U heeft uw moestuin klaar gemaakt in de winter en u bent er volop in gevlogen in het voorjaar. Maar voor één of andere reden doen uw groenten toch niet wat u ervan verwacht had. Ze blijven wat achter en groeien niet zo goed. Wat is de reden?
De reden interesseert u niet zoveel, u had uzelf voorgenomen om veel groenten zelf te kweken dit jaar omdat u vindt dat de groenten in de supermarkt toch niet zo gezond gekweekt zijn. Maar dan moet u wel een opbrengst hebben natuurlijk. De verleiding is dan heel groot om snel wat roze korrel of andere meststof te gooien zodat de groenten een boost krijgen en terug flink beginnen groeien.
En dat, dat is het begin van het einde!
Nu bent u toch wel aan het overdrijven, krijg ik dan te horen van sommige mensen. Wat kan een klein beetje kunstmeststof nu kwaad? Het is toch maar voor één keer zeker!
Wel, ik zal u uitleggen waarom kunstmest nooit maar één keer gegeven wordt, en waarom u begint met een handje kunstmest en eindigt met kunstmest, insecticiden, fungiciden en herbiciden.
Het begin
U heeft uw planten gezet en deze beginnen te groeien. Ze maken wortels. Enkele grote wortels die de grond ingaan en het water opzuigen, en een heel deel kleine, fijne haarwortels die op zoek gaan naar voedingsstoffen. Toch groeien de planten niet zoals u verwacht had, en u wilt wel enige opbrengst hebben.
Aangezien kunstmeststof onschadelijk is, kan een kleine gift geen kwaad volgens u, dus vooruit met de geit! Een beetje roze korrel tussen de kolen, aardappelen en boontjes en we zijn vertrokken :-).
De meststoffen in deze korrel zitten vast in een zout, zodat ze niet uitspoelen maar pas beschikbaar komen wanneer ze zijn opgelost in water. U moet dus ofwel wachten met strooien tot het regent, ofwel geeft u water zodat de korrels oplossen en in de bodem insijpelen.
De hoofdwortels van de plant zuigen het water op, met de meststoffen erin, en de plant begint goed te groeien. Een nadeel is echter dat de plant wat extra water moet opzuigen om de aanwezigheid van het zout te compenseren. De plant wordt dus nog wat groter, maar is eigenlijk oververzadigd en opgeblazen.
Een ander nadelig effect is dat een groot deel van de fijne haarworteljes verdwijnt, want hun functie is weggevallen. De voedingsstoffen zijn opgenomen langs de hoofdwortels, spijtig genoeg maar een beperkt aantal (want meer dan NPK + 2 of 3 extra elementen zit er niet in kunstmeststof).
Alles gaat goed
De plant groeit goed, al bevat hij veel minder mineralen dan normaal. Ondertussen is het seizoen gevorderd en verschijnen er hier en daar plaaginsecten. Deze beestjes kijken anders naar de wereld dan wij doen en zij kunnen opgeblazen, zwakke planten er zo uithalen, zeker wanneer ze in grote blokken bijeen staan.
Resultaat: uw planten krijgen last van plaaginsecten. U bent milieubewust, maar u heeft al kosten en werk geïnvesteerd in uw planten dus u wilt kost wat kost een fatsoenlijke oogst hebben. En een ecologisch bestrijdingsmiddel, wat is daar nu mis mee?
Dus u sproeit uw insecticide, sorry, ecologische insecticide over uw plant en de beestjes verdwijnen. Maar een deel van het product belandt op de bodem en wordt door de regen verspreid in de bodem.
Dag regenworm, dag duizendpoot, dag nuttige helpers in de bodem.
Het gaat weer wat minder goed
Het weer kan soms eens tegen zitten, en zeker wanneer u in België tuiniert. Een natte, sombere zomer komt wel eens voor en dan is het alle hens aan dek in de groentetuin want meeldauw en andere schimmels liggen op de loer.
Gelukkig heeft uw plaatselijk tuincentrum ook daar een ecologische oplossing voor, dus u kunt zonder problemen weer iets sproeien tegen de schimmels die uw groenten bedreigen.
Net zoals bij het insecticide, belandt een deel op en daarna in de bodem.
Dag schimmels :-). En deze zijn cruciaal omdat ze planten met elkaar verbinden, voedingsstoffen vrijzetten en verspreiden, de bodemstructuur opbouwen, ….
