Ik vertel op mijn blog en in mijn boeken over de ervaring van mij en van mijn ouders op Yggdrasil. Ik pretendeer absoluut niet dat wij de waarheid in pacht hebben, maar schrijf enkel over wat ik zie gebeuren in onze tuin. Dingen die ik vertel moet je dus zeker niet voor de waarheid aannemen, maar zouden je wel moeten doen nadenken over wat jij wil doen en op welke manier je het wil bereiken.
Het blijkt alsmaar duidelijker dat veel methodes en werkzaamheden die als ‘feit’ worden aanzien, dat helemaal niet zijn. We zijn 23 jaar geleden gestopt met spitten, iets dat voor velen elk voorjaar nog steeds een absolute must en evidentie is. Alhoewel uit onze ervaringen en die van vele, vele cursisten blijkt dat dit echt niet klopt. Ook steeds meer onderzoek toont aan dat spitten nefast is voor de structuur en juist structuuropbouw tegenwerkt!
En zo zijn er veel dingen die in een moestuin gebeuren waar ik vragen bij heb. Mulchen wordt door velen aanzien als een paradijs voor woelratten en slakken, maar ook dat is niet waar. Onlangs heb ik beschreven hoe wij onze aardbeien opkweken en proberen om met zo weinig mogelijk werk zoveel mogelijk opbrengst te hebben. Met in het achterhoofd dat je probeert om zo natuurlijk mogelijk te werken!
Reacties
Ik antwoord zelden op reacties op mijn blog of Facebook. Dat kan jou misschien een beetje onvriendelijk lijken, maar ik doe het vooral omdat ik geen polemiek wil starten. Vroeger deed ik dit wel en dan volgde er soms een leerzame discussie, maar ook heel vaak een bitsig gesprek waarin iedereen zijn gelijk wil halen en bij zijn standpunt blijft. En daar heb ik geen goesting in 🙂 .
Maar soms kan ik mij niet inhouden en wil ik toch reageren! Ik heb zo mijn stokpaardjes en één daarvan is echt wel mulchen, en dan zeker mulchen met houtsnippers.
Houtsnippers zou ik ook niet gebruiken. De nadelen van houtsnippers zijn bekend: onttrekking stikstof, bevat weinig voedingsstoffen. Houtsnippers zijn een modieus en overschat artikel.
In deze reactie zijn er verschillende elementen waar ik het niet mee eens ben en daar zou ik toch graag wat dieper op in gaan. Je kan op het einde je eigen conclusies trekken …
Onttrekking stikstof
Om te beginnen moet je natuurlijk weten dat wij geen bodembewerking uitvoeren en dus onze houtsnippers niet onderwerken. Ze worden op de bodem gelegd als mulchlaag en blijven daar ook liggen tot ze volledig verteerd zijn. Meestal duurt dit zo’n 1.5 – 2 jaar. En ik verzeker je, op deze manier heb je geen probleem met stikstoffixatie en een daaruit volgende gebrekkige groei. Wel integendeel!
Wat gebeurt er in een gangbare manier van werken?
De houtsnippers worden uitgespreid over de bodem en ondergewerkt. Hierdoor krijg je in de bovenste 20 cm (ongeveer) zone van de bodem verspreid houtsnippers zitten. Deze worden aangevallen door het bodemleven. Je bodemleven krijgt ineens heel veel werk en voedsel ter beschikking en zal zich snel vermenigvuldigen. Om te groeien en zich te vermeerderen heeft je bodemleven stikstof nodig. Ze nemen dus alle stikstof die in de buurt zit op in hun lichaam waardoor er niets meer over is voor je planten. Deze stikstof is niet verdwenen maar zit in het lichaam van je bodemleven. Eens de houtsnippers verteerd zijn en je bodemleven terug op zijn oude niveau terugkeert, komt deze stikstof weer vrij. Maar je hebt dus een hele periode waarin alle stikstof gebruikt wordt door het bodemleven en je planten tekorten hebben.
Wat gebeurt er wanneer je enkel mulcht met houtsnippers?
De houtsnippers liggen bovenop de bodem, enkel de onderste laag houtsnippers komt in contact met je bodem en het bodemleven. In deze overgangszone (1 – 2 cm) zal het bodemleven sterk gestimuleerd worden en zich vermenigvuldigen, maar de hoeveelheid voeding ter beschikking is heel beperkt. Dus ook de opbouw van je bodemleven is beperkt, waardoor ook de fixatie van stikstof heel beperkt is: enkel een beetje in de bovenste centimeter van je bodem. Dat effect op je plantengroei is te verwaarlozen.
