Het woord ‘schimmel’ heeft voor velen een negatieve bijklank. En niet alleen in het dagelijkse leven maar ook in de moestuin. Schimmels zijn dan ook verantwoordelijk voor ziekten zoals witziekte, de plaag (aardappelen), neusrot (tomaten) en papiervlekkenziekte (prei). Deze ziekten zijn moeilijk te bestrijden en worden met afgrijzen onthaald door tuinders eens de eerste symptomen worden ontdekt.
Dit verklaart ook de schrik die sommige mensen hebben om houtsnippers of ander mulchmateriaal te gebruiken omdat er na verloop van tijd soms witte schimmeldraden verschijnen. Er wordt dan gevreesd dat deze schimmels op de planten overgaan met desastreuze gevolgen vandien.
Maar deze vrees is ongegrond en eigenlijk zijn schimmels ongelooflijk belangrijk in de tuin, en wel om meerdere redenen. Eén bekende toepassing van schimmels is de kweek van champignons. Champignons zijn de vruchtlichamen van een schimmel en zijn naast eetbaar dikwijls ook een verrassende en leuke ontdekking in de tuin.
Schimmels in de bodem voordelig?
Natuurlijk zijn er schimmels die het slecht voorhebben met uw groenten, maar deze zijn in de minderheid! Een bodem moet juist vol zitten met schimmels, dat heeft niets dan voordelen.
Een belangrijke reden waarom u niet mag spitten en over uw bedden lopen is om de schimmeldraden in de bodem niet te beschadigen. Een belangrijke functie van schimmels is namelijk het samenwerken met plantenwortels. Doordat schimmeldraden vergroeien met plantenwortels kunnen er voedingsstoffen uitgewisseld worden tussen de schimmel en de plant. Het voordeel voor de schimmel zijn de suikers en andere stoffen die het krijgt van de plant, de voordelen voor de plant zijn het enorm veel grotere oppervlak dat het wortelstelsel beslaat door de samenwerking. Dit noemt men Mycorrhiza.
Ongeveer elke plant heeft zo’n samenwerking (ongeveer 95%) en deze blijkt grote invloeden te hebben op de groeikracht van planten.
Maar bij deze samenwerking stopt het niet!
Meer schimmels door mulch
Wanneer u veel stro en vers organisch materiaal als mulch gebruikt valt het zo niet op, maar bij houtsnippers op paden of als mulch op bedden is het dikwijls overduidelijk. Graaf een klein beetje in de mulchlaag en u ziet direct een hele wirwar aan witte schimmeldraden. En u merkt ook ineens waarom schimmels zo belangrijk zijn voor de structuur van de bodem. De houtsnippers hangen in brokken aaneen waar er veel schimmeldraden zitten.
Dezelfde functie hebben schimmels ook in de bodem. Ze houden de bodemdeeltjes samen door hun schimmeldraden en een speciale kleverige stof die ze uitscheiden.
Verder zijn de schimmels die verschijnen op mulchmateriaal saprofyten. Dit betekent dat ze leven op dood materiaal. Het zijn afbrekers en ze gaan nooit op levende planten overgaan. Sterker nog, ze gaan juist slechte, kwaadaardige schimmels verdringen en beschermen zo uw groenten!
Mooie verschijningen
De schimmels blijven hoofdzakelijk onder de grond en doen zo ongestoord hun belangrijke werk. Maar rond deze periode maken ze zich soms kenbaar en komen op verschillende plaatsen eens boven piepen. Een grote aanwezigheid van paddenstoelen in uw tuin is niets om u ongerust over te maken, het is juist een goed teken. Een teken dat schimmels goed gedijen in uw bodem, dat het bodemleven actief bezig is met het verbeteren van de bodem en dat uw planten waarschijnlijk wel een samenwerkingsverband aangegaan zijn.
Enkele voorbeelden van paddenstoelen in onze tuin:
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht.
Hallo Frank, Je schrijft over de samenwerkingsverbanden met schimmels en paddenstoelen. Dat geldt zeker voor de soorten die mycorrhiza vormen. In dit natuurbericht verscheen daarover mooie informatie http://www.natuurbericht.nl/?id=12105&q=paddenstoelen. Kijk in deel 1 van de toegevoegde publicatie. Je vindt in tabel 2.2 een mooi overzicht van de bomen die voor de meeste samenwerking zorgen en wat voor nutriënten worden uitgewisseld. Veel paddenstoelen en schimmels zijn strooiselafbrekers en hebben geen samenwerkingsverband met de planten nodig , dat geldt met name voor de soorten die gedijen op dood hout. In deel 2 van de publicaties vind je een welke zwammen je op welke ondergrond of strooisel je kan vinden. Hopelijk wat aanknopingspunten voor de aanleg van je bostuin en een beter alternatief dan een wollig boek over nutrients. Succes en vriendelijke groet, Nathalie
Bedankt voor de link en de reactie 🙂
Hallo Frank,
Hoe is de verhouding schimmels – vogels, wij lopen wel niet op de bodem maar de vogels houden blijkbaar met niets rekening. Niet dat tegen vogels ben! Ze gooien alles overhoop. Maar er zal wel een samenwerking zijn zeker?
