Een tijd geleden was er de vraag of biologisch, ecologisch en natuurlijk tuinieren nu eigenlijk allemaal hetzelfde is en door elkaar kan gebruikt worden. Ik ben ervan overtuigd dat er een duidelijk verschil is tussen deze drie termen en zal ze nooit door elkaar gebruiken. Voor anderen is het misschien wel telkens hetzelfde, daarom geef ik hieronder voor elk van deze drie naamgevingen een uitleg zoals ik het zie.
Dat is waarschijnlijk niet zoals iedereen het ziet 🙂 , maar het is wel zoals ik ze zie en gebruik in mijn blog en artikels. Enige duidelijkheid hierover is daarom misschien wel eens aan de orde, zodat we allemaal op dezelfde golflengte zitten.
Biologische tuinieren
Biologisch tuinieren is een uitloper (of misschien eerder voorloper) van de biologische landbouw. Hierin gebruik je geen chemische meststoffen of bestrijdingsmiddelen. En dat is het zo’n beetje. Je gaat je grond nog steeds bewerken, je gebruikt nog meststoffen, zij het dan organische meststoffen.
Ook is er nog een hele reeks bestrijdingsmiddelen toegestaan, die een natuurlijke oorsprong hebben, maar daarom zeker niet minder schadelijk zijn voor het insectenleven. Denk hierbij aan koper als schimmelbestrijdingsmiddel. Het is een zwaar materiaal dat slecht wordt afgebroken en slechte effecten heeft op bodem en mens. Of aan pyrethrum dat als insecticide gebruikt wordt, snel afbreekt maar ook alles doodt waarmee het in aanraking komt. Door teeltwisseling te gebruiken probeer je bestrijdingen te beperken, maar ze blijken toch heel vaak nog wel toegepast te worden.
Hiermee zeg ik niet dat biologisch tuinieren niet goed is, het is al een heel stuk beter dan gangbaar tuinieren. De zorg voor de bodem is al groter, er wordt vaak ook compost gebruikt en natuur heeft al wel een klein aandeel in de tuin. Maar het kan nog een pak beter!
Ecologisch tuinieren
Ecologisch tuinieren en biologisch tuinieren wordt wel vaak door elkaar gebruikt, maar ik vind dat er toch een verschil is. Bij ecologisch tuinieren ga je al een stap verder: uiteraard zijn kunstmeststoffen en chemische bestrijdingsmiddelen uit den boze, en zal er nog gespit en gefreesd worden. Maar er is al veel meer aandacht voor natuurlijke vijanden, randen en kringlooptuinieren waarbij je probeert om zo weinig mogelijk afval te hebben.
Er wordt al meer nagedacht en bewuster getuinierd, de stap naar ecologische bestrijdingsmiddelen en organische meststoffen is ook groter en zal niet zo snel gezet worden. Compost is de belangrijkste bron van voeding, natuurlijke vijanden zijn de belangrijkste verdediging.
In mijn ogen al een grote stap in de goede richting, maar het kan nog beter 🙂 .
Natuurlijk tuinieren
Hier valt er nog veel meer weg en ga je andere zaken veel intensiever doen. Geen bestrijdingen (op geen enkele manier), geen bemesting, geen bodembewerking. In plaats daarvan staat bodemzorg centraal in alles wat je doet. Het voeden van je bodemleven is de basis van alles, want je bodemleven is het fundament van je tuin. Door compost te gebruiken in de opstartfase en daarna het bodemleven te voeden met mulchmateriaal onderhoud je je systeem en heb je geen bemesting nodig.
Omdat je intensiever combineert en een betere bodem hebt, heb je geen problemen met plagen en dus ook geen bestrijdingsmiddelen nodig. Je ontwerpt je tuin heel bewust en bent met meer dan alleen groenten kweken bezig. Het welzijn van alle leven in je tuin is belangrijk, ook de onooglijke insecten en nog kleinere organismen.
Ontdekken, observeren en daarnaar handelen is cruciaal en zorgt dat je anders naar je tuin gaat kijken. Het geeft je een ander doel in je tuin dan louter groenten kweken. Deze manier beperkt zich ook niet tot enkel je moestuin. Na verloop van tijd verandert vaak de volledige tuin en vervagen grenzen tussen sier-, kruiden-, fruit- en moestuin en wordt alles samengevoegd tot een geheel. Natuurlijk tuinieren is ook bij uitstek holistisch waarbij alles met elkaar samenhangt en begrippen zoals zorg, respect en verwondering niet banaal zijn maar een diepe betekenis hebben.