Conclusie: Houtsnippers onttrekken geen stikstof aan de grond indien je ze gebruikt als mulch en niet inwerkt in de bodem.
Bevat weinig voedingsstoffen
Wanneer ik het over houtsnippers heb, dan heb ik het over takken en stammen die versnipperd worden en zo gebruikt worden op je moestuin. Ik heb het dan niet over schors, iets wat je kan kopen in tuincentra en soms ook bij bouwfirma’s. Schors is de buitenkant van de stam van een boom en bevat inderdaad weinig voedingsstoffen en verteert langzaam. Maar houtsnippers, zeker verse, zijn iets helemaal anders!
Denk er trouwens aan dat we natuurlijk tuinieren en daardoor een hele andere visie hebben op bemesting en voedingsstoffen. Doorheen de jaren heb ik al dikwijls geschreven dat stikstof een boosdoener is in je moestuin en dat je er al snel teveel van hebt. Dat is de reden waarom ik aanraad om groencompost te gebruiken (weinig stikstof), geen gieren en plantaftreksels te gebruiken en zeker niet te mesten. Een teveel aan stikstof is de belangrijkste reden waarom je plagen en ziektes hebt in je tuin, ook dat is al wetenschappelijk bewezen.
Houtsnippers bevatten in de gangbare visie van meststoffen (stikstof, kalium en fosfor) inderdaad niet veel voedingstoffen, maar ze bevatten wel heel veel sporenelementen. Het zijn juist deze elementen die gemist worden in de bodem waardoor vele processen in planten niet kunnen doorgaan. De verminderde aanwezigheid van vele soorten mineralen in de bodem is ook al uitvoerig onderzocht en aangetoond en leidt naar ziektes en plagen. Door mulch te gebruiken, rijk aan deze sporenelementen, krijg je juist sterkere planten en gezondere vruchten.
Zeggen dat houtsnippers weinig voedingsstoffen bevatten is inderdaad juist indien je naar de klassieke interpretatie grijpt, maar ze bevatten wel veel van de juiste voedingsstoffen 🙂 . En dat is veel belangrijker. Het is niet altijd de kwantiteit die telt, in een natuurlijke tuin is de kwaliteit vaak belangrijker …
Modieus en overschat
Ik laat mij niet in met de mode dus daar kan ik niets over zeggen, maar om houtsnippers overschat te noemen, dan trap je op mijn hart. Ik ben ervan overtuigd, met elke vezel in mijn lichaam, dat houtsnippers juist het beste mulchmateriaal zijn dat je kan gebruiken. Bij Yggdrasil mulchen we juist meer en meer met houtsnippers, omdat we merken dat de bodem en de plantengroei sterk verbetert. Het stuk waar we intensief mulchen met houtsnippers is ondertussen het beste stuk van de tuin geworden.
In mijn ogen kan je de voordelen van houtsnippers in je tuin niet overschatten, maar enkel onderschatten. Want het is niet alleen een leverancier van essentiële voedingsstoffen, het zorgt ervoor dat er ook veel schimmels aanwezig zijn in je tuin (nog zo’n heikel thema trouwens 🙂 ), dat je vochthuishouding beter is, onkruid moeilijker kiemt, slakken minder snel langskomen …
I LOVE houtsnippers
Je ziet, houtsnippers brengt heel wat teweeg bij mij! Maar dat is mijn mening en ervaring natuurlijk. Het staat je vrij om je eigen mening hierover te vormen, maar ik heb graag dat je nadenkt bij wat je allemaal hoort en niets zomaar aanneemt omdat het al altijd gezegd wordt. Want dat blijkt vaak toch niet te kloppen.
Heb jij positieve of negatieve ervaringen met houtsnippers? Laat het zeker horen in de reacties hieronder. De kans is groot dat ik deze keer wel antwoord 🙂 !
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Ik vind houtsnippers fantastisch! Ik versnipper zelfs die van de buren, zij waren van plan hun gesnoeid hout naar het containerpark af te voeren 🙂
De grond onder de snippers blijft heel lang vochtig!
Hoe kan je zelf houtsnippers maken in een kleine huistuin? Ik knip nu in de lente met de snoeischaar alle afgevallen dunne takken van onze lindeboom in kleine stukjes van 2 cm. Een hele hoop werk dus, ik zie het momenteel nog als een zen-momentje… maar op een andere manier zou ook welgekomen zijn 😂.
