Mulchen vormt een essentieel onderdeel van een natuurlijke moestuin. In de natuur is de bodem altijd bedekt, vrijgekomen plekken worden zo snel mogelijk ingenomen door pioniersplanten. Deze pioniersplanten zien wij vaak als onkruiden, een probleem dat je wilt voorkomen in de moestuin. Maar niet enkel naar onkruid toe heeft mulchen voordelen, ook voor de bodem is het de perfecte manier om een goede structuur op te bouwen.
Dat geldt allemaal voor een gewone tuin, maar hoe werkt dit in een serre? Hier zijn de omstandigheden verre van natuurlijk: warmer dan normaal voor ons klimaat en geen regen. Enkel wat jij geeft. En dat is vaak veel minder dan wat er op een jaar uit de hemel valt. Dus hoe pak je mulchen hier aan? Kan je in een serre mulchen met dezelfde materialen als buiten? Hoe dik moet je mulchen?
Eigen (beperkte) ervaring
Wanneer het over mulchen in een serre gaat moet ik toegeven dat we bij Yggdrasil hiermee weinig ervaring hebben. Toch als je een laag compost niet als mulch beschouwt. We mulchen nog maar zo’n drietal jaren in onze serre, maar zijn ondertussen al overtuigd van de voordelen.
We gebruikten in onze serre (een grote plastic tunnel) altijd compost als mulchmateriaal. Om de zoveel jaar een laagje verse compost, was het enige dat de bodem toegediend kreeg. Enkele jaren geleden zijn we beginnen experimenteren met mulchen in de serre, omdat het uiteindelijk logisch is dat ook daar je bodemleven extra werk en voedsel nodig heeft. Daarnaast was een belangrijke aanleiding het vele water geven in de serre. Dit vraagt veel tijd en … water, iets wat de laatste jaren toch een probleem begint te worden.
Het zijn wel andere omstandigheden in een serre: weinig neerslag, hogere temperaturen … waardoor er toch veel vragen waren over mulchen.
Begin
Het eerste jaar hebben we een bed afgedekt met een dikke laag stro. Op dit bed en het bed ernaast zonder mulchlaag hebben we winterbloemkolen gezet. Na enkele weken zag je al een duidelijk verschil tussen beide bedden. De kolen op het gemulchte bed groeiden opvallend beter en sneller. En dit verschil nam alleen maar toe. Uiteindelijk waren ook de bloemkolen op het bed, afgedekt met stro, een stuk groter dan die van het ongemulchte bed. We waren dus snel overtuigd van de voordelen van mulch, ook in een serre.
Naar waterhuishouding is een mulchlaag in de serre immens belangrijk. Wanneer je een tijd geen water geeft in warmere periodes, dan vervalt de bodemstructuur snel en blijft je met stof over. Bedek je echter met mulch, dan blijft die structuur veel beter. De bodem houdt zijn vocht veel beter vast, het bodemleven overleeft en houdt de structuur in stand. Ook blijft de temperatuur van de bodem veel constanter. Iets wat het bodemleven maar ook je planten zeker kunnen appreciëren.
Welke mulch?
Na dit experiment was het geen vraag meer of we gingen mulchen in de serre, maar wel nog waarmee. Stro is een makkelijk mulchmateriaal, maar heeft een boel nadelen. Er zit weinig voedsel in, je moet er dikke lagen van leggen om effectief te zijn (wat het zaaien moeilijk maakt) en het is moeilijk om aan een biologische versie te geraken. Onze eerste keuze viel op smeerwortel, een plant die wij overvloedig gebruiken in de lente en zomer om onze bedden te bedekken. Nadat we een bed hiermee afgedekt hadden, kwam er al snel een probleem naar voren.
