In mijn map vond ik een krantenartikel van een tiental jaren terug van Ed Groeneweghe die jarenlang de Groene Gids verzorgde in Het Nieuwsblad. Hij verwoordt precies wat ik voel in verband met insecten. Daarom wil ik het hier overnemen.

Insecten, onze beste vrienden

‘ Insecten waren 400 miljoen jaar geleden al op de aarde. De mens is er zowat drie miljoen jaar. Eigenlijk leven wij dus binnen het territorium van verschillende kleine en grotere insecten. Ook al ben je niet altijd betoverd door hun charme, verdraagzaamheid tegenover sommige insecten zou de mens op zijn minst sieren.

Insecten zijn onze beste vrienden. In de natuur, en dus ook in de tuin, verbeteren ze de structuur van de bodem en verwerken een deel van onze afvalberg tot vruchtbare compost. Tevens zijn ze voedselbron voor andere insecten, een gegeven dat gebruikt wordt in de ecologische gewasbescherming.

Ook vogels, mollen, egels, muizen, amfibieën en spinnen dienen ze tot voedsel. Daarnaast zijn het ideale bestuivers, waardoor we verzekerd worden van voedsel.

Sommige insecten kunnen echter ook wreed en schadelijk uit de hoek komen, waardoor we snel geneigd zijn de kleine wereld van ‘Eric’ ( Godfried Bomans) in te delen in goed en kwaad. Begrijpelijk, maar niet echt getuigend van enig doorzicht in de werking van de natuur. Het nut van een insect is het feit dat het bestaat, want alles leeft in samenhang met mekaar.

Het verstoren van de natuurlijke kringloop resulteert in een disharmonie van de samenhang.

Milieu

Door ons milieu te aanvaarden als een samenhang en samenwerking van één groot geheel, worden we bedeeld met een grote rijkdom in verscheidenheid. Verscheidenheid mag dan niet alleen het synoniem zijn van een veelheid aan verschillende soorten planten. Beter is te kiezen voor een verscheiden milieu, bestaande uit bomen, struiken, klimplanten en open stukjes grasland en verschillende kruidachtigen. In functie van de insecten ga je dan na of de juiste plant op de juiste plaats staat. Niet alleen voor het welzijn van de planten maar ook voor dat van de insecten.

Per bodemsoort en streek komen namelijk andere insecten voor. Zorg voor een strooisellaag. Hierin vinden insecten een ideaal biotoop. De onderbegroeiing onder struiken bestaat best uit inheems gewas. Vaak komen die zich vanzelf vestigen en dienen ze slechts sporadisch aangevuld met sierplanten die in harmonie kunnen samengroeien.  Een gespreide bloei mag hier niet uit het oog worden verloren.

Bomen en struiken zijn vaak waardplanten voor insecten. Vogels vinden er beschutting en huisvesting. Bomen en struiken brengen ook luwte, wat voor sommige insecten een levensvoorwaarde is. Ook hier zijn de streekeigen soorten het interessantst en ook hier hebben we oog voor een gespreide bloei.

Lang gras met bloeiende planten vormt een ideale biotoop waarin vele insecten graag hun eieren kwijt willen. Zo ook zijn verhardingen met open voegen of losgestapelde muurtjes, een beetje zonnig georiënteerd, welkom voor de koudbloedige insecten. Bij te koud of te warm weer kunnen ze er beschutting vinden. In een natuurvriendelijke tuin vind je ook steeds water, onder verschillende vormen – het moet niet altijd een vijvertje zijn. Niet alleen vogels en andere warmbloedigen komen er hun dorst laven., ook insecten zijn er u dankbaar voor.

En tot slot nog dit: in een natuurvriendelijke tuin scharrelen en rommelen we niet te veel. Planten en dieren willen met rust gelaten worden zodat het natuurlijk evenwicht zo weinig mogelijk geschaad wordt.’