Hoi Frank,
Mulchen met houtsnippers daar kan ik helemaal achter staan! Echter ik heb mijn tuin afgelopen najaar aangelegd en ingedeeld. De paden zijn van houtsnippers, de bedden van natuurcompost met een mulchlaag van blad, stro en of afgemaaid gras.
Stel dat ik mijn bedden ook met houtsnippers zou doen, dan is pad én bed gecamoufleerd, immers alles is op één niveau. Het enige wat ik dan ka doen is waarschijnlijk alle bedden gaan afzetten met een of ander materiaal……daar ben ik nog niet uit. Heb je een voorstel? Hartelijke groet,
Is het aan te raden om houtsnippers op de paadjes te gebruiken? Na drie jaar verwildering, met occasioneel maaien met de grasmaaier, heb ik terug bedden aangelegd (niet gespit!). Op de paadjes tussen de bedden groeien welig gras en paardenbloemen, en ik wil vermijden om er met de grasmaaier langs te gaan. Uit ondervinding weet ik dat houtsnippers de groeit van gras en o.m. paardenbloemen iet tegenhoudt.
Een laag karton (of zelfs een dubbele laag) en houtsnippers erop. Dat bespaart je extra werk met je grasmaaier. Maar je gebruikt natuurlijk materiaal dat je in je bedden kan gebruiken.
Wij hadden contact gelegd met verschillende tuinaannemers in de buurt met een constante aanvoer aan materiaal hiervoor.
ik heb al jaren mijn hele tuin onder de houtsnippers, doe er alles in . zaaien planten etc. gaat prima.
Ik heb een houtversnipperaar en af en toe een kleine hoeveelheid snoeihout. Waar haal jij je snoeihout? De afvalmaatschappij in mijn streek biedt grove stukken aan, die ze uit de compost zeven. Is dat ook geschikt denk je? Groeit er nergens ongewenst groen door de mulchlaag?
ik heb soms wel iets onkruid maar niet te vergelijken met zonder houtsnippers. het liefst heb ik houtsnippers met blad. als het verse houtsnippers zijn laat ik ze eerst een tijd composteren. en als er geen blad tussen zit doe ik wel altijd een laagje compost eronder als ik ga zaaien. ik doe houtsnippers dan opzij doe een klein laagje compost dan zaaitje beetje aandrukken iets bevochtigen en dan iets compost erop en klein laagje houtsnippers . als het goed opgekomen is doe ik wat meer houtsnippers erop
Hallo, Frank ik bent helemaal met jou eens, want zoo gaande weg de jaren dat ik jou volg kom ik er ook achter dat mulchen met houtsnippers zijn vruchten opbrengt en de plantengroei stimuleert. Grote voordelen zijn in mijn ogen dat de vocht huishouding ook een stuk beter is geworden en vooral onkruid tegengaat. De opbouw van onze moestuin is zandgrond met daarop een flinke laag bladcompost, drie tot vier jaar gerijpt en hier overheen breng dan houtsnippers aan. Dit jaar heb een flinke voorraad, zodat steeds groter oppervlak kan bedekken. Het enigen waar ik nu nog mee zit is dat de prij niet echt wil, ze worden week en rotten weg.
daar heb ik nooit last van. maar ik maak het plantgat met de prei niet dicht met houtsnippers ik laat het vanzelf dichtgaan door regen wind etc.
Elk voorjaar jaar zorg ik voor een grote bult takkensnippers die ik een jaar laat liggen om vervolgens door de composthoop te mengen wat dan volgend jaar bovengronds op de moestuin wordt gebracht.
Een mooi bijkomend voordeel is dat een Ringslang elk jaar de bult gebruikt als broeihoop voor zijn eieren. Een prachtig gezicht zo’n kluwen pas uitgekomen Ringslangetjes
Ik ben ook overtuigd van mulchen met houtsnippers. 3 Jaar heb ik het geprobeerd op veengrond. Dat was een drama. Als het veen droogt dan droogt de mulch mee en als het veen nat bleef dan bleef de mulch ook nat. Het gevolg was dat in het voorjaar de tuin te lang nat bleef waardoor zaaien moeilijk werd en in de zomer leek het net een woestijn met scheuren in de grond van een halve meter diepte. Ik heb in die drie jaar nog nooit zoveel ongedierte gehad. Vaak 3 maal achtereen gezaaid en weer alles weggevreten. Drie jaar geen oogst gehad. Ik had graag door willen gaan met mulchen en volhouden maar mijn plezier verdween. Nu spit ik weer voordat ik een dikke laag compost (verteerde houtsnippers) er op gooi. Bijna geen last meer van ongedierte en alles groeit weer als kool. Is er al iemand die ervaring heeft met veengrond, mulchen en niet spitten? Daar zou ik graag van leren.
