Waarom is tuinieren toch zo’n moeilijk en zwaar werk?

Na gebouwd te hebben en verhuisd te zijn naar onze nieuwe woning (mijn vrouw, ik en onze drie kinderen), wou ik in navolging van mijn jeugdhobby en voorbeeld van mijn ouders een eigen moestuin.

Ik had gehoord en gelezen dat het raadzaam is om het eerste jaar aardappelen te zetten omdat dit de grond openbreekt en onkruid onderdrukt.

Zo gezegd zo gedaan. Ik heb de grond eerst onkruidvrij gemaakt en daarna goed gefreesd. De grond lag mooi zacht en plantklaar.

De aardappelen werden gepoot en na enkele weken kon ik mijn rijen de eerste maal aanhogen.

In deze periode werkte ik heel veel en maakte lange dagen. Mijn vrouw werkt ook van ’s morgens tot ’s avonds als onthaalmoeder en we hadden toen 3 kleine kinderen, gaande van pasgeboren tot 3 jaar. Drukke periode met weinig vrije tijd dus.

Het resultaat was een moestuin waar veel te weinig naar omgekeken werd en waar het onkruid welig kon tieren.

Hakken en wieden is een verloren gevecht

De eerste keer dat ik dus mijn aardappelen wou aanaarden moest ik eerst heel mijn tuin onkruidvrij maken, wat, voorspelbaar, heel hard tegenviel en veel tijd vroeg.

Tijdens deze bezigheid viel mij op dat het ongelofelijk moeilijk is om onkruiden met wortel en al te verwijderen in grond die redelijk hard geworden is na het dichtslaan door de regen en het uitdrogen onder invloed van de zon.

Indien u gewoon met een hak alle onkruiden wegschoffelt blijven de wortels zitten, wat bij kruiskruid en verwanten geen probleem is maar bij distels, kweek, … weinig nut heeft daar ze enkele weken later terug fier boven de grond komen piepen en uw geduld en werkijver op de proef stellen.

Wijze lessen van Moeder Natuur

Een eerste les die ik toen geleerd heb, is dat u tegen de onkruid kan vechten maar dat het een op voorhand verloren strijd is. De natuur heeft oneindig veel geduld en vasthoudendheid. Elke keer nadat alle onkruid is verwijderd en de moestuin perfect onkruidvrij is, begint de natuur onverstoorbaar met het terug koloniseren van een gebied dat ooit tot het hare behoorde. Na enkele dagen beginnen de eerste pioniersonkruiden al terug te voorschijn te komen.

Een tweede les heb ik iets later op het seizoen geleerd. Een monocultuur is heel aantrekkelijk voor plaaginsecten!

Mijn aardappelen groeiden goed verder, al stonden ze wat kleiner en geler dan ik gewoon was ze te zien. Het was echter nieuwe grond, die nog niet veel compost gezien had dus ik weet het daaraan.

Het beestje dat iedere tuinier met aardappelen kent en vreest is de coloradokever. Ik sindsdien zeker wel! Mijn aardappelen werden overspoeld door de kevertjes en het loof bijna volledig afgevreten.

Doordat het aardappelloof zich iets minder goed ontwikkelde en ook nog kaalgevreten werd door kevers, bleef er van het bedekken van de bodem niet veel over waardoor mijn hopeloze strijd tegen het onkruid bleef verder duren.

Redelijke opbrengst

In de late zomer heb ik dan mijn aardappelen geoogst, met een betere opbrengst dan verwacht. Mijn aardappelen hadden veel schade geleden van de coloradokever en een droge zomer. Ik had mijn verwachtingen naar de opbrengst al ver naar beneden bijgesteld maar deze viel dan toch nog goed mee.

Ik had wel enorm veel tijd besteed aan het verwijderen van onkruiden gedurende de volledige lente en zomer. Ook het manueel verwijderen van coloradokevers heeft mij veel tijd gekost ( Ik weiger bestrijdingsmiddelen te gebruiken op mijn eigen groenten, want dit is de belangrijkste reden waarom ik een eigen moestuin wil!).

Na het oogsten zat ik met een stuk grond dat helemaal braak lag en leeg was. Dit werd snel terug begroeid door onkruiden en zag tegen het einde van de herfst terug helemaal groen.

Is dit het dan … tuinieren?

