Regelmatig wordt de vraag gesteld tijdens een rondleiding, workshop of bezoek van collega tuinders: ‘Met wat bemesten jullie?’. Volgens mij zit het bijmesten van de groentetuin minstens even diep ingebakken als het spitten.
Net als het feit dat spitten helemaal niet nodig is, is bijmesten – in welke vorm dan ook – volgens mij na een tijd ook niet meer nodig. Wanneer je voldoende organische stof en humus in de bodem hebt, wordt het een zelfvoorzienend systeem en is er geen externe inbreng meer nodig.
Net zoals er in het bos geen kaboutertjes rondlopen met kruiwagentjes blauwe korrel, hoeft u niet elk jaar een handvol korreltjes bij de ajuinen, wortelen en sla te gooien.
In het begin moet u opbouwen
De eerste jaren hebben wij in onze tuin veel compost ingevoerd. Elk jaar werd er een laag compost tussen de 4 à 6 cm dik aangevoerd op de bedden, na een aanvankelijke laag van ongeveer 12 cm. De grond waarop wij begonnen was dan ook heel slecht.
Ze was volledig dood, leeg (geen organische stof) en beenhard. De omzetting van zo’n ‘ground zero’ naar een vruchtbare grond is niet eenvoudig. De dikke laag compost was op het einde van het jaar letterlijk verdwenen. Niet ingespit, niet beroerd door ons, maar volledig de grond ingetrokken en ver- en gebruikt door het opbouwende bodemleven. Zo hebben wij op een 5-tal jaar de bodem helemaal kunnen omvormen van een woestijn tot het paradijs dat het nu is.
Van een bodem waar geen regenworm in te vinden was, met een organische stofgehalte (OS) van tegen de 0% tot de donkere, rulle bodem met een OS van 12%. En dat is het punt waar u ook moet geraken.
In het begin moet u veel organisch materiaal toevoegen, het lijkt wel alsof de bodem nooit verzadigd geraakt. Maar na enkele jaren gaat u merken – net als bij ons – dat het verdwijnen van de compost, van het organische materiaal vertraagt. De bodem bereikt een evenwicht, heeft een grote reserve aan humus opgebouwd en begeeft zich naar een kantelmoment.
Wanneer u dit kantelpunt bereikt heeft, kan uw groentetuin zelfvoorzienend worden en moet u nauwelijks nog iets van buitenaf inbrengen.
Na het kantelmoment
Planten produceren via fotosynthese zuurstof maar hebben een belangrijk bijproduct, namelijk suikers. Deze worden door de plant voor een groot gedeelte afgegeven in de grond, om de aanvoer van voedingsstoffen te regelen. Doordat de bodem rijk is aan organisch materiaal, omdat u niet spit en veel mulcht, heeft u een enorm divers en uitgebreid bodemleven. Dit bodemleven zorgt voor verschillende fantastische eigenschappen in de grond, en één daarvan is het omzetten van gesteente naar mineralen.
De zuren die deze bacteriën, schimmels en andere micro-organismen hebben, worden gebruikt om gesteente af te breken, om mineralen (= voedingsstoffen) los te weken uit de stenen. De voedingsstoffen die zo vrijkomen, in combinatie met alles wat er al aanwezig is en bijkomt via de mulchlaag is voldoende om zonder extra meststoffen intensief groenten te kweken.
Stikstof komt de grond in via stikstof-fixerende planten – peulvruchten, verschillende soorten bomen, struiken, … – en wordt door het bodemleven verspreid.
Andere mineralen
Door het gebruiken van mulch van hagen, smeerwortel, brandnetels, eigenlijk alle organische materiaal dat er in uw tuin voorhanden is, kunt u ongeveer alle benodigde mineralen uit de diepere lagen van de grond naar boven halen en zo aan uw groenten geven.
Omdat onze gronden door 10-tallen jaren misbruik volledig uitgeput zijn van sporenelementen geven wij wel lavameel en lavagruis. Dit is een gesteentemeel dat door de het bodemleven wordt omgezet. Er is geen gevaar voor uitspoeling, overbemesting, ook is het een afvalproduct uit steengroeves dat weinig extra energie gevraagd heeft voor de productie.
Om toch 100% zeker te zijn dat onze grond voldoende meststoffen (maar ook niet teveel) heeft, laten we in het voorjaar een gedetailleerde grondanalyse uitvoeren waaruit moet blijken of mijn theorie en zichtbare praktijk klopt met wat het labo besluit.
Ik zal het bodemonderzoek op de blog posten in het voorjaar zodat we samen de resultaten kunnen bekijken :-).
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Ik beschik over een kleine serre: hoe “behandel” ik de grond het best in die serre ? Ik kweek tomaten, sla, enz. In die serre.
