Over mulchen komen er met elk antwoord nieuwe vragen naar boven. Ook nu zijn er enkele vragen in de reacties verschenen die ik graag beantwoord.
Vraag 1
Ik had het fijn gevonden als je uitleg had gegeven over het ‘Waarom’, wat gebeurt er als die volgorde verkeerd wordt gedaan?
Wanneer je kijkt naar de natuur, dan zie je dat er een bepaalde volgorde van mulchen is. En deze volgorde is belangrijk, zeker indien je groenten kweekt.
Wanneer je praat over mulchen, komt al snel de vraag over mogelijke problemen met voedingsstoffen. Er wordt vaak verteld dat door te mulchen er problemen opduiken met planten die slecht groeien door een gebrek aan stikstof. Maar dat gebeurt niet wanneer je mulchmateriaal simpelweg bovenop de bodem legt. Het materiaal wordt dan aangevallen en verwerkt, maar enkel in de overgangszone tussen bodem en mulch.
Indien je mulchmateriaal onderwerkt en verspreidt over de bovenste 15-20 cm van de bodem, dan valt het bodemleven over deze volledige zone dit organisch materiaal aan en begint met de vertering. Omdat er ineens zoveel voedsel beschikbaar is, zal het bodemleven explosief groeien. Hiervoor zijn mineralen nodig, waaronder stikstof. De opbouw van het bodemleven is echter zo plots en zo snel, dat er niet voldoende stikstof uit het ingewerkte materiaal vrijkomt. Daarom neemt het bodemleven alle stikstof op die aanwezig is in de bodem, met als gevolg dat er geen meer overblijft voor plantengroei. Deze stikstof is niet weg of verloren, maar wel vastgelegd in de lichamen van het bodemleven.
Door oppervlakkig te mulchen is er nooit een enorme hoeveelheid organisch materiaal die beschikbaar komt en gebeurt de opbouw van het bodemleven traag en geleidelijk. Hierdoor wordt er enkel een beetje stikstof vastgelegd, en treden er geen tekorten op.
Om nu een antwoord te geven op je vraag: indien je nu je mulch in de verkeerde volgorde gaat aanbrengen, creëer je misschien een situatie zoals hierboven beschreven. Fijn mulchmateriaal of zelfs compost, bovenop grof materiaal. Je loopt dan het risico dat je bodemleven tijdelijk grote hoeveelheden stikstof vastlegt en zo je planten van hun voedsel berooft.
Vraag 2
Kan ik ook snoeisel uit de siertuin gebruiken om te mulchen in mijn moestuin?
Ik denk aan snoeisel van hagen, struiken, klimop,, vaste planten enz. Ik heb geen gras dus zoek ik alternatieven.
In principe kan je alle organisch materiaal gebruiken. Snoeisel van hagen, van struiken, van sierplanten, van klimop, van vaste planten en zelfs onkruiden (die niet bloeien en geen zaad bevatten) kan je perfect gebruiken. Op termijn is het de bedoeling dat je randen aanlegt om van je tuin een ecosysteem te maken waarin je zoveel mogelijk voedsel en huisvesting voorziet voor allerlei leven. Deze randen hebben echter meer functies, waaronder het voorzien van een bron van mulch.
Hagen in alle vormen zijn momenteel een welkome bron: beuk, haagbeuk, gemengd, liguster, buxus, lonicera, klimop, taxus, conifeer … Alle materiaal is prima. Maar ook ander materiaal zoals een rij smeerwortel, opkomende stalkaarsen, komkommerkruid of goudsbloemen. Heb je een siertuin waar je regelmatig je hortensia’s, siergrassen of andere planten terugsnoeit? Ook al dit materiaal is prima als mulchmateriaal. Eigenlijk kan je stellen dat alles wat organisch is en geen zaad bevat, bruikbaar is om te mulchen.
Materiaal dat je overhoudt na het kuisen van je groenten is ook prima: blad van prei, radijs, sla of kolen kan je gebruiken. Het vraagt een beetje een andere manier van kijken naar je tuin, maar mulchmateriaal vind je op vele plaatsen en zo kan je ook zonder een grasveld toch redelijk wat mulch voorzien.
Vraag 3
Welke problemen kan je krijgen met rabarber- en koolblad ? Wanneer zijn bladeren te groot?
