Je merkt het heel goed ondertussen, de zomer is voorbij. De dagen korten snel, ‘s morgens is het behoorlijk fris en de bomen hun bladeren beginnen op sommige plaatsen al te verkleuren door de lange, droge zomer.
Uit mijn vorige carrière bij een tuincentrum, weet ik dat bij mensen stilaan de drang opkomt om in de tuin hagen en bomen te gaan aanplanten. Eens de eerste bladeren vallen, is het moment aangebroken.
Of het beter is om in het najaar of in het voorjaar aan te planten is al een hele discussie op zich, met voor elk seizoen bepaalde voor- en nadelen. Maar daar wil ik het vandaag niet over hebben. Waar ik mij soms een beetje druk in maak, is het advies om bij het planten van een boom extra schimmels, nl. mycorrhiza te doen.
Ik weet dat er argumenten zijn om dit te doen (ook binnen permacultuur), maar het is volgens mij eerder een verkooptruc dan iets wat echt noodzakelijk is bij het planten van een boom.
Wat zijn mycorrhiza?
Schimmels en boomwortels werken dikwijls samen waarbij de schimmels suikers krijgen van de boom en de boom makkelijker aan voedingsstoffen geraakt via het uitgebreide netwerk van de schimmel.
Een schimmel kan namelijk gigantisch groot worden! Enkele vierkante meters tot vele 100-den vierkante meters is op zich niet zo speciaal voor een schimmel. Het grootste levende organisme op aarde is trouwens een schimmel met een oppervlakte van 8.4 km².
Dit schimmelnetwerk verplaatst voedingsstoffen van hoge concentraties naar lage en kan uit de bodem voedingsstoffen ophalen. De schimmel vormt zo een ideale bondgenoot voor een boom. De boom kan een duurzame relatie ontwikkelen met de schimmel en zo gemakkelijk aan de benodigde voedingsstoffen geraken.
Het is een win-win voor beide, en deze relatie komt zeer veel voor in de natuur.
Hoe kan je hiertegen zijn?
Ik ben helemaal niet tegen mycorrhiza, het is voor een boom bijna noodzakelijk om zo’n verbond aan te gaan. Waar ik wel problemen mee heb, is dat het toedienen van mycorrhiza een uiting is van symptoombestrijding.
En symptoombestrijding is iets dat de gangbare landbouw al vele decennia doet, met de gekende resultaten.
Als je je toevlucht neemt tot het gebruik van mycorrhiza bij het planten, dan zeg je eigenlijk dat je bodem niet goed genoeg is en dat je extra schimmels gaat toedienen om de boom wat te helpen.
Maar als je bodem niet goed is, gaan die schimmels die je bij het planten toevoegt ook niet overleven, en gaan ze je boom dus niet helpen!
Pak de oorzaak aan!
Schimmels komen van nature in overvloed voor in de bodem, je moet natuurlijk wel de juiste omstandigheden creëren in je tuin als je deze schimmels in je voordeel wilt gebruiken.
En dat betekent je bodem zeker niet spitten, niet betreden, geen pesticiden gebruiken en geen kunstmeststoffen toedienen. Als je een goede bodem hebt met voldoende organisch materiaal waar de schimmels zich mee kunnen voeden, dan gaan je bomen automatisch deze verbindingen leggen.
Maar als je boom in een verstoorde bodem terecht komt, een bodem waar geen organisch materiaal in zit, een bodem die heel compact is of jarenlang misbruikt is door een landbouwer dan gaat hij het moeilijk hebben.
Er gaan geen of nauwelijks schimmels aanwezig zijn in deze bodem, de boom gaat dus zijn plan moeten trekken en zal veel moeilijker aanslaan en groeien. Het toedienen van extra schimmels tijdens het planten lijkt dan een goed idee.
Maar is dit wel zo?
