De laatste tijd worden steeds meer mensen zich bewust van het belang van de bodem en het daarbij behorende bodemleven. Een goede oplossing hiervoor in een kale moestuin is het zaaien van een groenbemester. Er zijn dan ook vele voordelen verbonden aan het gebruik van groenbemesters, maar zijn groenbemesters hier de beste oplossing voor? En vragen ze niet juist meer werk, is extra stikstof wel goed voor je tuin en kost het niet wat te veel moeite voor wat het doet?
Kortom, zijn hier geen betere oplossingen voor?
Voordelen van een groenbemester
Laat ons allereerst de voordelen van een groenbemester bekijken:
- Het beschermt de bodem tegen onkruid
- Voorkomt uitspoeling
- Voorkomt het dichtslaan van de grond door hevige regen
- Voorkomt verwaaien van de bovenste lagen (erosie)
- Voorkomt ook verdamping uit de bodem
- Beschermt de bodem tegen extreme temperaturen
- Sommige groenbemesters kunnen extra stikstof leveren door stikstoffixatie
- Diepwortelende groenbemesters brengen voedingsstoffen vanuit de diepere lagen omhoog
- Onderspitten van deze gewassen brengt organisch materiaal in de bodem
- Groenbemesters activeren het bodemleven
- Groenbemesters zijn nuttige planten voor verschillende insecten
Hierboven staan de vele voordelen die worden opgesomd als je even zoekt naar de redenen waarom je een groenbemester moet zaaien.
Op het eerste gezicht lijkt dit dan ook heel goed te passen in een natuurlijke moestuin. Want wie wil niet dat zijn bodem beschermd is tegen onkruid, dat uitspoeling van mineralen voorkomen wordt en dat de bodem beschermd is tegen vorst in de winter.
In de natuurlijke moestuin?
Maar als je even beter kijkt, zal je zien dat al deze voordelen al aanwezig zijn in je natuurlijke moestuin.
Een mulchlaag houdt de bodem onkruidvrij en zal er ineens voor zorgen dat de bodem niet dichtslaat, dat de verdamping wordt afgeremd zodat de bodem ook in de zomer zijn vocht bijhoudt.
Tegelijkertijd houdt die dikke mulchlaag de temperatuur in de bodem redelijk constant, geeft het constant voedingsstoffen af als voedsel voor het bodemleven, dat maximaal gestimuleerd wordt op deze manier.
Juist onder de mulchlaag is het een paradijs voor alle bodemleven, dat u beloont door de bodemstructuur te verbeteren zodat je nooit meer moet spitten. Het onderspitten van onverteerd organisch materiaal is trouwens zowat een doodzonde en moet je ten allen tijde vermijden!
Ten eerste is spitten zeer slecht voor je bodemstructuur en je bodemleven, daarnaast is het compleet onnatuurlijk om vers organisch materiaal onder te werken. Nergens in de natuur gebeurt dit! Waarom zouden wij het dan doen in onze tuin?
De wortels zijn van belang
Een opmerking die ik over groenbemesters wel eens krijg is dat ze met hun wortels in het najaar en de winter het bodemleven voeden en activeren.
Nu is het inderdaad zo dat wortels stoffen uitscheiden die bijzonder geliefd zijn door alle micro-organismen in de bodem. Rond wortels is het dan ook altijd een drukte van jewelste, één van de redenen waarom wij aanraden om – niet-eetbare – wortels van groenten bij het oogsten te laten zitten en ze bovengronds af te snijden.
Maar ook deze functie van groenbemesters zou constant aanwezig moeten zijn in je natuurlijke tuin. Struiken, overblijvende kruiden en winterharde vaste planten nemen deze functie over en doen dit veel beter. Omdat ze veel ouder zijn, is hun wortelgestel veel uitgebreider dan dat van éénjarige planten. Samen met ons combinatiesysteem ‘Schijnbare Chaos’ zorgt dit ervoor dat op alle bedden altijd wel planten staan die nog actieve wortels hebben.
Nadelen van een groenbemester
Buiten het feit dat alle voordelen van groenbemesters al vervuld worden door mulch, door een goede diversiteit aan planten en door juist te combineren, zijn er ook nog nadelen verbonden aan het gebruik van groenbemesters.
Kosten
Uiteraard zijn er de kosten. Zaad is nu niet echt heel duur, maar als u elk jaar verschillende soorten groenbemesters gaat uitzaaien over uw volledige moestuin, loopt het bedrag toch al flink op. En dit voor een gewas waar je niets van kan oogsten om op te eten!