Alle soorten bijen

Een belangrijke groep insecten voor de bestuiving zijn de bijen. Bij het woord bijen denken we vaak enkel en alleen aan de honingbij. Maar ook heel wat andere insecten zijn bijen. De honingbij van de imker is immers maar één van de meer dan 550 bijensoorten die in Duitsland zijn vastgesteld, van de ongeveer 580 soorten in Zwitserland en van de 690 soorten in Oostenrijk. Wereldwijd zijn er  tot nu toe meer dan 16.000 soorten beschreven. *

Tot de ‘bijen’ behoren ook de hommels en wespen.

Bijen en hommels zijn zeer interessant voor de bestuiving omwille van hun beharing. Daardoor blijft het stuifmeel gemakkelijk aan de diertjes kleven als ze bloemen bezoeken.

Honingbijen zijn de zogenaamde nutsbijen omdat ze reeds heel lang door de mens gekweekt worden om hun honing en om hun bestuivingswerk. De andere bijen noemen we wilde bijen. Onder de wilde bijen zijn er zowel sociale als solitaire. Sommigen graven hun eigen nest uit, andere gebruiken bestaande gangen. Sommigen bijen en hommels zijn gespecialiseerd in het bezoeken van één plant, andere gaan op verschillende soorten. Als we wilde bijen willen aantrekken moeten we er in elk geval voor zorgen dat er voldoende aanbod is aan nestmogelijkheden en voedselplanten. Wilde bijen gebruiken vooral pollen als voedselvoorraad voor het broed. Nectar gebruiken ze voor zichzelf.

De inrichting en aanplant van de tuin bepalen voor een groot deel het bijenbestand dat er zal te vinden zijn.

Wilg, Ahorn en diverse Prunussoorten, zoals zoete en sierkers, sleedoorn, worden door vele wilde bijen als nectar– en pollenplant gebruikt. Andere aantrekkelijke bloesems voor de wilde bijen zijn o.a. die van de meidoorn, wilde roos, rode bes, kruisbes, veldesdoorn, braambessen en frambozen. Van de exotische struiken is bijvoorbeeld de uit China afkomstige Forsythia ondanks zijn vele, gele bloemen voor wilde bijen zo goed als waardeloos. Ook naaldbomen bieden de wilde bijen geen voedsel.

Muren die overgroeid zijn met oude klimop zijn interessant om te behouden. De klimopbij (Colletes hederae) komt er in de herfst nog pollen zoeken.

Bloemen horen overal

Bloemen horen niet alleen thuis in de siertuin, ook in de eetbare tuin kunnen veel bloemen een plaatsje vinden. Enkelvoudige bloemen zijn beter voor de bijen dan de gevulde variëteiten die over het algemeen cultivars zijn. Echte kamille en boerenwormkruid zijn aantrekkelijk voor de wormkruidbij (Colletes daviesanus). Korenbloemen, Judaspenning, papaver en damastbloem (Hesperis matronalis) zijn  aan te bevelen om wilde bijen aan te trekken. De blauwzwarte houtbij (Xylocopa violacea) wordt enorm aangetrokken door de muskaatsalie (Salvia sclarea) die prachtig bloeit en sterk geurt. Laat in de lente eens enkele koolplanten in bloei gaan, het is mooi en bovendien aantrekkelijk voor wilde bijen. Aantrekkelijk zijn ook in de vroege lente muscari of blauwe druifjes, in volle zomer bloeiende look en ajuin.

Klokjesbloemen zoals het perzikbladklokje, heemst, andoorn, netels, longkruid, smeerwortel, sedumsoorten, kaasjeskruid, duizendblad, salie, hyssop, citroentijm, bergbonenkruid  zijn slechts een aantal voorbeelden van planten die wilde bijen lokken. Ook bloeiende groenten zoals prei, ajuin, diverse kolen oefenen een grote aantrekkingskracht uit op wilde bijen vooral op maskerbijen.

Er zijn diverse manieren om nestplaats te voorzien voor wilde bijen maar dat is voor een andere keer.