De juiste omstandigheden creëren
Als de schimmels van nature al niet overleven in de bodem, gaan de schimmels die jij toevoegt het ook niet doen. En als ze wel overleven, dan is het een teken dat de bodem goed genoeg zodat schimmels zich erin kunnen ontwikkelen.
Maar dan zijn er echt al wel schimmels en hebben de extra toegevoegde schimmels geen nut.
In plaats van je geld weg te gooien door iets overbodig te kopen, kan je beter zorgen dat je bodem op orde is zodat je helpers – de schimmels – vanzelf komen.
Geef overvloedig organisch materiaal, liefst houtig als je schimmels wilt stimuleren. Betreed je bodem zo weinig mogelijk, gebruik niets van mest- of sproeistoffen in de tuin en ga zeker niet gaan spitten of frezen.
Al deze maatregelen kosten je geen geld, besparen je tijd en zorgen ervoor dat je bomen en struiken het beter gaan doen in je tuin.
Zonder dat je er nutteloze mycorrhiza aan toevoegt die je duur betaald in het plaatselijke tuincentrum. Laat je dus zeker niet ompraten, ze hebben echt geen nut!
Foto: “Gigaspora margarita” by Mike Guether
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Beste,
bedankt weerom voor het interessante verhaal van de schimmels.
Ik heb dus zo’n uitgepuurde grond van een landbouwer en tracht door mulchen die langzaam goed te krijgen. Hieromtrend toch een vraagje.
Alle (on)kruid mag blijven staan waarop we gewoon karton leggen en mulch. Prima. Maar hoe zit dat met de koolbladeren, want daar heb ik er nu veel van en die wil ik best mee “vermulchen”. Helaas raad men mij dat sterk af voor vervelende beestjes. Ik zeou ze zelfs niet op de composthoop mogen leggen. Weer een verhaal met twee zijden?
Wouter
Inderdaad Frank, mijn beginners enthousiasme tenspijt heb ik ook moeten vaststellen dat het voeden van je bodem topprioriteit is en blijft. Toch had ik uit verschillende bronnen begrepen dat wanneer je het proces wilt versnellen inoculeren met mycorrhiza een extra duwtje kan geven, mits natuurlijk ook voorzien wordt in de nodige voeding onder de vorm van houtig materiaal. Daarbij zou het niet eens om commercieel geproduceerd spul moeten gaan, wat humusrijke grond van rond gezonde bomen zou volstaan. Een beetje te vergelijken met een emmertje vijverwater in een nieuwe vijver gooien. Je punt blijft wel natuurlijk. We leven nu eenmaal in een maatschappij waar alles er op gericht is om de kassa te doen rinkelen.
Wouter, ik mag dan ( nog 😉 geen expert zijn maar mijn motto blijft : gebruik wat je hebt. Alles wat ooit geleefd heeft kan opnieuw leven. En ja, ik heb beestjes, maar volgens mij ligt dat meer aan het feit dat er nog geen goed evenwicht is bereikt dan aan de koolbladeren die ik heb laten liggen als mulch of heb gebruikt in de composthoop. Trouwens ook de beestjes hebben we nodig.
Bedankt Cin,
De koolbladen zijn versnippert en gestrooid. En met het vorige verhaal heb ik de houtkrullen en zaagsel ook al op de grond uitgestrooid. Ik ben benieuwd!
Wouter
Je kan alle organische materiaal gebruiken voor in de composthoop, ook aardappelloof, tomatenplanten, …. De compostering zorgt ervoor dat pathogenen verdwijnen.
Maar je kan het evengoed gebruiken als mulchmateriaal 🙂 .
Hallo Frank,
Weer zo’n interessant artikel dat me weer op het juiste pad brengt/houdt.
