Enkele maanden geleden heb ik al eens een reeks woorden en begrippen uitgelegd, hieronder staan weer een aantal begrippen die wat extra aandacht verdienen.
Het zijn er niet zoveel omdat ik in mijn uitleg blijkbaar nogal uitvoerig ben geweest waardoor het een lang artikel is geworden. Heeft u nog extra vragen of suggesties? Aarzel niet en speel ze mij door via de reacties hieronder. Einddoel is een pagina waar allerlei termen, begrippen en woorden staan uitgelegd zodat u moeiteloos elk tuiniersboek kunt lezen :-).
Bodembedekking
Wanneer u in de natuur rondkijkt zult u nooit onbedekte grond vinden. Wanneer een boom omvalt in een bos of er door brand grond vrijkomt, zal deze razendsnel overwoekerd worden door pionierskruiden, planten die wij onkruid noemen. Deze onkruiden hebben een duidelijke functie, namelijk de naakte grond zo snel mogelijk bedekken. Zo vormen deze planten een beschermende laag.
Een beschermende laag tegen de zon, koude, regen, droogte, … Doordat de bodem geïsoleerd wordt door deze snel groeiende plantenlaag – en later door een laag van stervend organisch materiaal – worden de invloeden van buitenaf sterk afgezwakt.
De brandende kracht van de zon vermindert in de zomer, de vorst krijgt niet zo gemakkelijk toegang in de winter, de kracht van de regen wordt afgezwakt en het water wordt opgenomen in plaats van snel weg te lopen.
Er zijn in een natuurlijke tuin vele soorten bodembedekking mogelijk, zowel levende (klaver, gras, …) als dode (stro, grasmaaisel, houtsnippers, …). Welke u best gebruikt is afhankelijk van vele factoren.
Ooit heb ik ergens eens een treffende vergelijking gelezen over de onweerstaanbare drang van de natuur om alle blote grond zo snel mogelijk te bedekken:
Onkruid kunt u vergelijken met een korst op een wonde.
Wanneer u zich snijdt of schaaft, komt er snel een korstje op de wonde om deze af te schermen. Zo ook komt er op een open plek direct onkruid om de grond en het bodemleven te beschermen. En net zoals uw korst er na een tijdje afvalt wanneer de huid hersteld is, zo zal ook het onkruid verdwijnen en komt de oorspronkelijke vegetatie terug.
Compostbak
Er zijn vele manieren om te composteren, maar in een gemiddelde tuin is een compostvat te klein en een ouderwetse composthoop te groot. Het compostbak-systeem, waar u verschillende bakken naast elkaar plaatst en zo de verschillende ‘hopen’ elke keer een bak opschuift, is volgens mij het beste systeem. Het vergt wel wat opvolging maar werkt uitermate gemakkelijk en vlot. Eens uw ‘fingerspitzengefühl’ wat ontwikkeld is weet u goed welke hoeveelheden u moet mengen en wanneer u uw bakken moet omzetten.
Enkele voordelen aan een compostbak zijn het propere uitzicht, het eenvoudige omzetten en de snelle omzetting van vers organisch materiaal naar compost.
Er zijn verschillende structuren mogelijk waarbij de meest gebruikte opgebouwd worden uit houten paletten, een andere soort bestaat uit gerecycleerd plastic en heeft een hele lange levensduur.
Waar overal een 3-bakkensysteem wordt aangeraden ben ik toch eerder geneigd om naar 5 bakken te gaan. Onze verzamelhoop – wachthoop – ligt naast de eerste bak. In de eerste bak wordt de eerste hoop opgezet, na een 10-tal dagen wordt hij omgezet naar de 2de bak. Nog eens 10 – 14 dagen later verhuist hij naar de 3de bak en als alles goed gaat wordt hij 10 dagen later overgezet naar de 4de bak. Hier kan hij verder rusten om uiteindelijk in de 5de bak te belanden waar hij voldoende tijd krijgt om te rijpen.
Enkele foto’s: Fotoreportages composteren
Exsudaten
De meeste tuiniers bekijken planten alsof ze enkel voedsel en water opnemen uit de grond en zo groeien. Maar ze beseffen niet dat de meeste energie die de plant produceert via fotosynthese de plant verlaat langs de wortels!
Ook planten ‘zweten’
De planten gebruiken deze energie om bepaalde stoffen te produceren en deze bij de wortels uit te stoten. U kunt het vergelijken met zweten bij de mens. Men noemt deze stoffen een exsudaat.
