Karton en natuurlijk moestuinieren lijkt een geslaagd huwelijk. Het wordt vaak aangeraden om een laag karton te leggen met hierop een dikke laag mulch, of soms zelfs enkel wat stenen om snel te kunnen beginnen zonder al te veel werk. Ook ik heb al dikwijls geschreven over het gebruik van karton en het is iets dat je zeker goed kan gebruiken in je moestuin. Maar er zijn toch enkele nuances en zelfs redelijk wat discussie of het allemaal wel zo slim is om al dat karton te gebruiken in de tuin.

Wanneer gebruik je karton?

Ik zou zeker niet aanraden om ongelimiteerd karton te gebruiken in de tuin. Waarom niet, daar kom ik straks nog op terug. Ik denk dat karton een goed hulpmiddel kan zijn, maar dan vooral in de opstartfase van de moestuin. Eens je goed bezig bent, dan verliest het zijn nut en kan je het beter achterwege laten.

Op een stuk dat overgroeid is met onkruiden of op een voormalig grasveld kan je best karton gebruiken als je dat stuk wilt omvormen naar een moestuin. Je legt dan in het najaar een laag karton, met daarop een dikke mulchlaag. Vaak zie je in video’s dat iemand karton legt met hier en daar wat stenen op, maar dat werkt niet goed. Het karton gaat scheuren, opkrullen en er komen zo gaten in waar het onkruid terug doorgroeit. Alle moeite voor niets.

Je kan beter een laag karton leggen, waarbij de verschillende stukken goed overlappen (15-20 cm) en hierop een dikke laag mulch zodat het karton goed afgedekt is. Als mulch is alle organisch materiaal, maar mijn voorkeur gaat uit naar stro of houtsnippers. De bedoeling van het gebruik van karton is om de bodem af te sluiten van het licht en ineens een fysieke barrière te vormen. Hierdoor kunnen planten met minder grote reserves in hun wortels niet overleven en groeien ze zich dood onder het karton.

De dikke laag mulch daarbovenop heeft meerdere functies. de mulch legt het karton goed vast, waardoor de levensduur van deze laag karton sterk verlengd wordt. Ik denk vooral in functie van weersomstandigheden zoals wind, regen, zon … die er anders voor zorgen dat je laag karton na enkele weken al gaten vertoont. Maar een andere minstens zo belangrijke functie van de mulchlaag is het voorzien van voedsel voor het bodemleven.

Karton dat je op de bodem legt met hier en daar wat stenen op, raakt de bodem niet. Op plekken waar het karton de bodem niet raakt, wordt het niet verteerd door het bodemleven. En dat is niet de bedoeling. Het karton (en de mulch erop) zorgen ervoor dat het onkruid niet meer groeit, maar bereiden de bodem ineens ook wat voor. Het aanwezige onkruid wordt verteerd, net als het karton en de mulchlaag. Dit is allemaal voedsel voor het bodemleven dat je aan het opbouwen bent.

Door een mulchlaag op het karton te leggen, wordt dit karton tegen de grond geduwd en kan het bodemleven dit omzetten tot voedsel. Doordat het karton goed afgedekt is, blijft het ook vochtig, een belangrijke voorwaarde om verteerd te worden door bacteriën. Na het karton is de mulch aan de beurt en krijg je al een actief bodemleven tijdens deze fase. Je moet enkele weken na het afdekken maar eens kijken onder deze laag karton en mulch. De kans is heel groot dat je al een hoop regenwormen tegenkomt.

Het voorgaande, een overgroeide plek of een grasveld afdekken om je bodem voor te bereiden op een moestuin, is de enige keer dat je karton moet gebruiken in je moestuin. Op je paden kan het eventueel ook, maar ook hier is het iets wat eigenlijk enkel in de opstartfase nodig is.