Ik ben heel benieuwd wat jouw ideeën zijn over het aanleggen van een permacultuurtuin of voedselbos op grond waar voorheen landbouw plaatsvond (en kunstmest is gebruikt, geploegd, gespoten, etc.). De meeste van deze initiatieven beginnen met het planten van de bomen, soms nadat er enige grondverschuiving met behulp van grote machines heeft plaatsgevonden. De achterliggende gedachte van het beginnen met de bomen is dat deze toch vele jaren nodig hebben om een bepaalde volwassenheid te bereiken en “men wil er nog wel van kunnen genieten”. Ik weet niet of er bij het planten van bomen door eenieder altijd gebruik wordt gemaakt van het toedienen van mychorriza (is toch prijzig). Van Martin Crawford weet ik wel dat hij het toepast bij iedere boom en struik die hij plant.
Zelf ben ik steeds meer van mening dat je met de natuurlijke successie mee moet gaan bij het ontwikkelen van een natuurlijke tuin. Dus eerst de bodem de kans geven te herstellen en op kracht te komen. Dus wat je zegt, de bodem met rust laten, veel organisch materiaal toevoegen. Nuttige (on)kruiden de kans geven om hun werk te doen.
groet,
Barbara
P.S. 1 wat vind je van de “ouderwetse” praktijk om bij het planten van bomen hartje winter tarwekorrels in het plantgat te strooien? Het idee hierachter is dat de ontkiemende tarwekorrels een warmte ontwikkeling geven waar de wortels van de aangeplante boom profijt van kunnen hebben.
P.S. 2 wat vind je van de gangbare praktijk om aangeplante bomen een of twee steunpalen te geven, zodat hij minder last ondervindt van harde windstoten? Zelf heb ik mijn bomen geplant zonder steunpalen en de meeste hebben zich keurig rechtop ontwikkelt. Mijn tuin heeft wel beschutting van beukenhagen en muren. Alleen de moerbei boom is scheef gaan groeien, maar veel oude moerbeibomen die ik heb gezien, zijn ook scheef gaan groeien op een vroeger of later tijdstip. Ook heeft de mispel die in het voorjaar al vroeg een enorm bladerdak ontwikkelt, veel last van de voorjaarsstormen. Hij staat dan helemaal heen en weer te bewegen.
Dag Frank,
Waar je wel problemen mee hebt, is dat het toedienen van mycorrhiza een uiting is van symptoombestrijding.
Een voorbeeld:
http://www.ted.com/talks/mohamed_hijri_a_simple_solution_to_the_coming_phosphorus_crisis?language=nl
Lea
Hoi,
Ik zou dit artikel willen lezen, maar zie alleen de titel en de opmerkingen. Waar is de tekst naar toe?
🙂
Het is opgelost, nog een overblijfsel van een recente hack 🙁
Dag Frank,
Jammer dat je deze mening verkondigd zonder dat ik lees dat je ook proeven hebt gedaan met verschillen in planten met en zonder de toegevoegde mycorrhiza`s. Het is inderdaad zo dat als de bodem in balans is en je lang genoeg wacht deze schimmels vanzelf komen . Veelal door de lucht , de sporen van het vruchtlichaam ( paddenstoel) van de diverse schimmels. Dit kan wel tot 30 jaar duren ! En uiteraard functioneert elke boom struik , plant in een optimale bodem met voldoende organisch materiaal en voedingsstoffen en schimmels dragen hieraan bij. Als je de grond verbetert en daarbij schimmels toegevoegd bij je nieuwe aanplant draagt dit wezenlijk bij aan het beter aanslaan en ontwikkeling van de boom-plant -struik. Na jaren proeven gedaan te hebben zie ik wel een toegevoegde waarde van deze “nutteloze”toevoegingen . Schimmels zijn overigens ook in staat om in een “arme”grond toch in staat voedingsstoffen vrij te maken voor de boom. en in ruil krijgen zij suikers van de boom zodat ze wel overleven . Als gespecialiseerd “bodemhovenier”heb ik mij al heel lang verdiept in het ondergrondse bodemvoedselweb en zie en weet wat er werkt en waarom. Met een vriendelijke groet, Joost