Dat de zomers niet meer zijn zoals vroeger mag ondertussen duidelijk zijn. En dat wat we in de toekomst krijgen niet te voorspellen valt is ook duidelijk: natte zomers, warme zomers, droge zomers? Wie zal het zeggen.

Dat een droge zomer veel schade berokkent, heb ik afgelopen maanden aan den lijve mogen ondervinden. Een tekort aan water wringt vele planten de nek om, zelfs planten die al enkele jaren geleden zijn aangeplant. Maar hoe moet je dit aanpakken? Kan je nu nog bomen, struiken en vaste planten aanplanten zonder kopzorgen of de vrees dat de helft afsterft in een droog voorjaar of hete zomer?

Vroeger

Vroeger werd aangeraden om in de herfst aan te planten. Je nieuwe planten, struiken en bomen hadden zo de hele winter om stilaan wortels te vormen, en vertrokken vroeg in het voorjaar en waren al goed ingeworteld tegen de warme en drogere zomer.

Bij hele natte winters had een aanplant in het najaar af te rekenen met een lange periode van hoge waterstand en kan je zo ook een heel deel van je nieuwe planten verliezen.

Pas in het voorjaar aanplanten had ook voordelen, maar hield ook andere risico’s in. Plant je pas in het vroege voorjaar, dan vermijd je problemen in een natte winter, maar waren je nieuwe planten slecht opgewassen tegen een droog voorjaar of hete zomer.

De keuze was niet eenvoudig, maar op zich waren de risico’s op grote verliezen redelijk klein. Af en toe was er wat uitval, maar wanneer je tien bomen plantte kon je redelijk zeker zijn dat er negen het zouden halen.

Dat is nu wel anders

Dat is nu wel anders. Afgelopen zomer zijn er bij ons vele kruidachtigen gesneuveld die al vele jaren geleden aangeplant waren en goed gevestigd waren. Zeker de combinaties bomen en kruidachtigen was moeilijk. De bomen gingen met alle vocht lopen, zelfs in de bovenste lagen waardoor oppervlakkig wortelende planten het zeer zwaar hadden.

Ook nieuwe bomen hebben afgezien

In de winter hebben we een heel deel nieuwe fruitbomen gezet. Een groot deel heeft sterk afgezien en er is toch een aanzienlijk deel dat het niet gehaald heeft. Wat wel opviel is dat de bomen die in stukken zijn aangeplant waar de bodem al sterk verbeterd was en waar we langer veel organisch materiaal in de bodem hebben gestoken het prima hebben gedaan.

De bomen die in problemen zijn geraakt, staan zonder uitzondering op stukken die nauwelijks extra organisch materiaal hebben gezien en een nog wat gebrekkige bodemstructuur hebben.

Bomen aangeplant in een uitstekende bodem hebben blijkbaar genoeg voeding en water gevonden om goed te groeien. In de bodems van mindere kwaliteit, met een slechtere structuur is dit niet gelukt.

Foto’s

Op de eerste twee foto’s zie je een boom die in een stuk is geplant waar we al jaren houtsnippers gebruiken als mulchlaag. Deze boom heeft zich uitstekend ingeworteld in de bodem en is zonder enige problemen gegroeid. Geen geel blad, geen kale takken.

De volgende foto’s zijn van een boom die geplant is in een grasveld dat wel regelmatig gemaaid wordt waarbij het grasmaaisel blijft liggen. Er is dus wel al enig organisch materiaal op de bodem terecht gekomen. Maar de bodem is nog hard en heeft geen extra organisch materiaal gekregen in de laatste 15 jaar.

Het resultaat liegt er niet om. Het blad is al enkele weken geleden gevallen, de takken zijn verdroogd. Aan één tak hangt nog het verdroogde blad, wat helemaal geen goed teken is. Ik vermoed niet dat deze boom volgend voorjaar knoppen maakt en uitloopt.

Webinar

In een webinar over voedselbossen in de cursus voor gevorderden haalde Moestuinman Max ditzelfde probleem ook aan. De droogte van de afgelopen jaren heeft de manier van werken bij jonge aanplantingen sterk veranderd.

Het is nu dus geen kwestie meer van het kiezen van de juiste periode van aanplanting, het is belangrijk om je bodem eerst te verbeteren en te zorgen dat je waterhuishouding op orde is, dat je structuuropbouw bezig is. Hierdoor hebben je nieuwe aanplantingen veel meer kans om te overleven en door die eerste moeilijke jaren heen te geraken.

Waar men vroeger altijd zei dat je eerst moest beginnen met het planten van bomen omdat die het langste onderweg waren, is het nu veel belangrijker geworden om hagen, windkeringen en swales te voorzien, om je bodem te verbeteren zodat je bomen kàn planten.

Ik heb het gezien in onze eigen tuin, de invloed van een goede bodem op een nieuwe aanplant is enorm groot en bepaalt in sterke mate de overlevingskansen van je kostbare plantgoed!

Wil je zelf ook meer van deze zaken leren en je moestuin een niveau hoger tillen, zeker in deze moeilijke tijden van klimaatverandering, neem dan zeker een kijkje bij ons cursusaanbod: Cursussen Yggdrasil