De bladeren van bijvoorbeeld rabarber of kolen vallen groot uit. Je kan dit als een voordeel zien omdat je op deze manier snel een groot oppervlak kan bedekken. Leg enkele van deze bladeren dakpansgewijs op elkaar en je hebt al snel een vierkante meter afgedekt. Maar dit is geen ideale oplossing.
Je bedekt de bodem wel op deze manier, maar je sluit hem eigenlijk af. Een groot blad laat zeer weinig door, waardoor het onder dat blad droog blijft. Leg als test eens enkele van die bladeren op de grond en kijk wat er gebeurt. Onder zo’n blad droogt de grond uit, en dat is juist wat je niet wilt hebben.
Doordat het blad niet beschadigd wordt, verloopt de vertering ook veel trager. Mulchen heeft meerdere doelen, maar voeding voor het bodemleven is toch een belangrijke. En dat kan pas wanneer het materiaal verteerd wordt. Door het blad in stukken te scheuren en te kneuzen, verklein je het oppervlak heel sterk, maar zorg je er wel voor dat regen erdoorheen gaat en dat je bodemleven het materiaal kan omzetten. Hetzelfde geldt niet alleen voor hele grote bladeren. Wij nemen als regel dat je je materiaal maximum 10 cm groot laat, en als het eenvoudig kan is kleiner beter. Materiaal onbeschadigd gebruiken om te mulchen is nooit een goed idee. Gevallen blad rapen we op met de grasmachine, snoeisel gaat door de hakselaar, klimopblad gaat door de grasmachine, grote bladeren van kolen, rabarber of smeerwortel worden verkleind met de sikkel. Slap materiaal zoals eenjarige planten kan je met je handen of een snoeischaar snel in stukken scheuren en knippen.
Je kan stellen dat we groot materiaal in stukken van 10 cm knippen, scheuren en hakken, klein materiaal verkleinen we tot enkele centimeters. Dat vereenvoudigt het leggen tussen je groenten, versnelt de vertering en voeding van het bodemleven en verzekert de doorlaatbaarheid van water en zuurstof naar de bodem.
Dank voor deze tips!
En een vraag terug, kunnen ook de radijzen of andere wortels mee als mulch?
En kun je ooit nog je groenten zaaien met mulch? Of moet je alles voorkweken? Soms lijkt al die mulch zo grof voor die kleine plantjes…
Dank voor duidelijke uitleg maar toch een vraagje :
– mulchen met door de grasmachine gedraaide klimop, heb je dan geen risico dat in de kortste tijd je tuin vol klimop staat??? Al die klimopstukjes kunnen toch uitlopen of ben ik fout???
Ik moet een grote klimophaag verwijderen. Kan er mij dus iemand een antwoord geven op mijn vraag??? Ik zou niet graag hebben dat mijn tuin volgend jaar vol klimop staat….. Dank.
De kans dat er effectief stukjes gaan inwortelen en terug uitlopen is inderdaad vrij groot. Het is echter heel eenvoudig om deze scheutjes binnen enkele weken uit te trekken. Ze zijn dan nauwelijks ingeworteld en zitten onvast in de mulch of bovenste bodemlaag.
Het voordeel van de mulchlaag en het beperken van andere onkruiden weegt in mijn ogen op tegen de nadelen …
beste Frank,
duidelijker kan niet, dank je.