Deze stoffen die de wortels uitstoten bevatten oa. suikers en eiwitten. Nuttige bacteriën en schimmels die in de bodem wonen worden door de aanwezigheid van de exsudaten en het organisch materiaal van afgestorven stukjes wortels geactiveerd en aangetrokken. Hun populaties exploderen en trekken andere organismen aan.
Het uitstoten van deze exsudaten gebeurt in de rhizosfeer (ruimte 1,5 mm rond wortels), juist aan de buitenkant van de worteltjes. In deze nauwe zone rond de wortels strijdt een grote groep organismen voor de uitgestoten stoffen. Bacteriën, schimmels, nematoden, protozoa en zelfs grotere organismen zijn hier terug te vinden.
Hiermee start het proces
De bacteriën en schimmels worden aangetrokken door het exsudaat van de plant. Deze bacteriën en schimmels trekken op hun beurt nematoden en protozoa aan die hen opeten. Een deel van de voedingsstoffen in hun eten gebruiken nematoden en protozoa om te leven, de rest wordt terug uitgestoten en bevat voedingsstoffen voor de planten.
Dit betekent dus dat het de plant is die in het centrum staat van het ondergrondse voedselweb.
Humuszuren
Een belangrijke manier van bemesten die in veel ecologische en biologische handboeken wordt aangeraden is het maken van compostthee. En deze compostthee is inderdaad een hele belangrijke oplossing die veel goede eigenschappen heeft.
Maar men vertrekt eigenlijk vanuit een verkeerd standpunt. Met het maken van compostthee en door dit dan uit te gieten en te verspreiden creëert u veel werk voor uzelf en laat u de natuur u niet helpen. Het kan eigenlijk veel eenvoudiger en dit door de natuur te observeren en na te bootsen.
Wanneer u in een bos loopt merkt u direct de veerkrachtige bodem op. Dit komt omdat deze rijk is aan humus en organisch materiaal, eigenlijk te vergelijken met een dikke compostlaag. Deze laag, rijk aan humus, gaat bij elke regenbui een oplossing vormen die vergelijkbaar is aan de compostthee die u verkrijgt na enkele weken.
Wanneer u nu gewoon zorgt dat uw bodem ongelooflijk rijk is aan organisch materiaal en humus, dan moet u deze compostthee niet meer zelf maken en verspreiden. Elke keer dat het regent wordt uw tuin voorzien van een gift compostthee, zonder enige moeite en werk. U kunt gewoon mooi binnen blijven en naar de regen kijken in de wetenschap dat uw tuin een uitgebreide bemesting krijgt die uw bodem verbetert, het bodemleven stimuleert en uw planten helpt.
Wat kan tuinieren toch gemakkelijk zijn :-).
Plantgildes
Plantgildes zijn ‘hot’ in permacultuur. Het combineren van enkele soorten zodat ze allemaal elkaar positief beïnvloeden geeft grotere opbrengsten. Veel informatie hierover kunt u vinden op volgende website: Planten Gildes.
Ik geloof echter niet zo in plantgildes. Ten eerste omdat verschillende bronnen elkaar dikwijls tegenspreken over mogelijke combinaties en ten tweede omdat het het tuinieren heel ingewikkeld kan maken. U moet immers boeken en ingewikkelde tabellen doorspitten voordat u weet welke planten u samen kan zetten.
Onze manier van ver doorgedreven combinatieteelt kunt u misschien ook als een plantgilde bekijken, al liggen bij ons de combinaties niet op voorhand vast, maar kunt u werken met de soorten die op dat moment ter beschikking zijn.
Het maakt het tuinieren veel eenvoudiger, geeft uitstekende resultaten en een betere benutting van van alle dimensies in de tuin.
Slake test
Hier zal ik niet veel woorden aan vuil maken, de onderstaande video is duidelijk genoeg. Wel wil ik nog toevoegen dat ik al lang zo’n test zelf wil uitvoeren, maar het is het simpelweg nog niet van gekomen. Misschien is deze vakantieperiode toch wel een uitgelezen kans :-).
PS: Ik ga in de nabije toekomst een pagina maken waarop deze en nog meerdere termen uitgelegd staan. Heeft u nog enkele begrippen, termen of theorieën die u tegenkomt in boeken of op het internet maar waar u wel wat extra uitleg bij wilt? Laat het mij weten in de reacties hieronder en ik zet ze ertussen.