Wat denk jij?
Sla ik de bal volledig mis? Heb ik de indeling verkeerd gemaakt? Ik hoor graag je mening hieronder in de reacties 🙂 !
Een vraagje om je nog beter te begrijpen : is compost waarbij ook “mest” gebruikt werd (ongeacht of het nu van menselijke of dierlijke oorsprong is) nog steeds compost of is het eigenlijk ook bemesting ?
Dankje Frank,
Ik en heel dankbaar voor jouw inbreng, en je actief delen van je inzichten rond NATUURLIJK tuinieren. Het is heel knap om zo zoveel mogelijk mensen mee in het bad te trekken.
Het doet me goed om dit te lezen, omdat het me sterkt in mijn aanvoelen dat ik van kindsbeen al had, maar waar men steeds kritiek op had: je moet vanalles, en vooral orde houden. Maar de natuur zelf is ongelooflijk ordelijk op haar eigen eigenzinnige manier. Alleen moet je dat durven zien.
Dus, dankje voor de steun om zo terug te durven gaan naar mijn eigen aanvoelen…
Ik bekijk het op de zelfde manier. ?
Mooie en duidelijk uitleg waar ik me zeker in kan vinden. Bedankt, Frank!
Dag Frank,
De indeling, zoals je ze hierboven beschrijft, is de indeling die ook bij Velt vzw gebruikt wordt en stemt me verdrietig.
Laat ik even beginnen met vermelden dat ik afkomstig ben uit de biologische landbouw- en voedingssector.
Biologisch tuinieren/biologische landbouw, zoals je het hierboven omschrijft, is niets meer dan de huidige bio-wetgeving. Biologische landbouw is echter niet vanuit deze wetgeving tot stand gekomen. Biologische landbouw is ouder dan deze wetgeving en ontstaan vanuit visie, passie, een missie van pioniers.
Permacultuur is gebouwd op principes. Zo ook de biologische landbouw! De basisprincipes, zoals vastgelegd door de pioniers, zijn er 4: het principe van ecologie, het principe van gezondheid, het principe van billijkheid en het principe van voorzorg.
Deze principes stellen heel duidelijk dat:
-ecologie: Elke handeling, die de boer doet, moet ecologisch zijn. Hiermee wordt bedoeld dat hij natuurlijk gedrag van dieren en het leefsysteem, vb. watercycli moet respecteren, dat hij ervoor moet zorgen dat deze natuurlijke gedragingen van dieren en leefsysteem behouden kunnen blijven.
-gezondheid: Het voedsel dat de boer teelt, moet bijdragen aan de gezondheid van de mens en hoe hij teelt, moet bijdragen aan de gezondheid van de aarde. M.a.w. de boer moet de gezondheid van de aarde/bodem opbouwen!
-billijkheid: Er moeten faire samenwerkingsrelaties aangegaan worden en faire vergoedingen uitgekeerd.
-voorzorg: Er mogen geen acties genomen worden, waarvan niet met 100% zekerheid kan gestaafd worden dat zij niet schadelijk zijn. (In de reguliere voedingsindustrie is het precies omgekeerd, daar mag alles tòt bewezen is dat het schade berokkent. In de biologische sector mag niks tòt bewezen is dat het niet schadelijk is.)
M.a.w. de geest van de biologische landbouw is even uitgebreid, zuiver en puur als de geest van permacultuur of natuurlijk moestuinieren. Doordat biologische voeding een handelsgoed is geworden, is die geest echter verengd tot ‘de letter van de wet’. Als gesproken wordt over biologische landbouw, spreekt iedereen over de wetgeving. Niemand spreekt over de geest.
Dat doet mij verdriet. Biologisch tuinieren/biologische landbouw is qua visie en geest even uitgebreid, misschien zelfs meer, dan natuurlijk moestuinieren. Ze heeft een rijke geschiedenis en authentieke missie.
En ja, uiteraard is het zo dat er tegenwoordig boeren voor bio-productie kiezen vanuit economische overwegingen. Het is zo dat sommigen zich eenvoudigweg houden aan de wet van bio zonder de geest ervan na te leven. Zij doen slechts het minimaal noodzakelijke om voeding te produceren die als bio-voeding verkocht mag worden.