Uitzaaien
Groenbemesters die in zaad komen, gaan zich uitzaaien en zullen het jaar daarna terugkomen, soms behoorlijk massaal. Andere soorten gaan niet volledig afsterven in de winter en blijven doorgroeien in het voorjaar en gaan zo problemen veroorzaken. Ook als je sommige soorten afmaait en onderspit zal er een deeltje terug beginnen groeien en eigenlijk een onkruid vormen omdat het groeit waar jij je groenten wilt kweken.
Warme winter
In een warme winter gaan de soorten die normaal kapotvriezen overleven. Als je speciaal deze soorten gezaaid had omdat je dan niet moest spitten in het voorjaar ben je gezien. Je kan deze wel afmaaien, maar de wortels blijven in de bodem zitten en de stompen van de stengels gaan in de weg zitten.
Deze stompen gaan trouwens meer dan waarschijnlijk terug uitlopen na het maaien zodat je je grond moét omwerken om deze planten weg te krijgen. En dat is absoluut niet gunstig voor je bodem!
Combineren met ‘Schijnbare Chaos’
In ons combinatiesysteem ‘Schijnbare Chaos’ delen we onze bedden op in eilandjes waarop we dan verschillende soorten groenten volgens welbepaalde regels combineren. Dit leidt tot een jaarrond begroeiing waardoor er nooit grote oppervlaktes onbegroeid zijn.
Er is dus simpelweg geen plaats om een groenbemester in te zaaien!
Conclusie
In een natuurlijke moestuin kan je perfect gebruik maken van groenbemesters, maar voor alle functies van deze planten zijn er betere alternatieven. Ik raad daarom nooit iemand aan om met groenbemesters te werken, maar wel om gebruik te maken van mulch, diverse beplanting en ons combinatiesysteem ‘Schijnbare Chaos’
Deze 3 technieken hebben alle voordelen van groenbemesters maar bieden nog veel meer. Ook moet je zo niet jaarlijks zaad kopen en de moeite doen om deze planten uit te zaaien met zelfs de kans dat je bij zachte winters dik in de problemen zit in het voorjaar!
Helemaal mee eens, behalve als je een moestuin start. Dan heb je nog geen of weinig mulch, en dát is nu juist zo handig van die groenbemester: in no time heb je mulch ? Daarna, de jaren daarop, heb je steeds meer mulch van eigen bodem en is het overbodig om groenbemester te zaaien. Tenzij je speciale bedoelingen hebt met een specifieke groenbemester, die voor jou iets doet met je grond wat je nodig vindt, en waardoor jij zelf gewoon iets anders kunt doen als de groenbemester groeit ?
Mulchen is inderdaad een prima manier om met de grond om te gaan. Het enige (grote) probleem hierbij is om over voldoende mulch materiaal te beschikken. Laat nu de groenbemester hiervoor ideaal zijn.
Elk jaar na de aardappelen gerooid te hebben, zaaien we winterrogge in. Dit blijft tot het voorjaar staan. Al die maanden hoeven we ons niet te bekommeren om dat stuk grond. De mulch die we anders hiervoor zouden moeten gebruiken, kunnen we voor de rest van de tuin gebruiken.
In het voorjaar knippen we de winterrogge af. We hebben dan direct veel organisch materiaal waarmee we weer kunnen mulchen. Na een week of 2 knippen we de weer uitlopende planten af. Daarna even grelineren en we hebben de rest van het seizoen geen last meer van opkomende winterrogge.
Ik gebruik voor een deel van de tuin groenbemesters en voor de rest mulch.
Na de aardappels zaai ik direct winterrogge in maar ook diverse diverse bladgewassen, nu, tot de eerste zware nachtvorst, plezier van heb.
Ook op de plekken waar ik peulen en bonen heb geteeld zaai ik groenbemesters, vind het naast mooi om te zien ook hele mooie grond opleveren,.
