πόλλ’ οἶδ’ ἀλώπηξ, ἀλλ’ ἐχῖνος ἓν μέγα

– Archilochus (680 – 645 BC)

Deze Griekse regel (“een vos weet veel verschillende dingen, maar een egel één belangrijk ding”) werd in een essay gebruikt van filosoof Isaiah Berlin waarin hij de mensheid opdeelt in 2 categorieën: vossen en egels.

De parabel

Het verhaal gaat als volgt:

De vos is een mooi en elegant dier en geroemd om zijn sluwheid en verstand. Hij verzint oneindig veel listen om zijn prooi te pakken te krijgen. Hij speelt dood, verstopt zich, besluipt zijn prooi op 100 verschillende manieren en verzint list na list om te slagen. De egel daarentegen is een klein diertje dat zich enkel bezig houdt met het zoeken van voedsel. Hij kruipt knorrig rond en houdt zich nauwelijks bezig met wat er rond hem gebeurt.

De vos daarentegen zit alweer klaar op een splitsing in het pad van de egel. Hij heeft zich goed verstopt achter een omgevallen boom en maakt zich heel klein om zeker niet gezien te worden. De egel komt knorrend dichterbij, de vos spant al zijn spieren op om zijn ultieme sprong te maken en de egel eens en voor altijd te grazen te nemen. De egel komt nog iets dichter en dat is het moment: de vos springt als een opgespannen veer vanachter de boom vandaan en lanceert zich richting de egel.

De egel ziet de vos vanuit zijn ooghoek tevoorschijn springen, draait met zijn ogen, denkt ‘daar is die vos weer’ en rolt zich op tot een perfect bolletje met aan alle kanten zijn scherpe stekels. De vos ziet dat de egel zijn defensie heeft opgetrokken, doet alles wat in zijn macht ligt om de egel en de prikkende stekels te vermijden en druipt af naar zijn hol om een nieuw plan van aanval te bedenken. De egel trekt al knorrend verder op zoek naar voedsel.

De vos heeft heel veel verschillende manieren van aanvallen, maar de egel weet één ding heel goed: hoe hij zich moet verdedigen. De egel wint altijd van de vos!

Hedgehog principle

Dit principe is al lange tijd in gebruik in de bedrijfswereld maar is ook perfect van toepassing op je tuin. Ik merk het trouwens ook bij cursussen en rondleidingen. Vaak zijn er veel vossen aanwezig en maar enkele egels!

De vossen zijn mensen die heel veel verschillende manieren uitproberen om te tuinieren. Ze beginnen met een onduidelijke visie van wat ze nu eigenlijk willen en starten met biologisch tuinieren. Omdat ze toch wat problemen tegenkomen gebruiken ze sproeimiddelen. Maar ze horen of lezen dat dat eigenlijk toch niet echt zo goed is en schakelen over op het gebruik van gieren en plantaftreksels. Dan volgen ze een rondleiding en daar horen ze dat je door je planten volgens combinatieteelt te combineren je van je plagen afgeraakt. Maar ook dat blijkt niet direct succesvol en ze gaan op zoek naar een andere manier van werken: natuurlijk tuinieren. Maar niet alles van natuurlijk tuinieren wordt overgenomen want niet spitten lijkt toch wel een raar idee. En dat mulchen trekt juist plagen en ziektes aan!

Het resultaat is dat er geen resultaat is. Je blijft aanmodderen en steeds nieuwe oplossingen verzinnen die uiteindelijk niet blijken te werken. Zo denkt en werkt een vos.

Een egel daarentegen heeft vanaf het begin een heel duidelijk en simpel doel voor ogen: natuurlijk tuinieren. Hoe dat moet of wat hij daarvoor moet doen weet hij niet, maar hij weet wel dat hij wil tuinieren zonder spuiten, zonder mesten en gezonde groenten wilt oogsten. Alles wat hij doet en leert staat in functie van dit einddoel: natuurlijk tuinieren. Niet spitten? Geen probleem als dat een stap dichter bij de natuurlijke moestuin is. Veel mulchen? Geen probleem als dit hem weer een stap dichter brengt bij zijn natuurlijke moestuin. Slakkenkorrel strooien tegen deze beestjes die zijn sla’s en pompoenplanten aanvreten? Doen we niet want dat brengt ons weg van ons einddoel: een natuurlijke moestuin.

Het resultaat is dat er geleidelijk aan resultaten geboekt worden: de natuur neemt een steeds grotere plaats in de moestuin, de eerste stappen zijn gezet. Zo denkt en werkt een egel.

Begrijp mij niet verkeerd

Ik zeg niet dat je einddoel natuurlijk tuinieren moet zijn om succes te hebben. Ik zeg dat je een duidelijk einddoel moet hebben en dit bij alles wat je doet in je achterhoofd houdt terwijl je geleidelijk naar dit doel werkt. Je einddoel kan evengoed een klassieke of ecologische moestuin zijn, maar dan moet je maatregelen nemen die je naar dat einddoel leiden.

Het is belangrijk dat je kiest

Het is belangrijk dat je in het begin een keuze maakt van waar je naartoe wilt werken en je daar de komende jaren aan houdt. Ook als het wat moeilijker loopt, wanneer de slakken je tuin ‘s nachts overspoelen of de buurman grotere bloemkolen kan oogsten. je wordt beloond door vol te houden, focus en consequent gedrag zijn doorslaggevend om een natuurlijke moestuin op te bouwen.

Een natuurlijke moestuin, met de ingewikkelde evenwichten tussen plaaginsecten en hun belagers, met verschillende uitgekiende ecosystemen, met een goed werkend bodemvoedselweb vraagt tijd, vraagt inspanning en geduld. Het komt niet vanzelf, maar het komt veel vlugger als je een duidelijke visie hebt bij de start, een duidelijk doel.

Het helpt om een egel te zijn in je tuin!

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!