Kom maar langs op zondag 2 juni tijdens Velt ecotuindagen in Nieuw-Amsterdam
hebben jullie dat ook dat er tussen de mulchlaag en de tuingrond enkele cm niks ligt, maw als je op de mulchlaag drukt zakt die enkele cm naar beneden of als je plantjes wil planten zakt je hand plots dieper de grond in dan je zou willen planten. het komt vermoed ik doordat het bodemleven de onderkant van de mulchlaag heeft weggewerkt of verteerd het is geen probleem, ik vul het gewoon op met zelfgemaakte compost van tuinafval maar ik zie hier niemand daarover schrijven dus vandaar mijn vraag naar ervaring van anderen. Verder zaai ik zoals Scheilanda, geultje maken indien te diep opvullen, zaaien of planten, met compost overstrooien en licht aandrukken. Werkt hier zeer goed. Mijn enige probleem hier in noord limburg is dat het hier zeeeeeer droog is (van januari tot op heden nog geen 5 liter gevallen denk ik) echt extreem droog, de boeren zijn hier momenteel hun grasland (het eerste hooi) volop aan het beregenen zijn om toch maar iets in de kuil te hebben. Ook vorig jaar hebben ze maar een snee kunnen binnendoen waarna er bijna geen regen meer gevallen is en het grasland zienderogen verdorde. Normaal kunnen ze drie tot vier keer afmaaien. Droogte wordt hier echt erg.
Ook op de markt was het zichtbaar, de aangeboden kolen waren ondermaats. Ik hou mijn hart vast voor dit jaar maar ik zie het erg zwart in.
Ja Ber, dat heb ik soms ook,een heel extreem luchtige laag tussen de grond en de mulch. Ik gebruik ook een beetje compost of potgrond om in te zaaien.Ben wel voorzichtig met de mulch op het zaailijntje.
Vanaf 1996 gebruiken wij houtsnippers in de tuin, vooral op de paden en dat gaat prima. Het verteert erg snel en elk jaar lopen wij 20 m3 uit. Het bodem leven heeft er veel baat bij, er komen steeds meer wormen. De vogels vinden het prettig al die wormen. Spitten doen wij ook niet in onze siertuin, als ik nieuwe planten plant, graaf ik gewoon een gat en zet de plant erin.
Wij tuinieren op veengrond.
Gr Jan(Wilde een Tuin)
Kijk ook eens op YouTube en zoek naar Back to Eden (er zijn er ook vertaald in het Nederlands), Klik niet te snel weg want dan mis je veel. Hier zie je ook weer ‘n bewijs dat wat Frank ons verteld waar!!!! is.
Jep, toen ik die video van Paul Gautschi heb gezien enkele jaren geleden, ben ik er ook mee begonnen, dit jaar 24 ton gratis op de kop kunnen tikken…Ik gebruik het tussen de fruitstruiken en bomen, id groententuin gebruik ik id winter bladmulch, en later mix van “on”kruiden/blad/gazon. Op de paden ertussen ligt minstens 30 cm houtsnippers.
2 jaar met houtsnippers, lekker verse. Andere stukken grond met gras en bladeren. De aarde eronder is reeds rul en boordevol gevuld met vele beestjes. Echt wonderlijk, héérlijk om zo te moestuinieren. Bloemetjes duiken ook overal op..jou eerste boek was het beste dat ik ooit gelezen heb, veel dank Frank!
Hallo Frank,
Ik gebruik nu ook 3 jaar houtsnippers als mulch-laag en dat gaat prima. Ik merk wel dat de groenten minder snel groeien maar nog voller van smaak zijn. Ik zaai andijvie, sla, en zelfs spinazie op een rij. het is een kwestie van op de te zaaien plek even wat houtsnipper weg schuiven en de grond een paar cm los maken om hierna te zaaien. Na afloop gaan de houtsnippers over de zaai plekken. Mijn ervaring is super, weinig tot geen vuil en wat er van boven opvalt is met twee vingers probleemloos te verwijderen.
Soms gebeurt het wel dat er te veel houtsnipper door de bovenste laag van 5 cm grond zit. Dit los ik als volgt op: ik heb een 1 persoon metalen spiralen bed gekocht bij de kringloop die ik als zeef gebruik. Ik heb de zijkanten van het spiraal voorzien van opstaande schotten zodat tijdens het zefen niets aan de zijkanten valt. Ik tik op het spiraal met een bats-schop wat een prima resultaat geeft. Mooie compost en schone houtsnipper die hergebruikt kunnen worden.