Toen ben ik mij ernstig vragen beginnen stellen of dit wel de manier van tuinieren was die ik zou volhouden. Heel tijdsintensief en ik had echt niet de tijd om elke week, laat staan elke dag in mijn tuin onkruid uit te doen of te schoffelen en water te geven, …

Ik vroeg mij vooral af waarom tuinieren zoveel werk was of moest zijn? Er moest toch een eenvoudiger manier van tuinieren bestaan?

Na allerlei handboeken over tuinieren gelezen te hebben en niet echt iets wijzer geworden te zijn, las ik enkele boeken over tuinieren samen met de natuur en niet tegen de natuur in.

Enkele dingen die ik las, voelden zo logisch aan en waren voor mij de oplossing en richting die ik wou volgen bij het tuinieren.

Tuinieren is … kijken naar de natuur!

Als u naar de natuur rondom u kijkt, zult u geen braakliggende grond vinden. De natuur vindt dit verschrikkelijk en zal er alles aan doen om deze zo snel mogelijk te bedekken.

Wanneer ergens blote aarde voorkomt, komen er heel snel pioniersplanten die de grond bedekken.

Ook komen er in de natuur geen grote identieke partijen planten voor in grote blokken met dezelfde hoogte en worteldiepte. Ook het spitten of frezen van de grond gebeurt nooit in de natuur. Enkel wanneer een boom omvalt en de wortelkluit boven de grond uitkomt, komt er dieper gelegen grond aan de oppervlakte.

Ook worden er geen pesticiden en chemische meststoffen op grote schaal gebruikt. En toch is een (natuurlijk) bos bijna plaagvrij zonder ook maar enig werk.

Ongeveer alles wat in een moestuin gebeurd aan werkzaamheden, zijn dingen die ‘tegennatuurlijk’ zijn.

Geen wonder dus dat een tuin zoveel tijd en energie vergt en een constante strijd is tegen onkruiden, insecten, plagen, ….

All you can eat

Zo geeft een tuingrond die vers gespit is, verse zuurstof aan de microben en bacteriën in de grond. Deze gaan dan in ‘overdrive’ en produceren grote hoeveelheden voedingsstoffen. Dit is echter een kortstondig effect en deze bacteriën en microben verwerken alle voedingsstoffen en sterven af.

Hierdoor komt er plaats vrij voor schadelijke bodemorganismen, verzwakt de grondstructuur en blijven er weinig voedingsstoffen in de grond.

Om dit te verhelpen moet u ingrijpen met bestrijdingsmiddelen en extra meststoffen (kortstondige oplossing met zware negatieve gevolgen op lange termijn).

De braakliggende grond na het spitten of tussen de groenten is een ideaal kweekbed voor onkruiden. Ook wordt braakliggende grond gemakkelijk weggespoeld bij hevige regen en verslempt de bodem waardoor er nog weinig zuurstof in de grond geraakt en planten slechter groeien (oplossingen hiervoor zijn spitten, schoffelen en aanvoeren van compost = tijd en geld!).

De grote uniforme partijen van dezelfde planten vormen een groot uithangbord voor hun plaaginsecten en schimmels: Gratis lunch, ‘all-you-can-eat’!

De plaaginsecten hebben geen concurrentie en kunnen zich heel gemakkelijk verspreiden van plant tot plant en zich in snel tempo voortplanten. Oplossingen hiervoor zijn het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Maar hierdoor geraakt u in een vicieuze cirkel. De bestrijdingsmiddelen doden ook nuttige insecten die de plaaginsecten bestrijden en hun populatie aan het opbouwen zijn.

De nuttige insecten bouwen veel trager hun populatie terug op. Plaaginsecten hebben hierna vrij spel en zullen al snel terug een probleem vormen. Buiten het feit of u wel groenten wilt eten die meermaals bespoten zijn, kost ook dit weer veel tijd en geld.

Waarom dus nog op deze tijdrovende manier vechten tegen de natuur? Het kan veel gemakkelijker als u de natuur observeert en met de natuur samenwerkt.

In de natuur zijn er veel alternatieven voor het spitten, het wieden, het spuiten en bijmesten van uw moestuin.

Ik heb hieruit geleerd dat een moestuin niet per definitie zwaar werk moet zijn. Het kan ook anders, waarbij u technieken uit de natuur in uw voordeel gebruikt en de natuur al het werk laat doen.