Verschillende jaren geleden, in de beginperiode van mijn carrière bij Yggdrasil, heb ik een experiment opgezet. Toen begonnen we volop met mulchen, maar onze randen voorzagen nog niet voldoende materiaal. Ook onze manier van kijken en denken was nog niet aangepast aan de plots verhoogde vraag naar verse mulch. In de zoektocht naar mulch was een denkpiste het inzaaien van klaver waarin dan groenten gekweekt worden.
Ik heb de beginperiode beschreven op mijn blog maar over de resultaten en het eventuele succes heb ik nooit geschreven. De reden hiervoor is, denk ik, dat het experiment geleidelijk is afgevoerd en daar zijn verschillende redenen voor. Maar onlangs vroeg iemand via mail wat de resultaten van dit experiment nu eigenlijk zijn. Daarom dit artikel: een overzicht en mijn idee over het toepassen van dit systeem in je natuurlijke tuin.
Het opzet
Het idee achter dit klaverveldje was het gebruik van een levende mulch. Zo combineer je verschillende voordelen en vermijd je enkele nadelen. Je benodigde mulch groeit ter plaatse. Het uitgebreide wortelgestel van de klaver houdt de grond vast en luchtig. Klaver bloeit uitbundig en trekt heel veel bijen en hommels aan. Daarnaast voorziet het de bodem ook van wat extra stikstof. Doordat er een constante begroeiing is wordt de onkruiddruk veel lager en heb je nauwelijks werk met onkruiden. Ook moet je geen deel van je tuin opofferen om mulch te kweken.
Het lijkt wel alsof zo’n klaverveldje alle goede dingen combineert en een perfecte oplossing vormt voor een natuurlijke moestuin.
Maar naar zaaien toe loop je wel direct tegen enkele problemen aan. Klaver vormt een dichte zode en de wortels groeien zodanig door elkaar dat je niet eenvoudig een geultje maakt in de grond. Daarnaast groeit de klaver zeer snel en overgroeit hij de nieuwe zaden moeiteloos. Hoe los je dit op?
De praktijk
Planten in klaver is redelijk eenvoudig. Je maait de klaver plaatselijk wat terug, graaft een plantgat en stopt de plant in de grond. De afgemaaide klaver gaat als mulch rond de nieuwe planten en remt de ontwikkeling van de klaver. Courgettes, paprika’s, kolen, tomaten, selder … kan je zo allemaal perfect kweken. Eventueel moet je enkele keren passeren met een sikkel en klaver rond de groenten wat terug maaien om te voorkomen dat ze in de beginfase overgroeid worden.
Het idee met zaaien was om deze te plannen op de plaatsen waar kolen en courgettes gestaan hadden. Door de grote bladeren van de courgettes en kolen is de klaver daaronder afgestorven of toch op zijn minst sterk onderdrukt. De zaden hebben dan voldoende tijd om te ontkiemen en op te groeien voordat de klaver er terug door komt. Dit stuk hebben we echter nooit getest, dus of dit ook effectief in de praktijk uit te voeren is durf ik niet zeggen.
Waar is het misgelopen?
Het eerste jaar hebben we het klaverveldje ingezaaid en tijd gegeven om te groeien. Het jaar daarop hebben we een eerste keer geplant. Kolen, selder, paprika, mais, courgettes. Dat is redelijk gegaan en we hebben hier ook van geoogst. De klaver is echter tijdens de zomer en het najaar grotendeels verdwenen. Afgestorven, afgezien van de droogte in de zomer … ? Ik weet het niet. Het voorjaar daarna was er allerlei onkruid in gekomen en hebben we dit stuk verwaarloosd. Tegen het begin van de zomer bleek echter dat de klaver weer massaal opkwam maar toen was het te laat. Er stond al zoveel gras, brandnetel en ander onkruid in dat opkuisen onbegonnen werk was.
Een van de redenen waarom de klaver zo sterk achteruit gegaan was, lag volgen mij aan de vele bomen rondom het stukje grond. In droge periodes in de zomer trekken de bomen het meeste vocht weg redeneerde ik. Of dat juist is weet ik niet …
Het jaar daarna hebben we op een andere plek klaver ingezaaid, met enkel 2 jonge bomen die in het klaverveld staan. Weeral een jaar gegeven om in te groeien en alles te bedekken. Ook hier hebben we het tweede jaar allerlei groenten in geplant, maar ook hier zijn we niet tot zaaien gekomen. Deze keer was de schuldige de konijnenplaag die hier zijn kop heeft opgestoken. Sinds enkele jaren worden we overspoeld door konijnen. Naast het feit dat ze veel planten af eten, graven ze ook overal putjes. Dus ook in het klaverveldje. De klaver groeide ook hier weeral slechter door droogte (de laatste drie jaren zijn zeer droog geweest), de vele putjes en putten door de konijnen hebben hier zeker niet bij geholpen.
Het resultaat is dat beide klaverveldjes zijn gebruikt voor andere zaken. Het eerste veldje is beplant en gemulcht en vormt nu een deel van de bosrandtuin. Het tweede veldje is afgedekt met houtsnippers en vol geplant met pompoenen.
Wat zijn de lessen?
Ik kan verschillende redenen aanhalen waarom het in theorie een heel goed systeem is maar in de praktijk nooit gelukt is. Allereerst denk ik dat klaver vooral in een open terrein moet groeien: voldoende zon, voldoende vocht. Klaver is niet geschikt om zich goed te ontwikkelen onder en tussen bomen. Daarnaast hebben we net iets te weinig aandacht besteed aan deze stukken. Het is niet omdat onkruid er onderdrukt wordt dat het niet meer voorkomt. Net zoals op een gewoon groentebed moet je onkruid snel verwijderen, voor het de overhand neemt. Ook moet je de klaver regelmatig terug maaien in de eerste weken na planten zodat je groenten niet te veel concurrentie ondervinden.