Vanaf het moment echter dat ik hier in de provincie Groningen ben begonnen met mulchen (houtsnippers, groenafval en stro) heeft er echter een explosie plaatsgevonden van slakken, terwijl ik daar voordien niet echt last van had gehad. Ik begrijp de reden wel: je creëert natuurlijk plekken waar vocht makkelijker blijft zitten. Het gevolg is echter dat ik nu al voor het tweede jaar op rij werkelijk geen slablaadje of bonen plantje meer kan zetten: binnen enkele uren is er niets meer van over. Overigens heb ik met bv rozen, pioenen, bessenstruiken en dergelijke heel goeie resultaten: die groeien beter dan ooit. Zijn er mogelijk anderen die voor die slakken een oplossing/werkwijze hebben waardoor slakken niet meer zo veelvuldig schade aanrichten? Ik heb een heel grote tuin van een paar duizend vierkante meter, dus biervalletjes, schrikdraad en zo dat heeft weinig zin. Heb nu een aantal Indische loopeendjes er in lopen maar ik vermoed dat die zo’n lap ook niet aankunnen. Ik kijk uit naar reacties, Koos
Beste Koos, zie dit artikel: https://yggdra.be/?s=slakken
Bij ons is het slakkenprobleem grotendeels opgelost door “natuurlijk tuinieren” met mulchen en aanplanten in chaos (alles door elkaar) en nog veel meer kris kras en dicht op elkaar dan wat Frank voorstelt. Slakkenvraat zien we alleen bij zwakke plantjes en ook regelmatig bij aangekocht plantgoed. Wat we zelf zaaien slaagt wonderbaarlijk wel. we vinden naaktslakken op de sla maar die is niet aangetast. Slakkenjagen is voor ons verleden tijd. Ik vermoed dat er ook een behoorlijk aantal natuurlijke vijanden zijn, de hoeveelheid slakken lijkt in tegenstelling tot vroeger binnen de perken
Bemerking bij vraag 1: Door oppervlakkig (dus bovenop het vorige verteerde en half verteerde organisch afval) te mulchen blijft de zuurstofhuishouding behouden in de bovenste lagen van de bodem. Vooral de regenwormen en grotere kevers die zorgen, door hun manier van eten en verteren of zelfs gewoon hun dagelijks over en weer graven, voor verticale gangen (zo groot of klein ze ook mogen zijn) die water en vooral lucht(zuurstof +/-19%) in de bodem laten infiltreren, klaar voor gebruik, nodig bij het verwerken van mineralen tot een door de planten opneembare vorm. Daarvoor zijn de schimmeldraden zo belangrijk om haarwortels van planten te voorzien van de nodige mineralen. Die schimmeldraden(waarop soms voor ons zichtbare vruchtlichamen groeien) kunnen niet leven zonder zuurstof en afbreekbaar materiaal. Daaruit kunnen we rechtstreeks stellen dat mulch inwerken dieper in de bodem veel teveel zuurstof vraagt om het beschikbare organische materiaal af te breken dat er het restprodukt stikstof teveel overblijft. Dat brengt snelle groei mee maar dan kortstondig, tot alle zuurstof is opgebruikt. Beter is om de stikstof via de fotosynthese beschikbaar te stellen, dus in de lucht het verteringsproces laten gebeuren.
Ik pas nu reeds 3 jaar de principes van de permacultuur toe met een zeer mooi resultaat.
De enige plaag die enorm toeneemt zijn de woelmuizen, ik tuinier op arme droge kempische zandgrond waar deze beestjes zich blijkbaar in een snoepwinkel wanen.
hoe kan ik dit minderen?
Beste Koos,
Ik tuinier natuurlijk op 2 tuinen, op afstand, die ik dus slechts om de 3 (tot 5) dagen bezoek. De ene heeft sinds 2 jaar een vijver. En wonder boven wonder : daar heb ik het meeste last van slakken… De ene is op een volkstuinencomplex waar enkel biologisch getuinierd word en de andere (met slakken en vijver) op een volkstuinencomplex waar vooral gras en sierbloemenborders gekweekt worden en alle chemicalien mogen. Ik tuinier op beide op dezelfde manier, met dezelfde compost en dezelfde mulch. Er zijn dus veel meer factoren dan je eigen werkmethode. Ik aanvaard het verlies, kweek extra voor en plant of zaai soms tot 3 keer toe en heb toch nog veel lege plekken, waar ik dan, najaarskweek kan zetten waarvoor ik geen apart bed meer hoef te voorzien. Wel heb ik op beide evenveel last van duiven die graag jonge planten en nieuwe uitlopers komen “toppen” en zo ook voor extra verlies zorgen.
Ik heb gemulcht met houtsnippers en die liggen alléén op de bodem. Dus volgens de uitleg zou er niet te veel stikstof vastgelegd moeten zijn. Maar toch heb ik de sterke indruk dat dit jaar bijna alle planten veel trager groeien dan vóórdat ik mulchte (ik tuinier al 37 jaar). Is dat te verklaren?
Een reden kan zijn dat er door de weersomstandigheden (veel regen, lage temperaturen en weinig zon) een algehele lagere groei en opbrengst is.