Dag Peter en Roger,
de serre is mijn vader zijn domein en ik moet toegeven dat mijn kennis en ervaring in een serre heel beperkt zijn. Ik kan er dus geen post over schrijven, maar sta wel open voor een gastpost van iemand die wel al veel ervaring heeft met kweken in een serre. Peter :-)?
Groeten en benieuwd naar het antwoord,
Frank
Hallo,
ik kweek in een plastiek tunnel. Elk jaar spreid ik ong. 5cm kompost (stalmest + keukenafval+houtas, 1 jaar oud) zonder ze in te werken. Het hele jaar rond is alles bedekt met een dikke laag hooi. De grond wordt nooit bewerkt en zeker niet vernieuwd. Daar waar de sla zaad draagt haal ik het hooi weg zodat de sla zich kan uitzaaien. Vanaf februari begint deze te kiemen en kan vanaf april lopend geoogst worden. Het resultaat is beter dan met in september gezaaide kropsla ‘Winter Crop’. Bij het uitplanten van tomaten en dergelijke maak ik een plantgat gewoon met mijn vingers.
Een plantschopje heb ik niet meer nodig. Intressant is ook dat ik ook vrij weinig water geef: in het vroege stadium ong. 1x per week. Eens alles volop in groei is water geven bijna gans overbodig.
groeten,
Michel.
Dag Michel,
bedankt voor de aanvulling :-). Zal volgend jaar misschien toch eens wat meer werk maken van onze plastic tunnel.
Groeten,
Frank
Bij het bezoek aan jullie tuin heb ik enkel een dikke laag compost in jullie serre gezien. Ik vond niet meteen vaste grond terug, dus een redelijk dikke laag compost denk ik dan. En de emmer met gesteentemeel stond toen ook nog in de serre, dus… (ff reclame maken voor een vorig artikel van je)
Wel ff een opmerking, ik heb nooit begrepen waarom een serre anders zou zijn dan een normale situatie buiten. Het enige waar ik aan zou denken is een extra vraag van je planten naar water (maar die kan je weer oplossen met mulch, minder verdamping van bodemvocht) en extra verluchting aan een teveel aan vochtigheid bij eventuele schimmels. Doe in je serre wat planten anders ook verwachten en nodig hebben.
Hallo Frank,
Wij zitten nu 1 seizoen op heel arme zanderige grond. Composteren kost tijd, bedekken met karton/ stro en mest ook zeker 1 tot 2 jaar. Is er een methode om het komende voorjaar met een wat rijkere grond te starten?
Wat raad je aan? behalve geduld;)
dankjewel voor je fijne blogs en antwoorden
Marie
compost bijkopen?
En zet een berkenboom naast je compost. Bacteriën aan zijn wortels zorgen voor een sneller composteringsproces.
Dag Guy,
bedankt voor de tip. Wat ik mij afvroeg: maakt het uit elke boom er staat of moet het echt een berkenboom zijn?
Groeten,
Frank
Dag Frank,
Van berk ben ik zeker en heb ik ook kunnen testen, mijn ouders hadden een bos van aangeplante berk van +/- 1 hectare. En in mijn tuinarchitectuur-opleiding ben ik dat ergens tegengekomen van de specialist bomenkenner. Bomen hebben meer invloed dan we meestal denken voor de bodem en zijn (bodem)milieu. Bij juglans soorten (notenbomen) zie je meestal dat verschillende soorten van ondergroei het minder goed doen omdat ook weer de wortels bepaalde stoffen afscheiden, een eerder klassiek voorbeeld.
Ik weet niet meteen of andere bomen compostering versnellen, maar wil het wel eens verder opzoeken.
Greetz Guy
En weer even te vlug geweest. De berkeboom naast je compost zetten heeft een zekere logica. Het is op de eerste plaats een pionier en DAT geeft hem net de eigenschap in zijn wortelstelsel om bacteriëen te huisvesten die de afbraak van zijn voedingstoffen gaat versnellen. Hij zal zich makkelijke verderzaaien, ook op arme schrale gronden. Het bovenste deel van het wortelgestel zit dikwijls amper 5 tot 10 cm onder de grond. En die bovenste wortels spreiden zich makkelijk uit over minstens 5 meter rond een redelijk berkeboom.
Dag Guy,
zo had ik niet bekeken, maar het klinkt inderdaad heel logisch. Dat zou inderdaad een goed verklaring kunnen zijn voor het gebruik van een berk. Bij ons staat er een eikenboom naast, deze zal iets minder goede invloed hebben vermoed ik.
Groeten,
Frank
zeer waardevolle informatie dank Frank en Guy,
een berkenboom moet er komen!
Dank u wel 🙂
Dag Guy,
dat van die Juglans lees je overal, maar ik vraag mij af of dit wel zo is. Wij hebben verschillende notenbomen staan in onze groentetuin. Hieronder doen frambozen, groenbemesters, kleinfruit, pompoenen, aardappelen, courgette, vlierbessen, … het allemaal prima. De notenboom komt laat in blad waardoor veel planten weinig last hebben van een teveel aan schaduw. De pompoen en courgette staat er echt helemaal onder en groeien wel ijler. Maar veel last van bepaalde stoffen hebben ze toch niet.