Buiten, onder ‘normale’ omstandigheden, verteert een mulchlaag van smeerwortel in de zomer op een 6-tal weken. Binnen in een serre, verloopt dit helemaal anders. De smeerwortelbladeren droogden uit, krompen maar verteerden niet. Doordat ze alle vocht verloren en kleiner werden, verloor de mulchlaag al zijn functies: de bodem was niet meer afgedekt en de smeerwortel werd niet afgebroken door het bodemleven. Geen goede keuze dus.
Ik denk dat vers groen materiaal geen eenvoudig mulchmateriaal is voor in een tunnel. Op een droge bodem wordt het vocht onttrokken aan de mulch en blijft het lang verdroogd liggen. Het zelf natmaken en -houden van je mulchlaag is natuurlijk de bedoeling niet, en mag niet de oplossing zijn. Een andere mulchsoort was de enige optie.
Houtsnippers
De volgende optie was het gebruik van ons tweede favoriete mulchmateriaal: houtsnippers. Doordat we onze eigen houtkanten knotten hebben we hiervan een grote aanvoer. Dat jaar hebben we 2 bedden afgedekt met mulch en waren de resultaten op alle vlakken goed. Houtsnippers houden vocht heel goed vast, blijven beter liggen en krimpen niet als ze droog zijn. Het bodemleven en de bodemstructuur bleef dus altijd beschermd en intact. Een nadeel aan houtsnippers is dat het moeilijk is om erin te planten en zaaien. In tegenstelling tot buiten leggen we onze mulchlaag in de serre dus dun, juist dik genoeg zodat de bodem bedekt is.
Wat te verwachten was, is dat de mulch veel trager verteert. De omstandigheden in een tunnel zijn totaal anders dan buiten, de mulch ligt grote delen van het jaar heel droog waardoor de vertering veel trager verloopt. Op zich geen probleem natuurlijk, maar dat zorgt er wel voor dat een dikke laag houtsnippers vele jaren een te dikke mulchlaag vormt. Pas hiervoor dus op!
Water geven
Water geven in een serre is in mijn ogen zowat het moeilijkste dat er bestaat. Ofwel geef je te veel ofwel te weinig of op het verkeerde moment. Het is altijd iets, het juist goed doen is niet evident. Zeker bij een teelt zoals tomaten zijn er veel verschillende zienswijzen over water geven. Wij geven in het begin water, maar stoppen eens de eerste tomaten beginnen te kleuren. Dit betekent dat zo’n bed vele maanden geen druppel water ziet. En dat merk je ook aan de bodem. Hier is na een tijd alle vocht weg en valt de bodemstructuur uiteen.
Om dit op te lossen naar het volgende jaar en de volgende teelt toe, geven we in de winter overvloedig water. De serre is dan grotendeels leeg, op wat winterpostelein, veldsla en bladgroenten na. In deze periode is er voldoende regenwater en worden de regenputten regelmatig aangevuld door een bui. Door zo de bodemvoorraad terug aan te vullen, herstelt de bodem zich. De bodem wordt terug goed vochtig tot op grote diepte, de mulchlaag is doordrongen van water en ligt klaar voor de zomer.
Conclusie
Ik ben ervan overtuigd dat mulchen ook in een serre essentieel is en zeker veel voordelen biedt, niet in het minst naar water geven toe. Je planten groeien beter door de betere watervoorraad en constantere bodemtemperatuur. Het is in het begin wel wat zoeken naar een mulchmateriaal dat jou goed bevalt, wij zijn na enkele pogingen uitgekomen bij houtsnippers.
Mulch jij ook in de serre? En met welke materialen? Ik hoor het graag in de reacties hieronder 🙂 !
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
ik heb een grote kas met voor de helft tomaten/paprika/komkommer. De andere helft is lente- en herfstgroenten. Ik mulch al jaren, vooral om water vast te houden. Ik gebruik liefst dunne lagen grasmaaisel, in de winter verdroogd (anders gaat het schimmelen ) blad. Ik beschouw dit niet als plantenvoedsel. Ik voeg compost toe en verwijder op dat moment de aanwezige mulch. Die gaat dan naar de composthoop. Onder andere omdat ik benauwd ben voor ongewenste schimmels. Ik weet niet hoe goed deze methode is want ik heb het nooit expliciet vergeleken met een andere methode.