Dag schimmels, dag bodemleven, dag bodemstructuur.
Waar komt al dat onkruid vandaan ?!
Doordat het volledig bodemleven is vernietigd door het toedienen van bestrijdingsmiddelen, verdwijnt de bodemstructuur. De toplaag slaat dicht, en er ontstaat erosie. Water loopt van de bodem af ipv van erin, en de groenten krijgen het moeilijk door de compacte bodem.
Wat doet Moeder Natuur als reactie op deze bodem?
Ze stuurt haar bodemverbeteraars op uw moestuin af en er duiken overal ‘onkruiden’ op die proberen met een diepe penwortel de grond terug los te maken of die door heel oppervlakkig massaal te wortelen de bodem vastleggen om erosie te vermijden.
En wat doet u?
In het minst slechte geval wieden, meestal bent u nu al in net stadium beland dat ook een beetje Round-Up geen kwaad kan, het staat immers zo in de bijsluiter.
Hoe moet het dan wel?
U heeft ondertussen al insecticiden, fungiciden en herbiciden gebruikt, dat ze ecologisch zijn is dikke zever en verandert niets aan het resultaat. Uw bodem is dood en uw moestuin is ten dode opgeschreven!
Wat had u wel moeten doen?
U had niet enkel naar de symptomen moeten kijken maar ook naar de mogelijke oorzaken. U had niet moeten proberen de symptomen op te lossen, u had de oorzaak moeten oplossen.
U had niet de plant moeten voeden met meststof, u had de bodem moeten voeden met organische stof!
Laat het een les zijn voor de toekomst: begin nooit met kunstmeststof (of zelfs meststof in het algemeen), begin met het verrijken van de organische stof in de bodem!
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Mooi Frank. Ik hou wel van de toon in je post Heel duidelijk.
Dank u wel.
Ik heb er ook een duidelijke menig over 🙂
Dag Frank,
Zeer interessant. Begin te begrijpen waarover het gaat. Moeder natuur laat zich niet manipuleren zonder gevolgen.
Groeten
Tom
yep, actie – reactie 🙂
dag Frank,
“begin nooit met kunstmeststof (of zelfs meststof in het algemeen), begin met het verrijken van de organische stof in de bodem!” oké kunstmeststof snap ik wel, maar ik gebruik zelf veel compost in mijn verhoogde bedden en op het bed waar de kolen staan toch ook wat gedroogde koemestkorrels… is dit dan ook niet goed voor de bodem?
Dag Koen,
maar beide beschouw ik niet als meststof :-).
Compost bevat wel wat voedingsstoffen maar de hoeveelheden zijn beperkt en zijn vastgelegd. Ze kunnen niet zo eenvoudig vrijkomen.
Koemestkorrels is al helemaal geen meststof, dat is een eenvoudige bodemverbeteraar. Het staat meestal expliciet ergens op de zak dat het geen meststof is want voor veel mensen is dat verwarrend.
Beide zijn heel goed voor de bodem, omdat van beide de voornaamste functie het voeden van de bodem is en niet het voeden van de planten 🙂
Groeten,
Frank
Oké , dan ben ik goed bezig ! zeer leerrijk deze blog. Bedankt.
aaaah, ik leer zoveel bij ^^
Dag Brigitte,
dat is de bedoeling hé 🙂
Deze blog is wat mij betreft idd dé ontdekking van 2013.
Bedankt hé Tom 😀
Goedendag Frank,
Begin van dit jaar ben ik begonnen met groente telen zonder te spitten. De bodem heb ik afgelopen jaar afgedekt met stro, gras, herfstblad en alles wat voor handen is. Op dit moment heb ik nog wat oude koemest liggen. Dit wil ik vóór de winter nog op het perceel strooien waar ik volgend jaar aardappelen wil telen met als nabouw prei. Hierna afdekken met herfstblad en gras. Kan dit worden gezien als bodemverbeteraar of is dit te veel van het goede. Nog even dit: “Geweldige site”.
Groetend, Wim
Gooi OP de bodem wat je maar hebt, het is nooi ‘teveel van het goede’. Alles breekt langzaam af. Hoe dikker de mulchlaag, hoe beter. Dan moet je er ook weiniger naar omkijken. Trouwens: een goede bodem kan je niet verbeteren en een dikke mulchlaag zorgt ervoor dat een slechte bodem zichzelf verbetert.
A propos aardappelen: gewoon OP de grond leggen en toedekken.
Veel succes,
Michel.