Dit zien in onze tuin heeft mij toch ernstig doen twijfel aan het wat er altijd over de notenboom wordt gezegd. Ik heb ooit eens ergens gelezen dat het slechts voor enkele families geldt maar ik weet niet meer welke.
Groeten,
Frank
Dag Marie,
wanneer u heel ongeduldig bent kunt u ook overwegen om een dikke laag compost onder te werken door te spitten of te frezen. Als het tot een éénmalige activiteit blijft voor het opstarten van de tuin, kan ik het nog wel door de vingers zien :-).
Wij hebben in het begin (16 jaar geleden) ook onze grond gefreesd. Het was een beenhard veld waar niets in geplant kon worden. Onze enige oplossing toen was frezen en daarna mulchen.
Vriendelijke groeten,
Frank
Betreffende de serre: Wij mulchen ook in de serre, en wel met haksel. Hebben voordien wel dikke laag compost onder de mulch gelegd. Gezien het hoogzomert in een serre is die vochtvasthouder ook wel een extra plus denk ik. Voor tomaten mag de lucht in de serre liefst niet te vochtig zijn om schimmels niet aan te moedigen en dus is verdamping van de grond tegengaan ook een goede zaak. Begieten in enkele ingegraven lege bloempotten wordt traditioneel gedaan om de grond te bevochtigen zonder de bovenlaag nat te maken (minder verdamping) wat mij dus nog altijd nuttig lijkt. Verder denk ik erover om bovenop de haksel/compost/grond ook verschillende grote keien te verspreiden om de warmte wat te bufferen. Nog meer tips Frank? Mischien een goede aanzet van Roger voor een aparte “post”.
12% organische stof, wauw. Ik zie al uit naar zowel onze als uw grondanalyse van 2014. Ik heb dit zelf voor het eerst laten uitvoeren in 2012 na 1 jaar natuurlijk moestuinieren en kwam toen uit op 3% O.S. (grondstaal op voorgeschreven diepte). Misschien een goed idee om met de bezoekers/volgers van deze site samen een analyse in te dienen van onze moestuinen in 2014 Dan kunnen we er samen uit leren dmv overleg, Frank?
Dag Peter,
het is een onderdeel van de online cursus, maar het kan natuurlijk ook voor de blog. Ik zal er zeker aan denken wanneer de tijd voor het indienen van het staal aanbreekt. Bedankt voor de suggestie :-).
Groeten,
Frank
Dag Frank,
Die opmerkingen over de juglans, je bent niet de eerste die daar twijfels over heeft. Er zijn echter plantengroepen die geen last hebben van de notenboom.
Rosaceae (aardbei, prunus-soorten, malus/appel, pyrus/peer, rubus/braam, mispel)
Vijg
Vlier (muskusfamilie)
Solanaceae of nachtschadigen (Physalis, tomaat, paprika, aardappel, pepers)
Ribes-soorten (aalbes, zwarte bes, jostabes, kruisbes)
Bij bovenstaande soorten heeft de juglans zelfs wederzijdse positieve effecten.
In het berkenbos van mijn ouders, hadden eekhoorns zaden van een notenboom verspreid en na een aantal jaren stonden er dus her en der nieuwe notenbomen. In de buurt van deze jongelingen was het toch merkbaar dat ‘onkruiden’ stilaan verdwenen. Gras deed het minder goed dan op andere plaatsen. Alle door jou beschreven soorten buiten groenbemesters, pompoenen en courgetten staan in de lijst.
Onder groenbemesters ga ik er van uit dat deze 1-malig gezaaid zijn? Wat zou het effect zijn op doorlevende soorten, de moeite om deze eens te testen.
Greetz Guy
Dag Guy,
dat geloof ik al eerder dan het veel gezegde: onder een notenboom groeit niets. Ook bij ons zijn de bomen uitgeplant door eekhoorns. Het is ongelooflijk hoeveel en op welke plaatsen wij allemaal zaailingen hebben van notenbomen!
Deze groenbemester was idd éénjarig en we hebben het maar 1 maal gedaan.
In het stuk grond dat ik ga gebruiken voor mijn voedselbos staat een grote notenboom. Ik zal de gevolgen beter kunnen inschatten binnen enkele jaren :-).
Groeten,
Frank
Ik zou eerder gezegd niet dezelfde fout maken als anderen, tenzij je echt voor dat experiment gaat. Plant meteen wat Ribes-soorten of wat uit de rosaceae familie en je hebt meteen een klein voedselbos
Dag Guy,
ik zal toch gedeeltelijk voor het experiment gaan denk ik. Binnenkort maak ik mijn planning op, misschien dat ik dan nog even wat advies inwin.
Groeten,
Frank