Het voorjaar nadert snel, al lijkt het de komende dagen wel wat verder weg door de koude nachten en de kille wind overdag. Tuiniers staan te trappelen om te beginnen met planten en zaaien. maar heel belangrijk hierbij is de temperatuur van de bodem. Is deze te laag, dan blijft het zaad liggen en is de kans groot dat het wegrot of wordt opgegeten voor het gekiemd is. Door de nachtvorst van afgelopen week en komende dagen is de grond nog zeer koud, dit merk je direct wanneer je je handen eens in de grond steekt.

Kan je iets doen om de bodem sneller te laten opwarmen? Als je mulch gebruikt, dan wordt vaak geadviseerd om deze weg te halen zodat de bodem vrij is om op te warmen. Maar is dit wel slim en noodzakelijk? Want het is behoorlijk wat werk …

Mulch weghalen in het voorjaar

Het is een veel gelezen advies: haal je mulch weg in het voorjaar zodat de bodem bloot ligt en kan opwarmen in de voorjaarszon. Zo wordt het ook aangeraden in de VELT-kalender op 1 maart:

Als je dan kijkt naar de huidige weersomstandigheden, was het dan niet beter geweest om de mulch nog te laten liggen om de bodem en het bodemleven te beschermen tegen de nachtvorst?

En is al die arbeid om de mulch weg te halen wel nodig? En vergeet ook niet: de mulch bedekt de grond en houdt het onkruid tegen. Warmt je bodem vroeger op zonder bedekking, dan krijg je ook vroeger en meer onkruid. Is dat ideaal?

Experiment

Er zijn vele factoren die de opwarming van de bodem beïnvloeden, het is dus moeilijk om verschillende jaren en verschillende stukken tuin te vergelijken. Maar voor zover het kan helpen, wij hebben redelijk wat ervaring in mulchen en tuinieren 🙂 . Daarom een samenvatting van onze ervaringen hierover.

Onze tuin is opgedeeld in verschillende ‘manieren’ van tuinieren. In een deel werken we met rechte bedden die we mulchen met blad, gras en ander groen materiaal, in een ander deel werkten we vroeger met organische paden en stro als mulch. Het blad, gras … verdwijnt geleidelijk tegen begin mei, het stro blijft de bodem goed afdekken.

Het verschil in bodemtemperatuur tussen deze 2 stukken, die overigens naast elkaar liggen, was behoorlijk. De vrije bodem (die bij ons behoorlijk donker is door de grote hoeveelheden organisch materiaal) warmt toch een tweetal weken vroeger op. En dit merk je aan de de opkomst van (on)kruiden. Je voelt het ook heel goed aan de bodem. Na enkele zonnige dagen heeft de donkere vrije bodem redelijk warm, de grond onder het stro blijft veel langer killig en koud.

Bij het zaaien en planten lag er dan ook meestal een twee à drie weken verschil tussen deze twee stukken moestuin. Maar tegen dat de lente goed op gang was en overliep in de zomer was er nog maar weinig verschil te merken tussen de verschillende stukken grond. Het is niet zo dat warmoes of worteltjes die 2 weken vroeger gezaaid zijn veel groter of vroeger oogstbaar zijn. Dat komt allemaal ongeveer gelijk na enkele maanden.

Het verschil van opbrengst was verwaarloosbaar, wat de noodzaak om vroeg te beginnen en je mulch te verwijderen in vraag stelt.

Opletten

Het is trouwens zo, jij als trouwe lezer van deze blog weet dat al wel, dat wij luie tuiniers zijn in het voorjaar en niet te snel beginnen. Een bodem moet voldoende opgewarmd zijn, de weersomstandigheden moeten goed zijn voordat je volop begint met zaaien en planten. Al vele jaren is het voorjaar koud, zelfs zeer lang koud. Enkele jaren geleden was er zelfs nog nachtvorst na de IJsheiligen! De seizoenen zijn wat opgeschoven, en vroeg beginnen wordt nog zelden beloond.

Je kan beter later beginnen en langer door zaaien en planten. Het najaar is evenzeer opgeschoven en de hogere temperaturen in oktober en november zorgen dat je vaak nog lang kan zaaien, planten en oogsten.

Maar …

We zoeken wel een beetje de gulden middenweg, want er is wel een goede reden om te zorgen dat er niet te veel mulch aanwezig is op bedden wanneer je gaat zaaien en planten.

Een 5-tal jaar geleden hebben we in de herfst redelijk enthousiast gemulcht en lag er nog behoorlijk wat mulch op onze bedden in het voorjaar. Ik spreek dan over toch nog verschillende centimeters dikte. En dat maakt vooral het zaaien wat moeilijker. Je moet de mulch wat wegdoen waar je je zaaigeul maakt, je moet rekening houden met vogels die in de mulch wroeten en je zaaisel bedekken … Niet ideaal dus.

Oplossing

De oplossing is om zo te mulchen in het najaar dat deze bijna helemaal verdwenen is tegen de lente. Niet evident, maar toch goed doenbaar. Ervaring speelt een rol, geluk ook wat, maar het is ook niet zo dat het perfect moet uitkomen. Er mag nog wat mulch overblijven tegen eind april wanneer je het meeste gaat zaaien. Dat beetje stoort niet, ligt niet in de weg om je zaaigeul te maken en is te dun voor vogels om erin te komen wroeten.

Wij leggen ongeveer een 5-7 cm mulch in het najaar, een mengsel van blad en grasmaaisel. Dat ligt nu nog dun op de bedden, met hier en daar al wat open plekken. Het is uiteindelijk al bijna april. De komende weken warmt de bodem op, verteert het materiaal wat sneller en zullen de bedden grotendeels vrij zijn om te beginnen.

We hebben geen werk om deze mulch te verwijderen, het beetje dat blijft liggen stoort niet. De bodem is lang bedekt gebleven, de onkruiddruk is heel laag.

Is de bodem vrij om op te warmen? Niet begin maart, maar wel in de loop van april, wanneer het pas belangrijk wordt. Voordien heb je nog niet veel te zoeken in de tuin. Erwten, ajuintjes en aardappelen kan je al planten, radijsjes en wat sla kan je al zaaien, maar voor het meeste is het gewoon te vroeg.

Mulch weghalen?

Nee, ik zou het niet doen. Het is te veel arbeid, het geeft ruimte aan onkruid en het belangrijkste argument: ‘het opwarmen van de bodem’ is volgens mij geen goed argument.

Mulch correct in het najaar, volg de seizoenen en je tuiniert met minder werk en meer succes!