Groetjes Daniël
Daar heb ik eigenlijk nog niet bij stilgestaan en over nagedacht. Er zal wel een samenwerking zijn vermoed. Vogels die krabben en pikken en zo schimmels verspreiden?
Ik weet het eerlijk gezegd niet, maar het is wel iets om over na te denken en eens wat over op te zoeken.
Bedankt!
Dag Frank, wat doen we best met tomatenplanten die de plaag hebben? In een ander artikel schreef je dat we de wortels van de planten best laten zitten. Sindsdien doe ik dat zo, maar de tomatenplanten haal ik best volledig weg veronderstel ik?
De planten moet je idd volledig verwijderen, de wortels kan je laten zitten als je geen nateelt meer zet.
Schimmelwerking is inderdaad heel belangrijk. Ter info over neusrot: dit wordt niet veroorzaakt door schimmels, bacteriën of virussen. De echte oorzaak is … zie oa in deze linken: http://www.bdb.be/Home/Neusrotbijdegroentenindeserre/tabid/285/language/nl-BE/Default.aspx
http://www.plantaardig.com/groenteninfo/tomaat_neusrot_2003.htm
Hallo Frank,
Dank je wel voor deze post want ik begon me al zorgen te maken over de hoeveelheid paddenstoelen die in mijn moestuin verschijnen. Ik heb alleen niet met houtsnippers gestrooid, maar wel compost … en dat vinden die champi’s blijkbaar geweldig. Is dat ok ?
Groetjes,
Sarah
Dat is inderdaad ok. Maar ik vraag mij dan wel af waar die compost vandaan komt, want normaal is compost altijd redelijk kalkrijk en dat is niet direct het optimale milieu voor paddenstoelen …
Hi Frank. Op de website van Natuurpunt lees ik dat je best geen houtsnippers direct onder bomen of hagen aanbrengt omdat dit de ontwikkeling van symbionten (mycorrhizae) sterk zou afremmen of onmogelijk maken. Ik heb overal een dikke laag houtsnippers gelegd omdat ik van mening was dat dit net de ontwikkeling van schimmels zou bevorderen (ook, zo hoopte ik toch die van mycorrhizae). Klopt het dat een strooisellaag van gevallen blad en/of houtsnippers nefast is voor de ontwikkeling van symbionten of wat is jouw mening daarover? Ben een beetje in de war nu. 🙂
Ik heb ook altijd een dikke laag houtsnippers bij bomen en fruitstruiken gelegd. Of het de ontwikkeling van mycorrhizae tegenwerkt weet ik eerlijk gezegd niet.
Ik heb hierover nog nooit iets gelezen. Het lijkt mij een beetje tegenstrijdig, maar het kan natuurlijk wel.
In een bos vallen takken, twijgjes en bladeren gewoon naar beneden onder de boom, en vormen zo ook een mulchlaag. Waarom dit goede schimmels zou tegenwerken weet ik niet, en ik heb zelf nooit negatieve effecten gemerkt nadat ik bomen en struiken heb gemulchd.
Ik houd het in mijn achterhoofd, maar blijf toch zeker nog massaal houtsnippers gebruiken bij bomen en struiken.
Ik kan je echter geen uitsluitsel geven 🙁 .
Misschien iets om in de komende tijd eens uit te zoeken!
Hi Frank. Bedankt voor je antwoord. Deze informatie van Natuurpunt kwam mij inderdaad ook een beetje vreemd over. In meerdere berichten van Natuurpunt lees ik inderdaad dat zij aanraden om de bodem onder struiken en planten vrij te houden van gevallen blad en houtsnippers om de ontwikkeling van symbionten te bevorderen. Lijkt mij ook raar omdat in de natuur onder bomen en struiken juist nooit een kale bodem te vinden is. Verder is er weinig praktisch info over symbionten te vinden op het web. Ik laat mijn snippers en mulch maar braafjes liggen alleszins. De bomen, struiken en haagplanten lijken er op dit moment toch geen hinder van te ondervinden en het beukplantsoen (ik heb gelezen dat beuk echt sterk afhankelijk is van mycorrhizae) dat ik afgelopen herfst heb geplant is toch ook stilletjesaan aan het uitlopen zonder enige uitval tot nu toe. Moest jij (of andere bloglezers) hier toch nog wat meer info over hebben verzameld hoor ik dit uiteraard graag. Groetjes!
In oa het boek “Het Bodemvoedselweb” en via zovele andere bronnen wordt toch wel net gezegd dat het schimmelnetwerk extra goed op gang komt en blijft werken via mulch met houtige materialen omdat die de schimmeldominantie in de bodem bevorderen. Daarnaast heeft het bodemleven weinig te doen in een kale bodem en verdwijnt naar andere oorden of sterf uit en dat komt de vruchtbaarheid van de bodem niet ten goede. ;-(
Hi Greet. Dat zou ik inderdaad ook vermoeden. Maar Natuurpunt spreekt dit (specifiek wel voor symbionten natuurlijk) tegen. Hierbij de link naar hun ‘vijf tips voor meer paddestoelen in je tuin’ waar dit wat betreft symbionten echt tegengesproken wordt: https://www.natuurpunt.be/hoe-krijg-je-meer-paddenstoelen-je-tuin
Ik blij voorlopig lekker door mulchen alleszins. 🙂