Ik mulch al verschillende jaren in mijn serre.
De grond droogt minder snel uit, dus moet ik minder gieten.
Ook in de winter giet ik in mijn serre zodat het bodemleven blijft.
Het nadeel is bij ons dat er ook heel wat slakken zitten die mee-eten van onze winterpostelein, veldsla, bloemkool, witloof….
De vogels en de egels kunnen er niet bij …..
We vangen heel wat kleine slakjes, maar we krijgen het probleem niet opgelost.
In de zomer is het niet zo’n groot probleem omdat ze niet aan de tomaten zitten.
Wat moeten we doen?
groetjes
Marc
Ik gebruik houtsnippers gemengd met wat paardenmest wat eerst zeker een paar maanden op één hoop heeft gelegen zodat het allemaal wat sneller opgenomen word door de bodem.
In de winter laat ik ook een paar keer redelijk veel water in de serre lopen om de vertering te versnellen en het waterpeil terug in orde te brengen.
Vroeger had ik in de zomer nogal eens last van grauwe schimmel wat nu volledig verdwenen is sinds ik mulch in de serre.
De mulch houd het vocht ook beter tegen gedurende de nacht waardoor de plantjes s’morgens droger zijn dan met blote grond.
Het slakkenprobleem los ik gedeeltelijk op door een klein padje in de serre te zetten.
Later zie ik het regelmatig terug steeds een beetje groter geworden…., het kan wanneer het zou willen ook naar buiten, de deur staat altijd minstens op een kiertje …
Een leuk onderwerp. ‘Natuurlijk tuinieren’ in een kas is mijn Hobby.
Zelf wordt ik steeds soepeler met het mulchen in de kas. Vooral koolstofrijk tuinafval gooi ik eerst door de hakselaar. Ook veel hout gaat mee. Dan gooi ik het zonder enige theorie in mijn compostbak. En als ik het nodig heb, haal ik het eruit. Het spul is nog lang niet volledig gecomposteerd, maar er is al wel een begin gemaakt. Vervolgens verdeel ik het in de kas.
Het klopt inderdaad dat het bovenste laag van de mulch niet veel doet. Maar als het bovenste deel aan de kant geschoven wordt, ziet het er even eronder vochtig, korrelig en gezond uit.
Over vocht heb ik ook geen theorieën. ik doe dit al enige jaren en natuurlijk giet ik de planten. Maar totaal onregelmatig. Langzaam hoop ik dat de capatulaire werking van de grond zijn werk gaat doen. De grond om de kas probeer ik ook zo gezond mogelijk te maken, zodat daar de capatulaire werking het water de kas in ‘zuigt’ zodat de kas voordeel krijgt van elke regenbui.
Voor schimmels heb ik geen angst. Ik zie verschillende paddenstoelen in de herfst. Dus schimmels genoeg aanwezig. Maar ik heb begrepen dat bij een gezonde bodem ook nuttige schimmels aanwezig zijn. Dus laat ik de schimmels hun gang gaan. In de winter zie ik vaak hele witte stukken waarvan ik denk dat het schimmeldraden zijn. wat structuur geeft aan het losse, kruimelige mulch.
Het zaaien is echter nog niet zo makkelijk. Vaak zaai ik apart in een ondiepe bak. Veel zaadjes bij elkaar. Als de zaadjes opkomen en zo’n 2 cm groot zijn, verspeen ik ze in de pure mulch. Omdat mijn mulch klein gehakseld is, is het oppervlakte toch relatief compact. Daar ontwikkelen de kleine plantjes zich prima in. Alleen wortels en uien krijg ik in de kas niet aan de gang. Ik heb al geprobeerd om richels van gewone aarde te maken en daar rechtstreeks in te zaaien, maar zonder al te veel succes. Misschien is het voor die planten ook gewoon te warm in de kas of moet die er eigenlijk al in februari in. Dus hier ben ik nog druk aan het experimenteren.