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
de link naar het filmpje werkt niet
Dag Judith,
heb het juist aangepast, zou nu moeten werken 🙂
Groeten,
Frank
Die “Slake test” kende ik nog niet, geweldig !!! Volgende regenbui gaan ook wij in elk geval genieten van onze automatische compostthee gift – die naar Slake’s voorbeeld vlot en diep zal inwerken 🙂 PS: hoe laag kun je vallen? Wat de regen betreft: liefst tot op de wortels.
Frank, bedankt voor deze post.
Ik had er al verscheidene dingen over gelezen, het klopt in zeer grote lijnen, met wat ik reeds terugvond aan informatie.
Eén kleine opmering iwm de humuszuren, wat jij schrijft lijkt me idd beter te zijn op lange termijn, de structurele maatregel waarmee je op termijn, door mulchen, nieuwe voedingsstoffen in de bodem gaat aanbieden en weer met het principe, bied je het huisje aan of het voedsel, dan komen organismen daarop af.
Ik heb echter ooit een youtube filmpje gezien van iemand die zijn compostthee ook op zijn bladeren sproeide en die zagen er best zeer gezond uit. Ik weet niet of ik ditmaals het juiste filmpje heb terug gevonden, maar wou het toch even posten. Deze man maak compostthee en geeft zijn bladeren ook water in de veronderstelling dat nuttige organismen ook via het blad worden opgenomen.
Jij schrijft dit stukje over lange termijn, misschien werkt zijn manier ook op korte termijn, maar idd je moet veel meer arbeidsuren en energie (beluchten van de thee) gebruiken dan simpel mulchen.
Graag een comment hierop, door de planten op het blad water te geven worden micro-organismen daar blijkbaar ook gebruikt, bv tegen pestdieren.
Is er een verschil in het opnemen van deze stoffen in het blad of in de grond?
Greetz Guy
even te vlug geweest,hier is de link: http://www.youtube.com/watch?v=Uj4FL0u1wvg
Dag Guy,
ik heb de video enkele maanden geleden al bekeken en was onder de indruk van de man zijn groenten. Wat bij mij een alarmbelletje doet afgaan is het feit dat de video wordt gebruikt om het ‘geheime’ mengsel dat in de compostthee gaat te promoten. Of de groenten enkel zo groot worden van compostthee zal nooit duidelijk worden denk ik.
Wat wel zo is, is dat de voedingsstoffen die in de compostthee zitten kunnen opgenomen worden door het blad. Wanneer de compostthee over de plant wordt verneveld of gegoten, worden de voedingsstoffen veel sneller opgenomen en komen ze sneller in de sapstroom. Organismen zelf worden volgens mij niet opgenomen door het blad.
Volgens mij is de belangrijkste reden dat zijn planten zo gezond zijn en ziektevrij dat ze voldoende voedingsstoffen hebben en goed groeien. Ik ben ervan overtuigd dat een goede grond met alle nodige voedingsstoffen voldoende is voor planten om gezond en ziektevrij te groeien. Of je dat op een intensieve manier – via compostthee – of op een extensieve manier doet hangt van uzelf af.
Wat ik wel nog wil zeggen is het volgende: het streven naar steeds hogere opbrengsten en grotere groenten heeft ons op het pad van de huidige landbouw met uitwassen als GGO’s en pesticidenmisbruik gezet. Is dit de weg die we moeten volgen in onze eigen tuin? Waarom moet een preiplant zo dik zijn als onze armen?
Groeten,
Frank
Terechte opmerkingen Frank,
er zit idd iets commercieels aan dat filmpje, hij verkoopt zijn product op internet. En ook je opmerking over de hogere opbrengsten.
Ik heb bv nog geen humuslaag opgebouwd en kom op een aantal plaatsen en op sommige planten ziektes tegen en een tekort aan bepaalde meststoffen, met compostthee zou ik de zieke planten kunnen behandelen. Ik heb enkel op de bedden met de brassica familie duivenmest gebruikt. De meeste andere planten heb ik naast stikstofbinders gezet.
Toch zie ik her en der wat schimmelziekten opkomen en dan is het handig om te weten dat voeding ook via het blad word opgenomen.
Een extra reden; Lint heeft een wedstrijd voor de grootste courgette te kweken 😉