Heeft iemand ervaring met houtsnippers in de serre?
Ik hebben moestuin met helft bedden in volle grond, en een vijftal moestuinbakken. Op de volle grond heb ik nu overal haksel getooid en ben daarin nu aan het zaaien en planten. De vorige jaren deed ik het niet zo grondig, alleen rond de tomaten en aardbeien, met goed resultaat, maar dit keer heb ik het overal en grondig gedaan.
De grond in de moestuinbakken was flink gezakt, en daar heb ik eerst haksel doorgedaan en dan een flinke laag compost erover met een hakseldeklaag, dit om , dacht ik, het vocht beter vast te houden, vorige zomer waren ze zo droog, er was geen bewateren aan. Nu lees ik dat het de stikstof uit de grond haalt… te laat. Ben benieuwd of het toch een b eitje werkt. In ieder geval wordt het haksel verteerd, dat zie ik aan de deklaag van vorige jaren in de andere aardbeienbak. Ach zo leer ik weer wat bij
Zekers, super resultaat, en de tomatenplanten wortelen nog gemakkelijker. Vorig jaar had ik wortels van wel 1,5 meter lang, hier kwam ik achter tijdens het opruimen van de planten toen het seizoen afgelopen waas. Scheelt heel veel watergeven. Nu nog maar twee keer in de week in de zomer, terwijl ik zonder houtsnippers wel 5 keer in de week water moest geven
Hoi Frank ,ik heb net je boek combineren in de natuurlijke moestuin ontvangen, het ziet er prachtig uit. Ik ben er erg blij mee ,ga zeker dingen uitproberen.
Haha geweldig stukje en ben er helemaal mee eens, zag dat er back to eden bij stond, maar wou hebben het als afdeklaag op de volkstuin gebruikt, de reguliere tuinders vonden het maar dom en nutteloos, hebben er vooral grote planten als pompoen en courgettes op gekweekt, de gronden zijn nu vrij gekomen voor reguliere tuinders die dan zeggen wat een geweldige grond is dit …… moest natuurlijk eens vreselijk lachen 😉
In de tuin van mijn zoons recent aangekochte huis stonden een viertal coniferen en een hele grote Italiaanse populier van 35 meter hoog aan de achterzijde van de tuin van ongeveer 10 bij 20 meter. Omdat de wortels van de bomen bij de buren omhoog kwamen en schuurtjes van de aangrenzende percelen bedreigden moesten de bomen omgehakt worden. Gelukkig staan er nog een mooie prunus en een hele oude perenleiboom. Het hout is ter plekke versnipperd en in grote tafelbladen verzaagd. Het haksel is grotendeels over de tuin verspreid, een klein gedeelte is naar liefhebbers gegaan. De bedoeling is het te laten liggen totdat het door het bodemleven is opgenomen/verwerkt. De hovenier die de tuin aan wil leggen is hier niet blij mee en wil het afvoeren. Maar de tuin kan er erg nat zijn en moet opgehoogd worden. Waarom zou je kostbare houtsnippers afvoeren en tuingrond aanvoeren? Dan maar liever een paar jaartjes wachten voordat je strakke paden aan kunt leggen, toch?
Voor een groter terras aan het huis verwijderen wel de snippers maar de rest laten we gewoon liggen zodat er straks goeie vruchtbare grond ontstaat. Het huis staat in Oud-Rijswijk in Nederland.
dank voor uw, en jullie, goede doelgerichte commentaar, heel erg nuttig, en afgezien van de laatste, meest recente, berichten, gedateerd, maar nog heel aktueel en tijdloos.
Ik ben ook immens overtuigd van het gebruik van houtsnippers OP de grond, als mulchlaag, maar er kan ook schimmelvorming ontstaan, wat ook op de planten en vruchten kan komen.
Wat is uw, jullie, ervaring, hiermee?
Dag Frank,
Ik ben het helemaal met je eens, daarom ben ik op zoek naar wetenschappelijke onderbouwing om dit onderwerp op alle niveaus bespreekbaar te maken.
Ben je al ergens wetenschappelijke artikels tegengekomen of heb je weet van metingen om het effect van mulchen te ondersteunen of weerleggen?
Ik heb het Proefcentrum voor de Sierteelt gecontacteerd, volgens mij zijn zij er mee bezig maar ze hebben nog niets concreets gepubliceerd…