De zelfpluktuin

Toen we een stuk land kochten, achteraan in onze tuin, was het altijd een akker geweest met slechte grond. Maar de vrouw die het land verpachte, wilde het speciaal voor ons project houden. Zodra mijn ouders genoeg geld hadden om het te kopen, deden ze dat. Het was niet eenvoudig om iets te bedenken dat goed past in een permacultuurplanning, omdat het helemaal achteraan lag. Uiteindelijk werd het onze zelfpluktuin, een plek waar je niet vaak hoeft te zijn en waar dingen gewoon kunnen groeien en mensen het zelf komen plukken.

Heermoes

Het was niet gemakkelijk om te beginnen, de grond was slecht en we moesten materiaal van ver halen. We begonnen met het bedekken van een groot deel van de grond en plantten fruitstruiken, waaronder rode bessen. Maar we merkten al snel dat hoewel de mulchlaag het onkruid goed tegenhield, er nog steeds veel onkruid omhoog kwam. Vooral heermoes, een vervelend onkruid dat moeilijk uit te trekken is. Het brak meteen af en groeide snel weer terug.

We hebben jarenlang geprobeerd om het onkruid uit te trekken, maar dat werkte niet echt. Dus gingen we op zoek naar een oplossing en ontdekten dat heermoes gedijt op compacte en uitgeputte bodems met weinig mineralen. Dat bracht ons op het idee om mineralen toe te voegen aan de bodem. We kwamen uit bij lava, een gesteente vol mineralen. Het werkte fantastisch! Het onkruid verdween grotendeels en de bodem herstelde zich. Nu groeit er af en toe nog wat heermoes, maar het is minimaal.

Secundaire metabolieten

We gingen ook onderzoeken waarom extra mineralen zo belangrijk zijn voor planten. Het blijkt dat planten secundaire metabolieten aanmaken, stoffen die niet nodig zijn voor de groei of voortplanting, maar andere processen ondersteunen. Gewone cultuurgewassen bevatten steeds minder van deze stoffen, terwijl wilde planten en kruiden er juist veel van bevatten. Deze secundaire metabolieten hebben positieve effecten op onze gezondheid, zoals ontstekingsremmende en kankerremmende eigenschappen.

Onze gewone groenten bevatten steeds minder van deze stoffen, terwijl wilde planten en kruiden er juist veel van bevatten. Deze secundaire metabolieten hebben positieve effecten op onze gezondheid, zoals ontstekingsremmende en kankerremmende eigenschappen.

In wilde planten, in de kruiden of de onkruiden die wij nu nog kennen, zit dat nog veel meer in. Heel veel van onze groenten, zoals bijvoorbeeld sla, komt van een wilde plant en daar heeft men allerlei stoffen uitgekweekt omdat die niet zo goed zijn naar smaak toe. Heel veel secundaire metabolieten zijn bitter en mensen eten veel liever zoet. Dus werden vele metabolieten daar dikwijls uitgekweekt of gewoon bij het kweken naar houdbaarheid, meer opbrengst, kwamen die stoffen niet of steeds minder voor, zodat in de meeste groenten minder en minder secundaire metabolieten voorkomen.

Daarom dat wildplukken bijvoorbeeld ook zo gezond is en zo populair is, omdat je daar heel veel stofjes gaat binnenkrijgen als je die wildere kruiden plukt en eet. En dat moet niet in grote hoeveelheden zijn, in kleine hoeveelheden gaat dat eigenlijk al een groot verschil maken.

Lava

Secundaire metabolieten, die stofjes, die staan heel vaak in voor de bescherming van de plant. Maar voordat die metabolieten gevormd kunnen worden, moeten natuurlijk al die mineralen die voor die processen nodig zijn, aanwezig zijn. Daarom zijn we begonnen met het gebruik van lava in onze zelfpluktuin, helemaal achteraan in onze tuin. We begonnen met het strooien van lavagruis en lavameel over onze groentetuin, om zo alle plekken van voedingsstoffen te voorzien. Deze essentiële mineralen, evenals de minder bekende mineralen, zijn vaak nauwelijks aanwezig in landbouwgronden of voormalige landbouwgronden. Het gebruik van lava heeft geleid tot een verbetering van de kwaliteit van de bodem en de groenten die we verbouwen.