Maar eerder dan meedoen in deze rage en de biologische landbouw ook met woorden en definities kleiner maken dan wat ze van oorsprong is, zouden we ons geroepen moeten voelen hier tegenin te gaan en haar rijke geschiedenis en authentieke missie en visie in ere te herstellen.
Dag Sandra,
Je reactie heeft me getroffen en doet me nadenken. Ik vind het fijn om de basisprincipes van de biologische landbouw te lezen. Mij lijkt het een visie waarbij de zorg voor de aarde en alle wezens centraal staat. Ik zie inderdaad ook dat de biologische landbouw in regels en wetgeving gegoten wordt waardoor de basisprincipes naar de achtergrond verschuiven. Je raakt hiermee ook een pijnpunt aan dat velen onder ons zullen herkennen. Natuurlijk tuinieren is niet alleen een manier om groenten te telen maar het is veeleer een levensvisie waarbij je jezelf ziet als onderdeel van een groter geheel en alle onderdelen van dit geheel met zorg en respect benaderd. In onze vrije tijd, tuin, …. lukt dit min of meer, we leren bij. Wanneer het echter gaat om economische organisaties, of het nu over een (landbouw)bedrijf of zorginstelling of…. gaat wordt dit veel moeilijker. Op zich is er niets mis met economie, het is echter moeilijk om deze te blijven toetsen aan de basisprincipes. Een uitdaging voor elk van ons…
Dag Sandra
ik ben niet zelf afkomstig uit de biologische landbouw maar ik herken en deel je teleurstelling over hoe het begrip alsmaar wordt versmald en ingeperkt. Ik vind je bijdrage hierboven zeer helder ; dank je om de principes zo duidelijk en begrijpelijk mee te geven.
Het principe van permacultuur.
Weinigen geloven er in (spijtig genoeg)
Evenwel, jij heb bewezen dat het kan en ik heb het geluk gehad om een tijd lang ook ergens een grote tuin op die manier te mogen bewerken, of beter gezegd de natuur het werk voor mij te laten doen.
De eigenaars hebben achteraf gekozen om terug naar de klassieke teelt over te gaan en dat deed me pijn.
Evenwel, het geeft me een enorm goed gevoel dat zij terug contact hebben gezocht en gevraagd om hun tuin terug te bewerken op mijn manier?
Gewoon de natuur zijn werk laten doen.
Ik blijf het fantastisch vinden wat jullie daar in Vissenaken doen en ik breng jullie in de zomer zeker nog eens een bezoek.
Ik kan nog veel van jullie leren.
Groetjes
Theo
Beste Frank, zoals jij het verwoord, daar kan ik mij volledig in vinden. Ooit ben ik begonnen met tuinieren op de’ gewone’ manier. Echter bestrijdingsmiddelen gebruiken vond ik al niet goed. Dus overgestapt op biologisch tuinieren, Later werd dat ecologisch. Sedert ik je mails lees, ongeveer een 3tal jaar geleden, overgestapt op natuurlijk tuinieren en met goed resultaat. Ik moet nog veel leren, en soms mislukt er wel wat, maar er zijn ook heel mooie opbrengsten. En zoals jij het verwoord, het gaat om meer dan die moestuin alleen, het gaat om de hele natuur. ik kijk ook uit naar je volgende boek. bedankt, Mia
Beste Frank;
Volgens mij onderschat je schromelijk het effect van Biologisch tuinieren. Deze manier van werken is zo begaan met onze aarde en is ook bereid daar heel veel voor te doen en te laten. Zelf probeer ik al jaren de diverse stromingen te combineren, valt niet altijd mee, maar een combinatie is altijd mogelijk en waarom niet het beste uit drie “werelden” gebruiken.
Teel al 45 jaar biologisch, waarvan de laatste 33 jaar ook dynamisch, daar is de laatste 15 jaar permacultuur bij gekomen en ecologisch telen doen we altijd al.
Als jij mulcht met bv. stro, dan gebruik jij toch ook biologisch stro, of neem je al die giftige reststoffen – die altijd achterblijven – op de koop toe. Ook de biologische manier van tuinieren staat niet stil en ook daar is een voortschrijdend inzicht. Als kerende werkzaamheden van de aarde het enige is, dan valt dit wel mee.