@ Woelmuizenier,Hallo,vind dit alles zeer intrigerend!!Bedoel je de aardappelen gewoon toedekken met stro???Ik heb een vrij groot stuk grasveld bedekt met karton en stro,sinds sept,kan ik daar in de lente aardappelen in planten??Ben echt benieuwd!
Dag Veronique,
toen ik enkele jaren geleden begonnen ben met deze methode was ik ook zeer benieuwd of dat iets wordt. Na enkele jaren ervaring hoef ik niet meer te twijfelen: de (onvervalste) resultaten kan je hier zien: http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/aardappelen-boven-de-grond/ en hier http://woelmuizenier.blogspot.de/2013_08_01_archive.html
(Ik heb gewoon gemulcht, zelfs zonder karton).
Ik mulch (bijna) uitsluitend met hooi omdat ik daar vrij over beschik. Om het even wat je gebruikt: de aardappelen mogen geen licht zien .
Dat kunt u inderdaad zien als het verbeteren van de bodem :-). Zoals woelmuizenier zegt: het is nooit teveel van het goede !
Groeten en bedankt voor het compliment.
Frank
Klein vraagje. Welk gedacht heeft u bij het gebruik van organische meststoffen zoals gedroogde organische meststoffen, in korrel, bestaande uit koemest + bloedmeel + hoornmeel. Wordt dit ook aanzien als een “vergelijkende werking” zoals kunstmest (gezien deze org. meststof ook in het begin meer stikstof afgeeft vgl compost omwille van de bloedmeel). Ik weet dat deze meststoffen een lange werkingsduur hebben maar je kan evenzeer een serieuze “boost” geven aan je planten.
Alvast bedankt
Dag Philippe,
ik ben geen voorstander van organische meststoffen. Ze zijn eigenlijk niet nodig indien u compost gebruikt, niet spit en veel mulch gebruikt.
Het is inderdaad een tragere meststof dan een chemische meststof, en bevat ook een veel breder sortiment mineralen, maar het heeft nog altijd een verkeerd effect op de plant.
Ook is het productieproces helemaal niet milieuvriendelijk en energie-intensief.
Meststoffen kunt u gemakkelijk in de eigen tuin ‘kweken’ door enkele kippen te houden, door wat mulchplanten te zetten en te composteren :-).
Groeten,
Frank
Heb deze blog eens gelezen en vind het ongewoon interessant
Wel jammer dat u nog niet eens beseft dat kippenmest, rundermest, paardemest, strooisel, plantenafval, compost, ALLEMAAL ORGANISCHE MEST is. Dit is echt wel de basis van bemestingsleer, Uw stokpaardje!
Alles wat stikstof, fosfor, zwavel,… aanbrengt is een meststof, of het nu vloeibaar, vast, zure regen, of N2 in de lucht is. Het woord bodemverbeteraar kan men niet lucratief toepassen en slaat op het aanbrengen van organische stof ofwel koostof in de bodem. Hier is nog heel wat studeerwerk nodig vooraleer u snapt wat er in de bodem allemaal gebeurd.
Bovendien zit U duidelijk in met het milieu, maar waarschijnlijk nog nooit van overbemesting en uitspoeling van N en P gehoord? Er is hier een strenge wetgeving hoor: niet meer dan 170 kg N per Ha… (MAP I, II, III en IV, IHD ,noem maar op). U zit er gegarandeerd over!!! ANorganische meststof ofwel kunstmest word daarom gebruikt als gewenste aanvulling voor de plant, deze N spoelt namelijk niet uit.
Een link die ik terug vond op het net:
http://www.motherearthnews.com/organic-gardening/building-fertile-soil-zmaz03jjzgoe.aspx#axzz389Vxg0Lq
mooi stukje tekst, inderdaad:
-Zaai een vanggewas om stikstof te fixeren, koolstof aan te brengen en de structuur te verbeteren. de functionaliteit van de bodem hangt af van de decompositie, humificatie en mineralisatie.
-probeer het bodemleven zo actief mogelijk te houden. gebruikt vaste mest en compost.
ik kan echter met enkele dingen niet akkoord gaan:
-20-40% koolhydraat worteluitstoot is zwaar overschat (zie * voor een review). Daarenboven worden veel meer stoffen uitgestoten zoals organische zuren, aminozuren, vetzuren, fenolen, sterolen, vitaminen, enzymen, purines/nucleotides en anorganische molecules. de functie van deze stoffen echter zeer erg beperkt als voedende factor voor het bodemleven, het gaat hier veel meer om het verhogen van de efficientie, beschikbaarheid, oplosbaarheid, tolerantie en bescherming (bijvoorbeeld TEGEN nematoden, bodembacteriën en schimmels). Inderdaad voor sommige plantensoorten spelen deze een rol bij het aantrekken van rizobacteriën (zoals bij Fabaceae familie).
