[mashshare]
Iets wat opkomst maakt en waar steeds vaker vragen over gesteld worden is het gebruik van EM of Effectieve Micro-organismen. Het is mij al verschillende keren geadviseerd als de oplossing voor zeer veel problemen, ik heb eens met iemand gesproken die er ongeveer alles mee doet. Gaande van gebruiken in de tuin als plaagbestrijding en meststof tot kuisproduct in huis.
Zijn enthousiasme over EM is grenzeloos, en hij is niet alleen. Elke rondleiding of cursus is er wel iemand bij die er gebruik van maakt of het wilt proberen maar niet goed durft en met vragen zit.
De eerste vraag is of ik het ken, de tweede of ik het gebruik 🙂 .
Wat is EM?
De Japanner Teruo Higa is de pionier van deze effectieve micro-organismen. Hij verdeelt de micro-organismen in de bodem in 3 groepen: een kleine groep negatieve organismen, een kleine groep positieve organismen en grote groep opportunisten. In de bodem draait het allemaal om evenwicht en door de juiste positieve micro-organismen toe te voegen, kan je de schaal in je voordeel laten uitslaan.
Hij vond een mengeling van 80 micro-organismen die bijzonder effectief waren. Deze groep micro-organismen bestond uit een bont allegaartje van bacteriën en schimmels uit 4 verschillende groepen: fotosynthetiserende bacteriën, actinomyceten, gisten die leven in een zure voedingsbodem.
Deze effectieve micro-organismen leven in symbiose en voeden elkaar. Wanneer je ze in een composthoop of in de bodem brengt, zorgen ze door het groot aantal opportunisten mee op sleeptouw te nemen dat je compost en de bodem verbetert met positieve gevolgen voor je groenten.
Tot zover de theorie.
Gebruik ik het?
Ik ben een hele tijd geleden met mijn ouders op bezoek geweest bij een landbouwer die op grote schaal zelf compost maakte met behulp van EM. Hij was daar toen positief over, enkele jaren is hij er toch mee gestopt. EM gaf niet het gewenste resultaat, en hij wist ook niet goed wat al die vreemde organismen (toen kwam het mengsel nog uit Japan) in zijn bodem teweeg brachten.
Bij Yggdrasil hebben we in het begin ook getwijfeld om het te gebruiken, we waren in die periode sterk met onze bodem bezig. Deze bevatte zeer weinig bodemleven en had een slechte structuur. We zijn een andere richting uitgegaan en hebben gekozen ons te beperken tot organisch materiaal, later nog aangevuld met lava.
Wij gebruiken dus geen EM, ook al wordt het ondertussen, toch zeker in Nederland, al dikwijls op grotere schaal toegepast.
En voor ons vind ik het de juiste keuze.
Ik kan niet voor andere projecten spreken, maar in een natuurlijke tuin probeer je alles zo eenvoudig mogelijk te houden. Dat is één van de redenen waarom ik ook geen gier gebruik. Het productieproces én het verdelen in de tuin zijn mij te veel moeite.
Ik los zulke problemen liever op een tragere, maar eenvoudigere manier op. Zo dienen wij compost toe, een geconcentreerde vorm van organisch materiaal om onze bodem mee te enten. Je krijgt dan geleidelijk ook de goede micro-organismen in de je bodem, maar je bent ook zeker dat het de juiste, streekeigen micro-organismen zijn.
Nu ken ik heel weinig van deze kleine organismen en is het misschien zo dat overal dezelfde soorten voorkomen en dat dit argument niet speelt. Maar het heeft wel degelijk een rol gespeeld bij onze beslissing 🙂 .
Langzame oplossingen zijn beter
Ik heb meer vertrouwen in langzame oplossingen die permanent zijn: bij Yggdrasil starten we een verwaarloosde bodem altijd terug op door veel organisch materiaal toe te dienen. Dat is volgens mij de eerste stap in het opbouwen van je natuurlijke moestuin. De micro-organismen volgen dan vanzelf.
Indien je je bodem gaat enten met EM, heb je direct deze belangrijke organismen die je bodem gaan verbeteren en je planten gaan helpen. Maar ze hebben geen eten! Ook deze organismen moeten organisch materiaal hebben en dat zul jij moeten toedienen. Anders is de verbetering van je bodem maar van een beperkte duur.
En dan ben je ook compost aan het aanhalen, juist hetzelfde als wanneer je geen EM had gebruikt.
Win je dan iets door EM toe te dienen?
Ik denk van niet. Je moet nooit de basis van je moestuin vergeten, je kan geen stappen overslaan. Begin bij het begin: geef je bodem organisch materiaal. Deze EM zullen dan vanzelf komen zonder dat jij er iets aan moet doen!
Volgende Stap?
