Je beveelt aan om naast groenten ook bomen en of struiken in je tuin te zetten voor beter waterbeheer. Hoe verhoudt zich dat tot een meer van een bacterie dominante bodem voor groenten en een meer schimmeldominante bodem voor bomen en struiken? Is de verschillende dominantie beperkt tot de rhizosfeer rond de wortels van de planten of is er nog iets anders aan de hand?

Een vraag die regelmatig wordt gesteld en waarover duidelijk onzekerheid en twijfel heerst. Ik leg hieronder uit hoe ik erover denk en het toepas bij Yggdrasil. Of dat volledig juist is, laat ik in het midden en daar kan je zelf over oordelen. Misschien is het volgende boek wel nuttig om te lezen, er komt binnenkort trouwens een vertaling door Marc Siepman van uit.

Dominantie

Iets wat dikwijls verteld wordt over schimmels en bacteriën is dat eenjarige planten (bv. onze groenten) een bacterie-dominantie bodem nodig hebben, terwijl struiken en bomen een schimmel-dominante bodem vereisen.

Deze dominantie hangt heel nauw samen met de pH van de bodem. Schimmels scheiden stoffen af die de bodem zuurder maken, waardoor de pH verlaagt. Bacteriën doen juist het omgekeerde en verhogen de pH.

Nu wordt dit verhaal, misschien voor de duidelijkheid, heel zwart-wit verteld. Een groentetuin heeft een bacterie-dominante bodem nodig, fruitstruiken en –bomen vereisen veel schimmels.

Maar klopt dit wel?

Niets is zwart-wit

Als je natuurlijk gaat tuinieren, dan ga je al heel snel merken dat er niet veel zwart-wit is in de natuur, maar dat er wel heel veel grijze gebieden zijn. Zelf nadenken en observeren is dus echt geen loze boodschap! Heel veel dingen die lukken of juist niet lukken bij iemand kunnen in jouw tuin, bij jouw omstandigheden en manier van werken juist heel goed gaan. En uiteraard geldt dit ook in de omgekeerde richting!

Wanneer iemand tegen mij vertelt over bacterie-dominantie, dan stel ik mij dat voor als een bodem waar gigantisch veel bacteriën inzitten en nauwelijks schimmels. In een alkalische bodem (hoge pH) zitten er zo’n 8 – 10 meer bacteriën in de bodem dan schimmels (gemeten in massa).

Hier groeien pioniersonkruiden uitbundig en snel. De bodem is meestal niet in orde en moet nog of opnieuw verbeterd worden. Dit is een duidelijk bacterie-dominante bodem, maar op zo’n bodem groeien je groenten echt niet goed.

Neutraal voor groenten

Een groentetuin heeft het meeste baat bij een pH tussen de 6 en 7, wat eigenlijk al een lichtzure tot neutrale pH is. Zeker geen alkalische (=hoge) pH die gepaard gaat met een bacterie-dominante bodem.

Het voordeel van een pH tussen de 6 en 7 is dat dit een bereik is waarin de voedingsstoffen het best opneembaar zijn door planten. Het vraagt van de planten de minste moeite om voedingsstoffen op te nemen en dus vlot op te groeien, zonder gebreken.

De verhouding van schimmels en bacteriën bij deze pH ligt eerder rond de 1 tot 1.5. Dit betekent dus dat er ongeveer evenveel of méér schimmels aanwezig zijn dan bacteriën. Het klopt dus niet als men jou vertelt dat je moestuinbodem bacterie-dominant moet zijn, want dan gaan je groenten niet goed groeien.

Een groentetuin heeft behoefte aan een neutrale tot lichtzure pH, en dus aan een goede mix van schimmels en bacteriën. Naargelang de groente ligt de ideale verhouding tussen 1 à 1.5. Dus ongeveer 50% schimmels – 50% bacteriën tot 60% schimmels – 40% bacteriën. Dit is ver verwijderd van een bacterie-dominante bodem waar er tot 10 maal meer bacteriën zijn dan schimmels (verhouding 0.1 i.p.v. 1 tot 1.5) !

Bacterie-dominant niet geschikt!

Men gebruikt termen als bacterie-dominante bodem dus eigenlijk verkeerd. Dit kan erg verwarrend zijn voor tuinders en geeft de indruk dat schimmels niet nodig en niet welkom zijn in je bodem. Je wilt in je moestuin een bodem in evenwicht en geen overvloed aan bacteriën! Je wilt/moet dus echt wel grote hoeveelheden schimmels hebben in je bodem.

Schimmels bieden daarnaast ook vele voordelen

Ongeveer alle groentesoorten in je tuin gaan een samenwerking aan met schimmels. Enkel de kolen doen dit niet, dat is dan ook de reden waarom ze in een klassieke (en biologische) moestuin nog meer meststof nodig hebben dan de andere groenten. Deze samenwerking zorgt ervoor dat planten een veel breder bereik krijgen en veel meer voedingsstoffen kunnen opnemen. Fosfor is de voornaamste, maar het gaat veel verder. Andere voordelen zijn de mogelijkheden tot onderlinge communicatie tussen planten, het verplaatsen van voedingsstoffen over grote afstanden, een betere bodemstructuur en opvallend genoeg ook een betere weerstand tegen ziekten en plagen.

Een schimmel vormt een verbond met een plant door in de wortels binnen te dringen. De plant gaat aanvankelijk in verdediging tegen deze indringer en hierdoor worden allerlei stoffen geproduceerd die de planten een betere verdediging geven tegen latere plagen en ziektes.

Schimmels zijn zo essentieel in een moestuin, maar ze zijn in een klassieke of elke andere moestuin waarin gespit en gefreesd wordt te beperkt aanwezig en zorgen ervoor dat je moet bemesten en spuiten om groenten te kweken. Iets wat eigenlijk niet nodig is. En schimmels spelen daar een heel grote rol in.

Mulch dus gerust met houtig en bruin materiaal om schimmels aan te trekken en betreed je bodem zo min mogelijk. Schimmels haten immers betreding en grondbewerking. Hou dit enkele jaren vol en je zal zien dat je bodem beter wordt en je groenten sterker. Een beter bewijs voor het belang van schimmels is er niet!