Conclusie: al het snoeiwerk, bladeren en tuinafval lekker door elkaar heen in de compostbak. Gebruiken als je het nodig hebt een ook al is de kas niet natuurlijk, de natuur lekker zijn werk laten doen. Het gaat allemaal zeker langzamer dan buiten, maar het gaat zijn gang.
Groet, John
Goeie vraag!
Hier al geëxperimenteerd met versgemaaid en droger hooi als serre-mulch. Toch nog problemen met uitdrogende grond onder tomaten, de afgelopen 2 hete zomers. En dus ook mulch die slecht verteert en het bodemleven dat (tenminste in de bovenste droge laag) lijkt stil te vallen. Ik geef ook de zomergewassen in de serre minimaal water, zeker de tomaten. Dit jaar heb in de bodem wel vanaf eind augustus terug beginnen begieten, zodat de mulchlaag weer vochtig zou zijn tegen dat de wintergewassen er weer ingaan. Ik denk dat hier het schoentje wringt: in open lucht proberen we een ‘inheemse’ bosbodem met dikke humuslaag te imiteren, en daarvoor hebben we al het juiste bodemleven binnen handbereik. In de serre proberen we een warmer en droger klimaat te imiteren, waar er heel wat andere organismen de afbraak van de humuslaag doen (nemen mieren niet de functie van regenwormen over in zo’n klimaat? een vochtige zone met schimmels zit misschien veel dieper in de mulch). En als we de serre efficiënt willen gebruiken, switchen we van het najaar tot het voorjaar naar een klimaat dat iets minder koud en ruw is als onze winter, om wat teelten te verlaten en te vervroegen, of de winter door te krijgen. Daarin komen we dan weer in onze eigen vochtige humuslaag. Dus mijn suggestie: moeten we ons voor de zomerteelt in de serre qua mulchlaag dan niet baseren op hoe die eruit zou zien in een droger, warmer klimaat en uitzoeken hoe we dan op een praktische manier in voor- en najaar weer kunnen switchen naar een vochtige mulch zoals we ze hier kennen? Verder mijn uitdaging voor dit jaar: dit mulch-vraagstuk combineren met de t-tape druppeldarmen die ik nu heb gelegd.
Onder mijn tomaten zaai ik Nieuw-Zeelandse spinazie als bodembedekking, het zaait zich zelf elk jaar opnieuw, omdat het daar niet zo vlug bevriest.
Ik mulch in de serre al enkele jaren met een mengsel van smeerwortel, boerenwormkruid en het snoeisel van veel verschillende kruiden. Deze mulchlaag – tussen de 5 à 8 cm – verteert weliswaar langzamer dan buiten de serre, maar toch voldoende om regelmatig te moeten bijmulchen.
Om het bodemleven in stand te houden, dus de bodem voldoende vochtig te krijgen, geef ik in de winter de gehele serrebodem regelmatig overvloedig regenwater: gewoon bovenop de winterpostelein, veldsla enz. .
Tijdens de opkweek geef ik – afhankelijk van de teelt en de temperaturen – slechts om de 1, 2 of 3 weken veel water aan de voet van de plant. Dit om diepere wortelgroei te stimuleren. Als de vruchten beginnen te groeien installeer ik een automatisch druppelsysteem – dit ook weer alleen aan de voet van de plant – zodat er een regelmatigere aanvoer van water is. Meteen handig als je op vakantie gaat!
Voor de eerste keer mulchen in de lente maak ik de bodem nog even nat.
Deze manier van water geven lijkt toch voldoende om de mulchlaag die ik gebruik langzaam af te breken en zo de bodem én te beschermen tegen uitdrogen én te voeden. De geuren van de kruiden en boerenwormkruid werken ook als afweermiddel.