Wilt je meer weten over mijn nieuwe boek dat binnenkort verschijnt? Hier vind je alle informatie: Boek Natuurlijke Moestuin
Hi Frank, ik deel je mening in deze. Toedienen van EM, mycorrhizae,… zal wellicht geen kwaad kunnen en mogelijk zelfs nuttig zijn. Maar zoals je zegt komen deze nuttige organismen vanzelf in een gezonde bodem, ook al duurt dit dan mogelijk iets langer via de natuurlijke weg. Maar EM- en mycorrhiza-preparaten zijn ook behoorlijk prijzig en ik ben er niet van overtuigd dat het z’n geld waard is. Een gezonde bodem heeft geen toevoegingen nodig.
Ook ik treed jullie hierin bij. Heb recent ook met die vraag te maken gekregen en er wat onderzoek en navraag naar gedaan. Heb zelfs een site gevonden waar men EM de hemel in prees, maar dan wel ten koste van composteren. Het ruikt allemaal een beetje té veel naar platte commercie, zeker in verband met verbetering van de bodem. Dat men er nog kuisproducten en dergelijke van maakt, kan ik begrijpen, en daar heb ik niks op tegen. Maar als bodemverbeteraar is compost verreweg te verkiezen. Het is veel eenvoudiger, zeker als je ziet wat er allemaal nodig is om zo’n EM-goedje aan te maken. Je bent dan al snel weer roofbouw op grondstoffen aan het plegen die van overal ter wereld moeten komen. En in een natuurlijke tuin gaan we nu juist voor zo lokaal mogelijk…
We kunnen ons prima bij jullie conclusie aansluiten. We hebben dit bericht dan ook op ons blog gelinkt. We zullen in de toekomst nog wel meer van dit soort producten voor de tuin gaan zien. Natuur, biologie en ecologie worden hot-business. Uiteindelijk gaat dit niks voorstellen. En net zo als met het gebruik van het wondermiddel kunstmest, zal het pas jaren later zijn tol vragen.
Hi allemaal,
EM is wel degelijk heel nuttig en zeker niet iets van de laatste tijd. Ik begon er 15 jaar geleden al mee. Kobashi maken, is anaerobe compost die echt nog veel beter werkt. Nu doe ik alles en gebruik ik af en toe EM, zeker bij plagen is het zinvol te spuiten op de bladeren en bodem. Ok in vijvers is het erg goed. @Hestel heeft echt NIETS met kunstmest te maken. Meestal vind ik de blogs van Frank goed, nu valt hij toch tegen. Gemiste kans gewoon door kennisgebrek. Het is EN wat jij Frank allemaal voorstelt (en ik ook doe) en EM in al zijn vormen. EM is ee natuurlijk product dat je zelf heel goedkoop kunt maken. Kobashi kun je in de winter als alternatief voor compost maken van je keukenafval. Werkt echt nog tig keer beter dan compost bij tomaten etc. Mycorrhizae of schimmels zijn ook erg goed. Helpen echt planten als druiven, olijven, fruitbomen, rozen bij sneller aanslaan. Op de harde kleigrond hier in Italië heb ik ook 25 ton houtsnippers gedaan op vitale punten rond planten en bedden. Daarna staat je tuin vol met paddestoelen. Nogmaals het is EN EN.
Wij zijn gezegend met zulke enorme hoeveelheden voortreffelijke grascompost, wat maakt dat onze lust om op zoek te gaan naar nog meer, of betere hulp voor de tuin, simpel weg niet ontstaat 🙂
Hi Annemiek, je bedoelt wellicht bokashi? Is inderdaad een zeer goeie methode om van GFT-afval af te geraken door fermentatie (middels EM) en hierbij kan zelfs afval verwerkt worden dat niet op de composthoop mag. Een extra manier om ‘de kringloop te sluiten’ dus. Maar blijf het verder wel eens met Frank dat een gezonde, levende bodem verder geen extra EM nodig heeft en vanzelf de nodige goede micro- en macro-organismen krijgt om planten prima te doen groeien. Ikzelf heb de bokashi methode nog niet toegepast maar zou het zeker willen proberen om van mijn keuken-afval af te geraken dat niet in de compostbak kan.
Ja inderdaad. Sorry voor de verwarring: bokashi
O ja, vergat ik nog. Ik doe experimenten: jaren met en zonder EM, planten met en zonder EM. En het werkt gewoon beter met EM maar is ietsje meer werk. Alles wat je in de tuin doet aan grondverbetering wordt versterkt door EM. Dat is mijn conclusie na jarenlang experimenteren. Doe er je voordeel mee! Probeer het Frank! Denk nooit dat je alles al weet. Een experimentele houding is cruciaal.
