Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin
Een blikvanger en iets waar redelijk wat vragen over gesteld worden door bezoekers in de tuin en lezers van de blog is onze combinatie van aardbeien en asperges. Het is in theorie alvast een ideale combinatie, maar is het dat ook in de praktijk? Hieronder vind je onze ervaringen …
Stel je voor dat je het ouderlijk huis verlaat en alleen gaat wonen in een klein appartementje. Je hebt nog niet veel spullen verzameld en je kan ook niet veel meenemen. Eigenlijk past heel je leven in zeven rode koffers. Je hebt je koffers gepakt, afscheid genomen van je kamer en begint de wagen in te laden. Na het inladen merk je echter dat er maar zes koffers in de wagen zitten !Tekening 0.1!, de zevende blijkt spoorloos!
Wanneer ga je vertrekken en je nieuwe leven opstarten?
Het is eigenlijk een overbodige vraag. Wanneer vertrek je op weg naar je nieuwe appartement? Zonder twijfel pas nadat je de zevende en laatste koffer hebt gevonden. In elke koffer zitten essentiële dingen die je niet kan missen in je nieuwe woonst. Je hebt ze echt alle zeven nodig. Je blijft dus zoeken tot de zevende koffer terecht is!
De echte reden waarom je moestuin niet goed gaat
In jouw moestuin werkt het net zo. Je kan niet een beetje natuurlijk tuinieren, je moet alle stappen volgen, je moet alle onderdelen toepassen.
Je kan niet gangbaar tuinieren met gebruik van meststoffen en sproeimiddelen, daarbovenop mulchen en denken dat je natuurlijk tuiniert.
Of jaarlijks je grond omspitten, je bodem onbedekt laten, geen sproeimiddelen gebruiken en zeggen dat dat natuurlijk tuinieren is.
Zo werkt het niet. Je hebt alle puzzelstukjes nodig, je moet al je koffers meenemen.
Bij dit alles is het heel belangrijk dat alle zeven de verschillende onderdelen, de rode koffers, aanwezig zijn. Ze hoeven niet allemaal ineens te worden uitgevoerd, maar ze horen wel samen. Net zoals jij thuis niet vertrekt zonder al je koffers, start jouw natuurlijke moestuin ook niet goed op zonder alle zeven de koffers. Natuurlijk tuinieren is een holistisch, allesomvattend systeem. En dat kan je letterlijk nemen! Laat één koffer achterwege, laat één onderdeel liggen en je moestuin zal niet goed opstarten, het systeem zal simpelweg niet werken.
Mulch en je bodemleven zal je dankbaar zijn en floreren. Maar wanneer je in het voorjaar je bodem gaat spitten, vernietig je in één klap je bodemvoedselweb. Elke koffer op zich maakt een verschil in je moestuin en maakt je moestuin sterker en beter bestand tegen problemen. Toch ben ik ervan overtuigd dat zolang je niet alle koffers tegelijk toepast, de koffers losse puzzelstukjes zijn die gewoon wat rondzweven. Pas eens je alle koffers, alle puzzelstukjes, samen legt, klikt alles in elkaar en ben je op weg naar een pracht van een productieve en natuurlijke tuin.
Voordat we verder gaan, moeten we even stilstaan bij wat deze rode koffers precies inhouden. We kijken even welke zeven stappen je helpen om een succesvolle moestuin op te starten.
Hieronder staan ze alle zeven mooi opgesomd:
Hierboven staat een stuk uit de inleiding van mijn eerste boek Zeven stappen naar een natuurlijke moestuin. Onze manier van werken vereist een holistische benadering, een manier van werken waarbij je vooral naar het grotere geheel kijkt, de verbindingen tussen alles en pas daarna focust op de details. Details zijn uiteraard ook belangrijk, maar de samenhang tussen alle aspecten van een tuin vormen de basis.
De boodschap van het boek is dan ook dat je niet een element er kunt uithalen als allerbelangrijkste, maar dat je alle koffers moet uitpakken voordat je volledig verhuisd bent. Dat je dus alle principes moet toepassen voordat je succes kan verwachten in je tuin.
Zo’n 50 miljoen jaar geleden zijn 2 gigantische landmassa’s op elkaar gebotst en hebben ze elkaar omhoog geduwd en is het Himalaya-gebergte ontstaan. Op zich helemaal niet verwonderlijk, was het niet dat deze platen met een zeer grote snelheid op elkaar gebotst zijn: 20 cm per jaar. Dat lijkt uiteraard niet snel maar wanneer je ziet wat het effect is van die botsing kan je niet anders dan toegeven dat het echt wel een enorme botsing is geweest. Die trouwens nog steeds niet is uitgewerkt!
Nu, 5 jaar na het schrijven van het boek, denk ik soms dat ik hier meer aandacht aan had moeten besteden: het tempo van de natuur. Wil je tuinieren met de natuur, dan moet je je ook wat aanpassen aan de snelheid van de natuur. Als je weet dat 20 cm per jaar voor de natuur supersnel is bij het opschuiven van tektonische planten dan geeft dat toch een idee over de werking van de natuur.
Uiteraard moet je geen miljoen jaar wachten op de vorming van een bodem, op het aantrekken van natuurlijke vijanden, op het kwijtspelen van slakken, op het kweken van compost, mulchmateriaal, hagen … maar je kan ook geen overnacht succes verwachten. Je hebt seizoenen, periodes waarin er nauwelijks activiteit is, zeer drukke periodes. Het duurt verschillende jaren, er zijn ongetwijfeld bergen en dalen.