– Overbemesting van N zorgt voor het verbranden van de wortelhaartjes door het vormen van stikstofzouten die via osmose het water uit de wortel zuigen. dit kan door overbemesting met anorganische rapid release kunstmest. Echter de N vorm is niet schadelijk, de plotse grote hoeveelheid is de boosdoener hier. De N die het vruchtbare bodemleven produceert is namelijk net de zelfde als de N in kunstmest. Meestal zien we dit fenomeen bij kleinere boeren en tuiniers die niet kunnen doseren. Het is dus een kwestie van evenwicht, van een overdosis medicatie val je ook dood, maar daarom is de medicatie op zich niet schadelijk. Je moet echter wel weten wat je doet. Daarbij kan 30 cm mulch op je bodem leggen ook schade veroorzaken en zorgt het bovendien voor een grote N uitvloei en de vervuiling van ons grondwater. Boeren worden hier zwaar op gecontroleerd en beboet. België heeft de strengste wetgeving van heel de wereld op dit gebied.
-ploegen is wel goed voor de grond, mits goed uitgevoerd (hier bestaan verschillende wedstrijden en kampioenschappen van). Op deze manier breng je het organisch materiaal in de bodem, waar het bodemleven zit. Zo krijg je een dikke laag (25cm) met actief bodemleven. voer een zaaibedbereiding uit om een mooi plantbed of zaaibed te krijgen. Dit geeft de beste bodemvruchtbaarheid (structuur – textuur -waterbergend vermogen -mineralisering). inderdaad er zal wat verlies aan bodemleven plaatsvinden (voornamelijk anaeroob), maar dit zal ruimschoots gecompenseerd worden. verse zuurstof zal de aerobe processen stimuleren, en zorgt dat de bodem rap opwarmt, zaden rap kunnen kiemen en dus minder last krijgen van kiemziektes of insecten (die bv in de mulch zitten) en de gezaaide gewaszaden aanvreten.
Met mulch op het oppervlak krijg je slecht een beperkte vruchtbare grondlaag (7 cm) en bestaat de kans op compactie. daarbij zijn deze plantenresten niet alleen een voedingsbron voor het goede bodemleven, maar ook voor een hele reeks plantenziektes en plagen als je deze niet onderwerkt.
Besluit
!1)Compost, vaste organische mest en plantenresten gebruiken, maar wel mengen en onderwerken – 2)een goede selectie maken van vanggewassen zoals bvb gras, gele mosterd of bladrammenas om de bodem tijdens de winter te bedekken en vruchtbaar te houden – 3)kunstmest beperkt gebruiken in geval de plant tekorten vertoont om zo een kwetsbare plant te vermijden door in te spelen op de behoefte voor verschillende elementen (N, P, K, S, Mg, Ca, …) –> dit is mijn boodschap!
*Jones, D. L., Nguyen, C., Finlay, R. D. (2009): Carbon flow in the rhizosphere: carbon trading at the soil-root interface. Plant Soil 321, 5–33.
Ik zal in een apart artikel reageren op jullie reacties, de plaats is hiertoe te beperkt. Eén van de volgende artikels zal hierover gaan, ik ben benieuwd naar jullie reacties op mijn visie hierover 🙂
Gelukkig heb ik mij kunnen inhouden om een reactie te schrijven op Jeroen’s bijdragen. Ik zou het niet zo beleefd en vriendelijk kunnen doen zoals jij dat in jouw toekomstig artikel zult doen. 😉
Gefeliciteerd, Frank. Ik vind al de tekstjes uit deze blog heel knap, zowel qua inhoud (al zoveel bijgeleerd!) als stijl, maar dit stukje hierboven is gewoon top. Helder, logisch, overtuigend. Geschreven op zo’n manier dat je het nooit meer vergeet!
Dank je wel Esmeralda.