Ik denk dat als je de viseo op deze site bekijkt, je een ander idee krijgt van biologisch tuinieren. Dit is bio-vegan dus zonder mest – maar zo goed dat er nooit meer bijgemest hoeft te worden. Eenmaal deze compost – geperste olijvenresten, persresten druiven en houtsnippers en bladeren olijven – gebruikt, is voor altijd genoeg. Verder combinatieteelt etc. Geniaal. http://www.biocyclic-vegan.org
Beste Frank,
In de Achterhoek is geDOE over eco-bio- en natuurlijk tuinieren op de politieke kaart gezet.
Elke verandering wordt flink doorgesproken met buurtbewoners. De start rond NATUURRIJK GROEN is gemaakt in Oost Gelre, met decrenovatie van het Wentholtpark. Tegelijkertijd is er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen betaald werk, vrijwilligerswerk en sociaal/maatschappelijke instellingen/dienstverlening. Door deze zaken te verbinden en veel tijd te nemen voor regelgeving en verlangens is de samenleving langzaam aan het “veranderen”. Nog lang niet iedereen heeft een heldere toekomstvisie (logisch). We hebben vertrouwen en tegelijkertijd is er de noodzaak van regelgeving en acceptatie. Het feit dat we SAMEN het verschil MOETEN maken betekent ook dat we SAMEN ons werk MOETEN DOEN. Kritisch zijn en autoriteit aanvaarden ZONder de eigenwaarde te onderschatten of andere waarden onderuit te halen. Gevoel voor de natuurlijke schoonheid van GROEI. Persoonlijk werk ik natuurrijk met Nederlanders en mensen die gevlucht zijn uit een oorlogssituatie. We DOEN de BIJwei samen eer aan.
Dag Frank en iedereen die reageert wil ik bedanken voor al die leerzame en duidelijke uitleg. Ik lees, sla op en ga binnenkort aan de slag in eigen tuin. Ik ben voor mezelf benieuwd naar de evolutie die mijn tuin zal maken.
In “mijn hoofd en mijn hart” is er weinig verschil tussen authentieke biologische tuinders of ecologische tuinders of natuurlijke tuinders. Ik ben altijd benieuwd om bij te leren. Ik leer nog elke dag bij van Frank zijn boek en website. Zelf zit ik ergens tussen biologisch en ecologisch tuinieren denk ik, want ik spit (mijn enigste zonde :-)) nog en ga dat nog blijven doen, denk ik. Maar we doen dat echt allemaal met hart en ziel en ik heb daar een heel goed gevoel bij of ik nu bio-, ecologische of natuurlijke tuinder ben. Frank geeft dat trouwens ook steeds aan, dat iedereen moet doen waar hij of zij zich goed bij voelt. En zo vind ik het goed……
Na het lezen van vele artikelen van Frank over natuurlijk tuinieren onthoud ik vooral de zorg voor de bodem en de gemengde teelten. Volgens mij ploegen nog vele boeren ( ook bioboeren ) hun akkers en passen zij monocultuur toe. Het resultaat is dan, volgens mij, erosie en uitputting van de grond waardoor die weer gevoed moet worden door meststoffen. En daar zit het verschil, denk ik. Maar ik weet natuurlijk ook niet hoe men grote culturen zou kunnen kweken in een gemengde teelt, daar heb ik geen idee over. Ik ben uiteindelijk maar een schipper die aan de wal staat te roepen. Ik denk dat die oefening complex is.
Met interesse heb ik het artikel en de reacties gelezen. Wil hier in onze tuin ook graag met respect voor dier en insect werken. Op het moment wordt onze tuin en de hele omgeving hier ‘geplaagd’ door de vele engerlingen in de grond. Het heeft er, na 4 jaar nu, voor gezorgd dat ik niets meer plant in de tuin (ik hou van bomen), want alles gaat (bijna) dood. Is dit dan hoe ik ‘meega’ met de natuur? Gewoon afwachten… en zou het dan ooit weer goed komen?
Ik rol wel eens een stuk gazon op, pluk dan de engerlingen eruit en geef die aan de kippen. Maar zo’n engerling zit ook al jaren in de grond, die ontwikkeling is ook iets bijzonders.
Heb het idee dat er een disbalans is, wellicht zou ik kunnen helpen om de balans terug te brengen. Of moet ik juist niets doen..