Ik wil hier best mee experimenteren en beweer zeker niet dat ik alles weet. Ik leg enkel uit dat wij bij Yggdrasil een andere richting zijn uitgegaan in een tijd dat EM nog niet erg bekend was in Vlaanderen. Het lijkt mij ook meer werk om deze oplossing aan te maken, te verdunnen, toe te dienen, … En volgens mij geeft het nu geen verbetering meer in onze bodem omdat we op een andere manier hebben gezorgd voor deze effectieve micro-organismen.
Een vraag waar ik trouwens nergens antwoord op vind is welke organismen er juist in die mengelingen zitten. Zijn het organismen van hier, of van ik weet niet veel waar? In een labo gekweekt vermoed ik?
Weet jij hier een antwoord op? Want ik wil gerust een experiment uitvoeren in onze tuin, maar dan weet ik wel graag wat ik er op gooi 🙂 .
Ik ontkom toch niet aan het idee, dat je EM steeds weer opnieuw moet gebruiken. Als dat zo is, dan zou er geen sprake zijn van een permanente grondverbetering…
Een onderzoek uit 2008 van de WUR in opdracht van VELT is wellicht nuttig:
http://www.wur.nl/nl/show/Effectiviteit-van-bacterienpreparaat-EM-Effectieve-Microorganismen.htm
Helaas staat er niets over het onderzoek zelf – opzet, steekproef etc. – zodat het lastig is om de conclusie zomaar te delen. Er is niet met bokashi gewerkt bijvoorbeeld of dat is niet op te maken. Zo zijn er ook talloze wetenschappelijke onderzoeken die aangeven dat biologisch natuurlijk tuinieren niet zou leiden tot gezondere groenten. M.a.w. pesticiden en kunstmest leiden tot een gelijkwaardig product. Wageningen Universiteit is niet zo geïnteresseerd in EM, natuurlijk tuinieren. Veel onderzoek heeft dan ook helaas een bias om de geldschieters te plezieren.
Hi Annemiek er gebeurt vaak onderzoek in fucntie van de geldschieters daar heb je gelijk in. Maar Velt (die uitsluitend bezig zijn met ecologisch leven/tuinieren) zou ik in deze toch niet verdenken van een verborgen agenda ‘anti-EM’.
Ik heb het ook niet over Velt maar over Wageningen. Follow The Money is niet voor niets een dossier WUR begonnen, zie hier een voorbeeld https://www.ftm.nl/artikelen/wageningen-verlengstuk-voedingsindustrie
Is EM niet een beetje vergelijkbaar met Actimel/Yakult drankjes nuttigen? De darmflora bestaat reeds uit triljarden organismen van allerlei pluimage en ik kan mij niet voorstellen dat het drinken van een flesje met een miljoen bacteriën enig nuttig effect heeft op je gezondheid. Een gezonde bodem bevat ontelbaar veel organismen in een enorme diversiteit. Ik kan mij dan ook niet van de indruk ontdoen dat EM toedienen niet heel veel verschil gaat maken. Beiden zullen geen kwaad kunnen maar lijkt mij eerder vooral geldklopperij zonder wetenschappelijk bewezen nut. Anderzijds kan bokashi natuurlijk wel interessant zijn om (keuken)afval te recyclen dus kan een prima alternatief/aanvulling zijn voor traditioneel composteren. Maar als de verkopers van EM producten met allerlei wilde claims goochelen over de dramatisch positieve effecten van EM dan wordt ik skeptisch…
Frank, hoe denk je over IMO (Indigenous Micro Organisms)? Dit is een soort “lokale EM”, die je zelf kan maken (dus nauwelijks kosten) op basis van je locale omstandigheden.
Het staat bekend onder “Korean Natural Farming”. Op internet is er redelijk wat info over te vinden en in Permacultuurkringen wordt het vaak sterk toegejuigd.
De twijfels van EM (dat je niet weet wat je in je grond stopt en de relatief hoge kosten) vallen bij IMO dus weg.
Continue IMO gebruiken lijkt me niet horen bij Natuurlijk Moestuinieren.
Maar als je het gebruikt in de opstartfase, dus laten we zeggen 1 seizoen (in combinatie uiteraard met organisch materiaal) hoe kijk je hier dan tegen aan?
Frank, hoe denk je over IMO (Indigenous Micro Organisms)? Dit is een soort “lokale EM”, die je zelf kan maken (dus nauwelijks kosten) op basis van je locale omstandigheden.
Het staat bekend onder “Korean Natural Farming”. Op internet is er redelijk wat info over te vinden en in Permacultuurkringen wordt het vaak sterk toegejuigd.
De twijfels van EM (dat je niet weet wat je in je grond stopt en de relatief hoge kosten) vallen bij IMO dus weg.
Continue IMO gebruiken lijkt me niet horen bij Natuurlijk Moestuinieren.
Maar als je het gebruikt in de opstartfase, dus laten we zeggen 1 seizoen (in combinatie uiteraard met organisch materiaal) hoe kijk je hier dan tegen aan?