Leuk om te horen van iemand die zelf heel goed schrijft 😉
Groeten,
Frank
Dag Frank,
voordat ik in augustus op vakantie ging maakte ik een emmer brandnetelthee. Ik ging weg en vergat hem, ook na thuiskomst want hij was helemaal verdwenen in het groen. Nu zie ik hem natuurlijk weer en vraag mij af of ik die zomaar in december kan gebruiken of wat zal ik er mee doen?
Zou het erg jammer vinden dat weg te moeten gooien.
Groetjes……Martine
Dag Martine,
ik heb geen ervaring met aftreksels, maar het lijkt me toch beter om hem weg te gooien …
Groeten,
Frank
Hoi Frank,
Ik heb deze blog pas ontdekt, een leuke verrassing! Ik heb al een beetje aan het rondneuzen geweest i.v.m. het aanleggen van een groentetuin. Een van onze geburen heeft een tuin waarin jaren niets meer gebeurt is, (echtgenoot overleden), een paar dagen geleden wou ik beginnen met deze tuin in zijn geheel om te spitten. Maar bij het toevallig ontdekken van je Blog zie ik ervan af. Hoe zou ik nu in feite moten beginnen? De tuin geheel bedekken, maar met wat? Het is een tuin waarin de varens in de zomer +/- 1,5m hoog staan. Om nog niet te spreken over alle mogelijke onkruid!
Graag je mening.
Hallo Pieter,
je hebt jouw vraag wel aan Frank gericht en ik wil hier niet plaatsvervangend antwoorden. Maar gezien ik denk dat Frank voor het ogenblik andere dingen aan zijn hoofd heeft (met alle sympathie, Frank!) hoop ik dat je met mijn bijdrage iets kunt beginnen: http://woelmuizenier.blogspot.de/2012/10/in-den-beginne-was-ermulch.html en volgende.
Groetjes.
Dag Woelmuizenier,
Ik heb je blog bekeken en ben nog enkele verbazingwekkende momenten rijker geworden. Alleszins, hetgeen je me wil zeggen is “Mulchen”.
Nu moet ik dus enkel ervoor zorgen dat ik een grote hoeveelheid hooi kan bemachtigen.
Over je bovengrondse aardappelen wil ik het later nog wel eens hebben!
Bedankt voor deze TIP!
Bedankt Woelmuizenier :-).
Wel mulchen wij nooit met hooi, omdat daar dikwijls veel zaad in zit. Stro, houtsnippers, gras, bladeren, … er zijn vele alternatieven.
Groeten,
Frank
@Frank,super,super artikel!!!
Merci 😉
Even kijken of ik het goed begrepen heb (domme vragen schijnen niet te bestaan): mijn man neemt vh werk altijd compost mee; dat kan ik dus wel gebruiken? Ik heb zeer arme grond; planten doen het niet allemaal goed. worden erg klein. Prei is zeg maar net bosui. We hebben daarom afgelopen seizoen kunstmest gebruikt en kort geleden beendermeel/steenmeel. Dat meel kan wel?
Kunstmest niet, dat heb ik goed begrepen O:) Nu ligt er trouwens alleen stro op… (goed he?). Ik sluit me bij de anderen aan dat dit een super informatieve blog is!
Dag Judy,
compost en steenmeel is prima!
Wanneer je zeer arme grond hebt, dan vrees ik dat stro wel een zeer trage manier is om de grond te verrijken. Probeer zoveel mogelijk compost op de grond te leggen zodat de grond snel beter wordt en het kweken van groenten steeds beter gaat!
Er zijn trouwens veel andere soorten mulch die u ook kan gebruiken: hooi, bladeren afgereden gras, blad van smeerwortel, engelwortel, …
Hoe meer, hoe beter 🙂
Ja, ik ben ook blij met de site en Nieuwsbrief van Frank met de vele goede tips waarbij ik merk dat ik het uit mezelf al goed doe met Compostbladeren en mulchen en in het Voorjaar de Koemestkorrels. Stro waait bij ons vaak weg daar het een heel open en winderig gebied is. Maar rondom de planten kan wel.
Fijne Feestdagen alvast gewenst met vr.gr. Corry/Saar.
Ik heb gecomposteerde (1 jaar ) mest gebruikt om aardbeien in te planten, vorige zomer was het 2de jaar dat ze er staan en ik had heel veel vruchten. Vroeger was er op die plaats gras met veel boterbloemen, ik heb karton en stro gebruikt en het gras blijft grotendeels weg maar hoe krijg ik die boterbloemen met hun vertakkende wortels weg ? Want die blijven maar terugkomen!