Super interessant allemaal!
Dank voor alle tips en waardevolle informatie!
Ik heb een
ik ben pas met mijn moestuin begonnen en wil het ook op de natuurlijke manier doen. Ik wil dus ook smeerwortel planten om als mulchmateriaal te kunnen gebruiken, maar ik merk dat er van de russische soort moeilijk zaden te krijgen zijn. Wordt meer als plant verkocht en dan heb ik wel een groot aantal planten nodig wat weer te kostbaar wordt…
Hoe vermeerder je deze soort het makkelijkst?
En als je de smeerwortelplanten eenmaal hebt en de bladeren afsnijdt of de halve plant zou afsnijden, groeit het weer normaal terug? Ik heb er namelijk nog geen ervaring mee.
Verder lees ik hier en daar dat klaprozen en daglelies ook handig zijn in je tuin en ook nieuw zeelandse spinazie als bodembedekker.
Deze kunnen echter makkelijk gaan woekeren, begreep ik, en aangezien mijn moestuintje niet groot is (nog geen 2 are en onderdeel van een volkstuinvereniging) ben ik daar nogal bang voor.
Wat adviseren jullie mij? Vast bedankt, alle adviezen zijn welkom!
Alwina Vreden
Hallo allemaal, heel erg leuk de reacties!
Misschien is het een goed idee om ook de bodem waarop de serre/kas staat er bij te noemen.
Op kleigrond of veen is alles zó anders dan op zand!
Bedankt alvast!
Saskia Kneulman
Ik mulch onze kas (en ook steeds meer bedden buiten) met houtkrullen; dus schaafsel (geen zaagsel) van een meubelmakerij die alléén met ‘echt’ hout werkt (dus geen plaatmateriaal). Ik geef water met druppelslangen die onder de houtkrullen liggen; daarbij geek de tomatenkant van de kas heel weinig water (max 1x per 4 weken 2 uur druppelen) en de kant met komkommer, paprika en pepers vaker. Het bevalt goed: nauwelijks onkruid en goede groei.
We hebben wel EEN VRAAG: wij vinden dat onze tomaten (Bartelli van de Bolster) traag rijpen; ze houden heel lang een groen kontje, maar dat was ook al toen we nog niet mulchten – weet iemand hoe dat zou kunnen komen?
Wij hebben vorig jaar net hetzelfde vastgesteld nadat we de grond van onze tunnelserre (na toedienen van de jaarlijkse extra compost laag) met schors. Zeer weinig water moeten geven want onder de schors was het mooi en goed vochtig in de zachte aarde (ondanks de wel heel hoge temperaturen tot 40°. Wij dachten: dit is super want arbeidsvriendelijk en een heel goede groei van tomaten en meloenen maar de tomaten wouden niet rijpen zoals ze al jaren wel deden. De meloenen waren wél oké in de rijping.
Water, licht en zon en een goede verlucting, geen ziekten of plagen maar toch geen rode tomaten (slechts heel laat). Kan de zuurtegraad van het hout hier iets mee te maken hebben?
als de vruchttemperatuur boven de 35ºC is, valt de rijping stil en komt pas weer op gang als de temperatuur daalt. Ook al is de temperatuur van de omgevingslucht 29ºC , de vruchttemperatuur kan veel hoger zijn in de volle zon en achter glas !
Teveel blad verwijderen en dieven in volle zomer is niet aangewezen, door de verdamping van de bladeren blijven de tomaten koeler..
Beste Jean-Claude,
Er is een groot verschil tussen houtsnippers (gehakselde volledige takken) en houtschors (de buitenste laag van takken
Zie hieronder
https://blog.natuurlijkemoestuin.be/houtsnippers-verzuren-niet-dat-is-een-mythe/
https://blog.natuurlijkemoestuin.be/mijn-idee-over-houtsnippers/
Grtn,
Christine bonte
Wat over mulchen met hennepstro in de serre ?