Je kan de natuur niet forceren, wel helpen. Hierdoor kan je je bodem sneller opbouwen, maar uiteindelijk kan je enkel voedsel aanbieden en het bodemleven met rust laten. De bodem wordt op hun tempo en kunnen verbeterd, geleidelijk en constant. Maar het duurt vele jaren voor je tot 30 cm diep een excellente bodem hebt. Hetzelfde geldt voor het voorkomen van plagen, aantrekken van natuurlijke vijanden, aanleggen van hagen, voorzien van mulch … Je kan dat stimuleren, hier en daar wat versnellen, maar je moet je erbij neerleggen dat het uiteindelijk op het tempo van de natuur gebeurt.
Een uitzonderlijk nat jaar, een uitzonderlijk droog en heet jaar, het heeft allemaal een, vaak negatieve, invloed op je tuin. Je kan daar niet veel aan doen, maar weet dat door de juiste beslissingen te nemen, door ons systeem te volgen, je wel op het juiste pad bent en elk jaar een beetje dichter bij die succesvolle natuurlijke tuin komt. Maar misschien niet op alle vlakken zo snel als je wilt of verwacht. Maar denk dan aan de vorming van de Himalaya en dan is de vooruitgang in je tuin toch ook weer niet zo traag.
Het is een probleem dat menig tuinier tegenkomt, en meestal in natte periodes. Slakken zijn zowat het meest besproken onderwerp in het voorjaar, en dit jaar breidt zich dit alvast tot in de zomer uit. Door de vele regendagen en het donkere weer blijken slakken hun weg naar de tuin beter te vinden en zijn ze volop aanwezig.
De bodem mulchen, afdekken, beschermen als het ware, net zoals in de natuur, heeft vele effecten op de bodem. In de eerste plaats is er een rechtstreeks effect bij verschillende weersomstandigheden. De mulch vormt een fysieke bescherming tegen regen en hagel en vormt een isolatiedeken tegen de wisselende temperaturen doorheen het jaar. Hierdoor blijft de bodemstructuur intact, de bodem vochtig en redelijk constant in temperatuur. En dit heeft belangrijke gevolgen voor de groeikracht en sterkte van je planten.
Over mulchen komen er met elk antwoord nieuwe vragen naar boven. Ook nu zijn er enkele vragen in de reacties verschenen die ik graag beantwoord.
Mulchen is in opmars, net als de vragen hierover. Een belangrijke en veel gestelde vraag is of je rekening moet houden met de volgorde van het mulchmateriaal? Mag compost bovenop houtsnippers? Moet je je oogstresten onder de houtsnippers stoppen en waar kan je met je gras terecht?
Net zoals alles in de natuurlijke moestuin kijken we ook hier naar het voorbeeld van de natuur. Maar eerst iets anders …
Sinds 2011 – 2012 mulchen we volop bij Yggdrasil, maar ook bij ons was het in het begin een zoektocht naar materiaal, naar wat wel kan en niet kan. Je leest op veel plaatsen dat je moet oppassen dat je geen graszaad of onkruidzaad hebt in je muchmateriaal, maar of dat ook echt problemen oplevert weet je pas als je het probeert. En ik heb dat ook gedaan, eerlijk gezegd zonder al te veel bij na te denken.
Het besef dat de weersomstandigheden veranderen en dus ook de omstandigheden om te tuinieren groeit in een snel tempo. Dat de bodem in dit verhaal een grote rol kan spelen, wordt voor veel mensen ook steeds duidelijker. En de beste manier om je bodem beter te maken, om de structuur te verbeteren en ervoor te zorgen dat je droge én natte periodes beter doorkomt is toch wel mulchen. En hopelijk groeit ook dit besef de komende jaren en slaan we allemaal massaal aan het mulchen in onze tuinen.
Er zijn al verschillende recensies op mijn blog verschenen over boeken die ik interessant vind en zeker nuttig om te lezen indien je met permacultuur en de tuin bezig bent. Ondertussen is het wel al lang geleden dat er nog een boekbespreking is verschenen, simpelweg omdat ik veel minder publiceer op mijn blog (nog maar eenmaal in plaats van driemaal per week tijdens de eerste jaren) en het dan een beetje zonde vind om dit met een boekbespreking in te vullen. Alle vorige boekbesprekingen kan je hier bekijken: Boekrecensies.
De boeken die ik de laatste jaren gelezen heb en een link hebben met de tuin, permacultuur of mijn project lijst ik regelmatig op. Je kan de lijst bekijken via deze link. De lijst bevat boeken over diverse onderwerpen, zeker niet enkel over tuinieren.
Een hele tijd geleden heb ik het boek ‘De acht grote lessen van de natuur’ gelezen door Gary Ferguson. Het is een fantastisch boek dat zoveel mogelijk mensen moeten lezen, daarom ook dat ik sinds lang terug een recensie post op mijn blog 🙂 .
Voor de lancering van het laatste boek in de reeks over natuurlijk tuinieren waren er plannen om een boektournee doorheen Vlaanderen te organiseren. Er waren al enkele locaties vastgelegd en enkele andere stonden op de wishlist, maar door de welgekende problemen is daar niets van in huis gekomen.
Een tijd geleden kwam echter de vraag vanuit de bibliotheek van Tienen om een boekvoorstelling te geven over het boek ‘Permacultuurprincipes in de natuurlijke moestuin’, waarop we uiteraard geen nee konden zeggen.