Ik snap niet dat mensen niet aan mulch geraken. Ik ruim de gracht uit voor mijn perceel, alle loofblaadjes worden daar verzameld door de wind, ik gooi mijn gazon erdoorheen. Bij mijn neef ruim ik de tuin op, alle materiaal komt naar mijn tuin, je kan daar zo gemakkelijk aankomen, en nu is het de moment om het te vergaren. Veel mensen willen geen gazon gebruiken omdat het de bodem verzuurt. Eventjes iets verklaren. Over 5 jaar heb ik een bosbessenhaag geplant. Ik heb door het gebruik van Vivimus voor zuurminnende planten, naaldbosgrond en stuifzwavel, de PH van 8 naar 5.5 gehaald. Ik mulchte daarop elk jaar met dennenappels en -naalden. Na 3 jaar had die grond terug een PH van 8 ! Bosbessen dood dan?? Nope, die hebben daar geen last van. Als je bodem in orde is heeft de PH volgens mij niet echt een meerwaarde naar de planten toe die die verschillende PH-waarden zouden nodig hebben…een vriend van mij zit er elke 3 dagen ook met de tuinslang op, die van mij hebben tijdens deze gortdroge lente-zomer, welgeteld 4 keer water gehad…Bodembedekking heeft altijd voorkeur op groenbemesters…Bij mij toch…
Afrikaantjes tegen aaltjes.
Goudsbloemen tegen mieren.
Phacelia voor de bijen.
Tevens voor groenbemesting
Voorlopig hou ik mijn compostlaag nog op zo’n 15 cm dikte. Sinds vorig jaar zaai en plant ik daar in het najaar nog in. Gewoon om te proberen wat er allemaal mogelijk is. Voor mij zitten er toch altijd teveel zaadjes in een zakje.
Afgelopen seizoen had ik hierdoor in maart en begin april nog andijvie en sla van het jaar ervoor. Dit jaar probeer ik meer groenten. Tuinkers zaaien eind oktober lijkt het goed te doen en vorige week heb ik nog vier gewassen gezaaid, waarvan net vandaag twee zijn opgekomen. Wat er in het voorjaar nog staat, is mooi meegenomen. Alles wat wel opkomt, maar niet door de winter komt, is in ieder geval niet slecht voor de tuin. Zo lang het er mals en groen bijstaat, ziet het er in ieder geval goed uit. 😉
Ik denk dat het best kan dat je je kiest voor groenbemesters op de bedden waar groenten gestaan hebben. Als je ze maait heb je inderdaad mulch en alle voordelen die Frank hierboven opsomde. Soms is het inderdaad moeilijk om aan voldoende mulch te komen. Mijn ervaring is echter dat als ik goed observeer en nadenk over de indeling van mijn tuin, ik hierin creatief word. Ik probeer zoveel mogelijk functies te combineren (1 + 1 is soms 3), vb een haag is nestgelegenheid voor vogels (helpers) en als ik ze scheer levert ze mulch op een moment dat er weinig is, een witte klaverbed tussen bessenstruiken (bij mij kiwibes) bespaart mij uren wieden, ik kan het maaien en heb opnieuw mulch, ook bij de buren kom ik soms aan mulch. Het vraagt echter tijd en goed kijken, elk seizoen rijpt een nieuw idee.
De aangelegde bedden gebruik ik liefst maximaal om kruiden, groenten (eenjarig en vast) en eetbare bloemen te telen, na de aardappelen plant ik aardbeien en een veldje vol blaadjes en knolletje die een kort groeiseizoen nodig hebben en wat vorst verdragen.
Mag ik eens iets vragen….om de serre zo goed mogelijk te benutten kocht ik het boek ‘Achter glas’ van Jos Van Hoecke.Hij raadt aan om in het najaar groenbemester te zaaien en eind januari,nu dus,lichtjes onder te spitten.Nu lees ik hier dat onderspitten geen goed idee is.Is het dan beter om de facelia af te knippen en ineens te gebruiken als mulch en na een tweetal weken nog eens afknippen???
vriendelijke groet,Hilde
Hoi Hilde, ik los het anders op. In de zomer plant ik tussen tomaat en paprika nieuw- zeelandse spinazie. In het najaar kan ik nog lang oogsten. Eens het vriest valt sterft ze af, laat ik liggen als mulch, vormt een mooi dik bedje. In het voorjaar vanaf februari zaai ik radijs, sla, nemesia,…dus voorjaarsgroenten met korte groeiperiode. De zaden van de nieuw-zeelandse spinazie kiemen in het late voorjaar opnieuw, dus de cyclus is rond. Op die manier heb je 3 verschillende teelten, mulchlaag tijdens zomer en mulch van nieuw zeelandse spinazie maken volgens mij dat groenbemester niet nodig is. Het boek van Jos Van Hoecke is interessant. Hij spreekt uit ervaring.
Ik volg zijn advies rond watergift wel op.
Dankuwel,ga ik proberen .