Vorig jaar heb ik samen met mijn vader een cursus composteren gegeven, maar het tijdstip was toen niet zo goed gekozen. Kort daarna is het flink koud geworden waardoor onze composthoop net niet de benodigde 65°C heeft gehaald.

Ondertussen heb ik al verschillende keren de vraag gekregen of we opnieuw een cursus composteren inrichten en omdat de maand juni dé composteermaand bij uitstek is, geven we eind juni opnieuw een workshop composteren. Zoals het woord ‘work’ al suggereert is het niet enkel de theoretische kant die behandeld wordt, maar u gaat ook moeten werken en zelf een compostbak vullen en omzetten, zelf een ouderwetse composthoop starten en misschien zelfs wat rijpe compost uitzeven.

Maar als opwarmer zet ik nog eens enkele redenen op een rijtje waarom compost het kloppende hart van de moestuin is.

1. Compost zorgt voor een goede bodemstructuur

De compost is niet rechtstreeks verantwoordelijk voor de betere structuur, maar zet een heleboel processen in gang die voor u de perfecte structuur opbouwen.

• Compost zorgt voor aggregaatvorming. Kleinere bodemdeeltjes klonteren samen tot stevige, grotere gehelen. Dit zorgt voor grotere poriën waardoor water vlot weg kan en de luchtcirculatie in de bodem vlot verloopt.Uitgebreidere informatie over het hele proces van aggregaatvorming vindt u hier: Aggregaatvorming in uw grond

• Organisch materiaal stimuleert het bodemleven. En bodemleven zorgt onder meer voor een betere bodemstructuur.
  Bacteriën, schimmels en wormen produceren plakkerige stoffen die de gronddeeltjes als het ware samenlijmen.
  De fijne schimmeldraden van schimmels groeien rond de deeltjes en produceren hierbij ook glomalin, een kleverig eiwit.
  Een regenworm vreet gronddeeltjes en in de darmen worden door de werking van bacteriën zo heel stevige aggregaten gevormd. Ook het dagelijks leven van alle bodemorganismen, hun constante gewriemel op zoek naar voedsel zorgt ervoor dat er gangen gevormd worden. Zo scheiden regenwormen een stof af waarmee hun gangen bekleed worden zodat ze langer stevig blijven. De combinatie van al deze activiteiten zorgt ervoor dat u eigenlijk niet moet spitten in de tuin maar dat op een natuurlijke wijze de bodem wordt opengemaakt voor water en lucht.

• Compost bestaat voor een deel uit humus. Humus op zijn beurt bestaat voor een groot deel uit humuszuren. Deze zuren hebben ook weer een positieve invloed op het bodemleven en zo een invloed op de structuuropbouw in de grond.

De structuuropbouw start eigenlijk bij het toevoegen van organisch materiaal. U kunt trouwens snel zien of uw grond veel organisch materiaal bevat door naar de kleur van de grond te kijken.

Donkere grond bevat veel organisch materiaal, grijze of bleke grond heel weinig. In een grond met weinig organische stof is het moeilijk om een goede structuur te bekomen en dus ook moeilijk om succesvol groenten te kweken.

2. Bescherming tegen uitdrogen

De aggregaat-structuur die we hiervoor besproken hebben is cruciaal voor het overbruggen van droge periodes in de zomer.

De aggregaten – waar een deel humus en een deel grond in zit – zijn heel geschikt om vocht vast te houden.

Humus kan namelijk tot 2x zijn gewicht aan water vasthouden. Het water wordt goed afgevoerd door de grond en blijft niet in plassen bovenop de grond staan. En het goede aan veel organische stof in de grond is dat het water ook niet allemaal verdwijnt in de diepte. Een aanzienlijk deel wordt vastgehouden door deze aggregaten en de fijne haarwortels van de planten groeien zo rond deze aggregaten en nemen het vocht terug op.

Zo kunt u met een bodem met voldoende organische stof in combinatie met mulchen met organisch materiaal een droge zomer doorkomen zonder al teveel extra water te geven.

3. Erosie tegengaan

Erosie is een gevolg van een laag gehalte aan organische stof in de bodem en vormt op veel plaatsen een serieus probleem. Ook in België, getuige zijn alle goten die vollopen met bruine modder zodra het enkele dagen hard regent in de herfst of winter. Elk veld dat op een kleine helling ligt, verliest zo een deel van zijn bovenste vruchtbare grond.

Compost alleen is geen oplossing tegen erosie, maar het toevoegen van organisch materiaal en de daarop volgende processen zoals aggregaatvorming zijn wel het begin in de strijd tegen erosie.

4. Verbeterde luchtcirculatie

Luchtcirculatie is heel belangrijk voor een goed werkende bodem. Zonder voldoende luchtcirculatie in de bodem vermindert de hoeveelheid organische stof in de bodem, het aandeel stikstof zakt en het humusniveau zakt.

De bodemorganismen die organisch materiaal en humus omzetten in stoffen die opneembaar zijn voor de planten, kunnen hun werk niet naar behoren doen.

Vele processen in de bodem zijn immers afhankelijk van zuurstof en naast de meeste nuttige bodemorganismen hebben ook mycorhizza nood aan zuurstof.

Ook hier komt compost weer onrechtstreeks in tussen. Door de verbeterde structuuropbouw zijn er meer poriën waardoor er meer luchtcirculatie is. Bij slechte gronden slaat de grond dicht bij regen en vormt een soort korst over de bodem. Hierdoor kunnen water en lucht slecht in de grond indringen.

Vooral jonge planten en zaailingen hebben hier veel last van.

5. Getimede afgave van voedingsstoffen

Alle bodemdeeltjes hebben de mogelijkheid om voedingstoffen aan zich te binden maar humus is hier toch wel een absolute kampioen in. Wanneer u na enkele jaren genoeg organische stof in uw bodem heeft, moet u zelfs niet meer bijmesten omdat u zo’n grote reserve aan voedingsstoffen heeft, vastgebonden aan de humusdeeltjes.

De lange koolstofketens van humus hebben veel hoekjes en gaatjes waar deze voedingsstoffen zich kunnen aanhechten. Een ander groot voordeel van deze humus is dat het zijn voedingsstoffen geleidelijk vrijgeeft, afhankelijk van de vraag van de plant.

In het voorjaar wanneer alles op gang komt is de vraag naar voedingsstoffen nog klein en zullen er niet veel voedingsstoffen afgegeven worden. Naargelang het seizoen vordert en de planten beginnen te groeien, warmt ook de bodem op (zwarte bodem met veel organische stof warmt veel beter op dan bleke bodem) waardoor de bodemactiviteit van de bodemorganismen toeneemt en de vrijstelling van voedingsstoffen vlotter verloopt.

Meer informatie over de workshop composteren vindt u hier: Workshop Composteren

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!