

Maar deze deeltjes worden op een bepaalde manier samengehouden en vormen zo de uiteindelijke bodemstructuur.

De vorm die deze gegroepeerde deeltjes aannemen is afhankelijk van de chemische en fysieke eigenschappen van de grond. De eigenschappen die de bodemstructuur beïnvloeden zijn:

• oriëntatie van de deeltjes
• gehalte van klei en humus
• zwellen en krimpen onder invloed van het weer (hieronder wordt zowel krimpen en zwellen onder invloed van regen én vorst verstaan)
• wortelgroei
• bodemorganismen
• biologische invloeden (wormen en kleine dieren)
• menselijke activiteit

Al deze factoren bepalen het soort bodemstructuur dat u heeft. Maar de belangrijkste factor om de ideale bodemstructuur te bekomen is de aanwezigheid van bodemorganismen.

Bodemorganismen plakken alles vast

Wanneer u uw grond bekijkt ziet u geen afzonderlijke deeltjes zand, leem en klei maar een kruimelstructuur. Deze kruimels zijn het resultaat van een actief bodemleven.

Het bodemleven produceert de lijm om de individuele deeltjes om te vormen tot kruimels. Tijdens hun dagelijkse activiteiten produceren bacteriën, schimmels en wormen een plakkerige stof die als lijm dient en deze bindt humus-deeltjes, mineralen en gronddeeltjes tot grotere gehelen en vormt zo de begeerde kruimelstructuur.

Maar dit is niet alles.

Van klein naar groot

Laten we starten met de bacteriën. Het slijm dat ze produceren zorgt dat ze aan elkaar maar ook aan gronddeeltjes blijven plakken. Kolonies worden gevormd.

Deze kolonies op hun beurt plakken ook aan elkaar vast, samen met de gronddeeltjes die eraan hangen. Ook schimmels doen hun best om de structuur te verbeteren.

Een veel voorkomende groep van bodemschimmels produceert een plakkerige stof glomalin genaamd. Wanneer de schimmeldraden door de grondporiën groeien, plakt deze glomalin de gronddeeltjes zoals superlijm samen tot grote kruimels.

Deze kruimels vergroten de aanwezige poriën, en maken de bodem luchtiger en vergroten de capillaire werking zodat plantenwortels gemakkelijker aan water, lucht en voedingsstoffen geraken.

Wormen doorkruisen de grond op zoek naar eten. Tijdens hun zoektocht eten ze kleine deeltjes grond en organische stof. Deze kleine deeltjes worden na de vertering uitgeworpen en kleven aan elkaar.

Buiten het verbeteren van de grondstructuur door het ‘samenplakken’ van gronddeeltjes is er ook nog de verbetering van de grondstructuur door het gewriemel van deze bodemorganismen (fysieke verbetering van de bodemstructuur).

Gewriemel van organismen in de grond

Elke groep van organismen heeft een andere lichaamsgrootte. Wanneer ze zich verplaatsen, wringen en kronkelen ze tussen, onder en over de verschillende gronddeeltjes en kruimels.

Om het visueler te maken, stellen we de breedte van een bacterie gelijk aan de breedte van 1 spaghetti sliertje. Dit is maar smal en gaat niet veel veranderen denkt u misschien, maar u moet niet vergeten dat er al vele miljoenen bacteriën in een soeplepel grond zitten!

Indien we de vergelijking doortrekken, is een schimmeldraad ongeveer 3 keer breder dan een spaghetti sliert. Een nematode heeft ongeveer de dikte van een potlood, een protozoa heeft al de doorsnede van een serieuze worst.

Mijten en springstaarten zijn al vergelijkbaar met kleine bomen. Kevers en wormen hebben al de diameter van een serieus uit de kluiten gewassen boom.

Stel u eens even voor welke verscheidenheid aan poriën er ontstaat wanneer al deze organismen doorheen de bodem wroeten en wriemelen.

Elektrische ladingen trekken elkaar aan

Als laatste zijn de gronddeeltjes ook nog elektrisch geladen. Het oppervlak van organisch materiaal en kleideeltjes is geladen en zo trekken ze elkaar aan. Samen met voedingstoffen zoals calcium, ijzer, magnesium, … vormen ze ook een soort bindmiddel dat leidt tot een goede kruimelstructuur.

Hieruit blijkt dat humus vanzelfsprekend belangrijk is voor een goede bodem en het vasthouden van voedingsstoffen, maar dat de bodemstructuur vooral afhangt van het aanwezige bodemleven.

Zoals al zo dikwijls is gebleken is het dus heel belangrijk om te zorgen dat u het bodemleven optimaal stimuleert om zo een stevige basis te krijgen voor uw moestuin.

Stimuleren van bodemleven

U kunt het bodemleven op verschillende manieren stimuleren.

Allereerst door eten te voorzien. Organische stof is eten voor bodemorganismen. Verrijk de bodem met organische stof en het bodemleven zal welig tieren.

Een tweede stap die u kunt zetten om het bodemleven te stimuleren is NIET spitten.

Door te spitten doodt u immers een groot gedeelte van het bodemleven. Doordat u de bodem omkeert veranderen voor vele miljarden organismen ineens de levensomstandigheden en sterven ze.

Een derde belangrijke maatregel is het bannen van bestrijdingsmiddelen in de tuin. Het is al herhaaldelijk bewezen dat bestrijdingsmiddelen een negatieve invloed hebben op het bodemleven.

Door dus enkele dingen achterwege te laten, door minder te doen in de tuin, bekomt u dus een betere tuin. Het vraagt echter wel enkele jaren geduld omdat het een proces is dat moet opgebouwd worden.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!