We hebben nauwelijks last van plagen of ziektes, zoals slakken en rupsen. Het gebruik van lava heeft niet alleen onze planten verbeterd, maar ook het bodemleven versterkt. Dit heeft een positief effect op de bodem en de groei van de planten. Het is een vicieuse cirkel waarin alle mineralen aanwezig zijn en lava wordt gebruikt om de planten te verbeteren. Het dierlijk leven in de bodem profiteert ook van deze mineralen. Het bodemleven wordt sterker en draagt bij aan de gezondheid van de bodem en planten. Het is een positieve kettingreactie.

Biogroenten

Laten we nu terugkeren naar het hoofdonderwerp van deze podcast: biogroenten. Er zijn veel redenen om biogroenten te eten. Allereerst worden ze niet bespoten met chemische meststoffen. Ze ontvangen meer aandacht vanuit de bodem en worden vaak op kleinere schaal gekweekt, bijvoorbeeld als je ze koopt in een hoevewinkel of via een CSA. Hierdoor heb je meer interactie met de kweker, boer, verkoper of andere mensen die betrokken zijn bij de productie van biogroenten.

Een andere belangrijke reden is de aanwezigheid van secundaire metabolieten. Deze worden aangemaakt in planten als reactie op aanvallen van bijvoorbeeld insecten. In de gangbare landbouw wordt vaak gespoten om plagen te voorkomen, waardoor planten zich niet bedreigd voelen en deze secundaire metabolieten niet worden aangemaakt.

Een beetje plagen en ziektes zijn goed

In een biologische tuin maken de planten echter wel kennis met insecten en worden deze processen in gang gezet. Hierdoor worden er meer secundaire metabolieten en micro-organismen aangemaakt, wat de planten gezonder maakt. Het precieze mechanisme achter deze processen is nog niet helemaal duidelijk, maar het is wel bekend dat planten die zich moeten beschermen tegen plagen meer gezonde stoffen aanmaken en een betere weerstand hebben. Dit maakt biogroenten nog waardevoller vanuit gezondheidsoogpunt.

Conclusie

Laten we nu kort samenvatten waar deze podcast over ging: het belang van het zelf kweken en consumeren van biogroenten. Als je zelf groenten kweekt en geen bestrijdingsmiddelen gebruikt, en ze af en toe worden aangevallen door plaaginsecten, worden ze nog gezonder omdat de planten extra stoffen produceren. Deze stoffen hebben een positief effect op je gezondheid. Het is echter ook belangrijk dat je bodem voldoende mineralen bevat. Dit kan worden opgelost door het gebruik van lava.

Een nieuw boek!

En dat brengt me eigenlijk bij een ander nieuwsje. We gaan een nieuw boek uitbrengen. Dat is ondertussen het vijfde boek in de reeks van de natuurlijke moestuin. Dit keer is het een boek met twee onderwerpen. Het eerste boek was de uitwerking van de zeven stappen in de natuurlijke moestuin. En de volgende boeken waren telkens een uitwerking van een onderwerp daarvan. De permacultuurprincipes werden breed uitgewerkt. Informatie over mulchen, informatie over combineren. En dit boek is niet echt een uitwerking van een hoofdstuk, maar is eerder een beetje een uitloper van die natuurlijke moestuin.

Het boek gaat over koken, over het zelf verwerken van jouw oogst. Niet zoals een klassiek kookboek dat zou doen. Er staan heel veel basisrecepten in, uiteraard, met koken volgens de seizoenen. Dus als je een recept vindt, kun je dat volledig klaarmaken met alles wat je in je eigen tuin kan vinden op dat moment.

En naast die recepten staat er ook heel veel informatie over zaken zoals ik nu heb verteld over die secundaire metabolieten. Het belang daarvan, het belang van zelf je groenten kweken. Maar ook heel veel uitleg over de planten die je kan gebruiken bij je groenten. En dan niet de uitleg over het kweken van tomaten en paprika’s, maar eerder over de wat wildere kruiden en planten die gebruikt worden in die recepten. Dus dat zit eraan te komen.

Dat zal waarschijnlijk verschijnen ergens eind mei. Maar daar zal ongetwijfeld nog zeer veel informatie over verschijnen.