Eens je aan het tuinieren bent, heb je hoofdzakelijk eenjarige onkruiden en dan is karton niet meer aan de orde. Je hebt voor eenjarige onkruiden die fysieke barrière van het karton niet meer nodig. Het afsluiten van het licht volstaat en dat gaat perfect door goed te mulchen. De paar meerjarige onkruiden die nog opduiken in het begin, ik denk dan aan brandnetels, bramen, pispotjes (ik kan even niet op de officiële naam komen 🙂 ), zevenblad … kan je beter gewoon plaatselijk verwijderen met een spitvork.

Dus niet op een bestaande moestuinbed?

Ik ken mensen die het wel doen, maar ik vind het niet nodig. Ik denk ook dat er wat problemen kunnen optreden indien je het wel doet. Karton verteert zoals gezegd vlot indien het vochtig is. Maar zoals je waarschijnlijk al gemerkt hebt is het de laatste jaren soms weken tot enkele maanden droog. Zelfs als je het karton hebt afgedekt met een dikke mulchlaag, kan zowel de mulch als het karton opdrogen en lange periode onveranderd blijven liggen.

Indien je dus op een ‘verkeerd’ moment je karton, compost en mulch hebt aangebracht op je bed, bijvoorbeeld in het vroege voorjaar, dan kan het goed zijn dat je karton pas tegen juni verteerd is. Denk aan afgelopen voorjaar: droog, warm en zonnig tijdens de volledige quarantaine. Droog, warm en zonnig van half maart tot een stuk in mei. Karton die op je bedden ligt vormt een barrière voor je onkruiden, maar net zo goed voor de groenten die jij geplant en gezaaid hebt tijdens die periode. Je planten kunnen wat groeien in de compost, maar hebben geen contact met het bodemleven onder het karton, kunnen geen water ophalen onder het karton want hun wortels geraken er niet door …

Op een bestaand bed zou ik gewoon de moeite doen om het onkruid weg te halen en af te dekken met compost en mulch. Dan heb je een proper bed in het seizoen en kan alles goed groeien.

Waarom geen karton?

Over het gebruik van karton is behoorlijk wat onenigheid. Dat heeft vooral met het productieproces van karton te maken. Karton wordt namelijk gemaakt van afval, voornamelijk oud papier en karton, maar ook andere materialen worden blijkbaar toegevoegd als bronmateriaal. Het ingangsmateriaal bevat behoorlijk wat verontreinigen zoals plastiek en metaal. Dit wordt er in theorie allemaal uitgehaald tijdens het productieproces, maar er blijven toch vragen over het achterblijven van zware metalen, micro-plastics en andere eventueel kwalijke stoffen.

Je kan dit niet testen omdat elke stuk karton een andere oorsprong en samenstelling heeft, dus heb je nooit zekerheid. Omdat ik toch wat met dit probleem in mijn maag zat, heb ik jaren geleden contact opgenomen met een iemand die werkte in een papierfabriek. Hij verzekerde mij dat er zeer veel gereinigd en gespoeld wordt en dat alle verontreiniging van het oorspronkelijk materiaal eruit werd gehaald. Zekerheid heb je hier natuurlijk niet over, zeker als je weet dat veel van het karton dat gebruikt wordt bijvoorbeeld uit China komt. Onze conclusie was dat het gebruik van karton waarschijnlijk veilig is, maar dat je toch best niet overdrijft en hier spaarzaam mee omspringt.

We stellen dus enkele eisen aan ons karton en gebruiken het enkel wanneer we een overgroeid stuk willen omvormen. Zo gebruiken we enkel bruin golfkarton, vrij van stickers, plakband en eventuele nieten. Het vraagt wat werk om dat allemaal te verwijderen, maar plastiek wil je zeker niet in je bodem hebben!

Geen karton op je bedden!

Met dit allemaal in het achterhoofd, lijkt het mij niet aangeraden om karton op je moestuinbedden te gebruiken. Spring spaarzaam om met karton, denk aan het voorzorgsprincipe en gebruik je gezond verstand.

Ben je het hier niet mee eens? Gebruik jij al wel jaren karton op je moestuinbedden of ben je een rabiaat tegenstander van karton in de moestuin? Ik lees het graag in de reacties hieronder 🙂 .