In combinatie met de droogte van de laatste jaren en onze konijnen zijn dit de redenen waarom het volgens mij niet lukte bij Yggdrasil. Wat dus zeker niet betekent dat het een mislukt experiment is!
Het verdict
Ik ben nog steeds overtuigd dat het een goede manier is om je bodem bedekt te houden met veel minder werk. Indien je aan de slag gaat op een open terrein en het experiment wel voldoende aandacht geeft, moet het volgens mij lukken.
Of het in combinatie met een natuurlijke moestuin lukt, is weer een andere vraag. In mijn ogen bevat een natuurlijke moestuin altijd een mix van groenten, struiken en bomen. Je hebt dan weinig open plekken waar de zon ongehinderd zijn gang kan gaan. Het zal dan altijd een afwegen zijn: de voordelen van een klaverveldje of het verder ontwikkelen van je natuurlijke tuin?
Ik kan geen uitsluitsel geven over dit experiment. Wat we erin geplant hebben, groeide goed. De onkruiddruk was laag en de werkuren in onderhoud nagenoeg onbestaand. Maar meerdere jaren een mooi veldje onderhouden is ons nooit gelukt. Zaaien evenmin. Aan jou om te beslissen of je met deze kennis het experiment wilt verder zetten 🙂 .
Ik heb gelijkaardige ervaring, al waren er toen nog geen bomen geplant. Volgens mij ligt het aan de stikstof. Denk maar aan het gazon: verschralen en er verschijnt klaver; bemesten en de klaver verdwijnt ten voordele van het gras. Waarschijnlijk is onze tuingrond te rijk waardoor de klaver het niet uithoudt en na een tijdje verdwijnt.
Ik merk bij mijn ouders die ondertussen 90 zijn, dat simpele muur(kleinbladige) de grond ook vers houd. Die woekert wel maar gaat niet overwoekeren, ook geen klein plant of zaaigoed. Wat niet aan de kippen gevoederd is, blijft liggen als mulch, dus later compost. Die muur steelt geen stikstof verrijkt de bodem slechts matig en gaat niet diep wortelen en verstoort de werkzaamheden bij zaaien of planten ook niet. Misschien een idee voor een nieuw experiment?? Ik moest er nog bijvertellen dat de grond tot 15 jaar geleden maar droge kost was onder een siertuin. In de eerste jaren is er stalmest, humus van ecowerf en eigen gewonnen humus aan toegevoegd. Tegen beter weten in is dat alles altijd diep ondergespit geweest wat nu een bloemige zwarte voedselrijke laag geeft waarin zowat alles groeit zonder nog te spitten.
Ik zit in de flevopolder. Daarin zit zoveel kalk dat je met de klei je tanden kunt poetsen. Heb klaver gezaaid en die kwam even op en werd toen bruin en verdween. Daarintegen word mijn smeerwortel bocking 14 bijna 2 meter hoog. Ik gebruik ook muur als groenbemester.
Ik gebruik klaver tussen mijn aarbeiplanten, dat gaat heel goed!
Klaver groeit niet in de schaduw. Witte klaver doet het onder droge omstandigheden beter dan gras in een weiland. De pH moet voldoende hoog zijn. Er zijn wel proeven geweest met witte klaver onder spruitkool. Van toepassingen in de praktijk heb ik geen weet.
Er zijn verschillende typen witte klaver als weide – en cultuurklaver. DLF heeft verschillende rassen.
Witte klaver werd vaak in het voorjaar onder vlas gezaaid. Na de oogst van het vlas kwam de witte klaver volop tot ontwikkeling. Je zou dan begin augustus winterbloemkool kunnen planten. De bloemkool kan worden geoogst tussen half maart en eind april, afhankelijk van het ras
Ik gebruik als mulch onder wat hogere tuinplanten, Nieuw-Zeelandse spinazie. Het zaait zichzelf verder voor het volgende jaar, dan hoef je de plantjes alleen te planten waar je ze graag hebt. Na het planten wel een beetje vochtig houden, het is een plant net zoals de pompoen die het even moeilijk heeft bij het vertrek van de groei na het uitplanten. Maar eenmaal vertrokken……
Dag allemaal,
Ik gooide dit jaar een deel van mijn volkstuintje om. Waardoor het stuk nabij de vijver een zithoek wordt en het stukje naast de watertanks achter de serre moestuin. Gras wil ik niet dus dacht ik aan loopkamille met rode klaver. Mulch, thee en relaxen dus. De grond is er goed los en compostrijk dus niet geschikt voor klaver lees ik hierboven. Muur woekert te hard dacht ik, maar zo te lezen valt dat mee. Blij dat iedereen op deze site hard meedenkt. Zijn er nog nutsplanten die beloopbaar zijn? T is niet dat er op gevoetbalt wordt, zitten en genieten, da’s de bedoeling.
Greet
Wat fijn zijn al deze ervaringen! ik tuinier o a voor een restaurant en daarvandaan kwam de vraag naar klaverzuring. Nou ken ik dat plantje alleen als hinderlijke woekeraar, hoewel mooi én smakelijk, maar durf er dus niet aan te beginnen om het op de moestuin te zaaien. Heeft iemand hier ervaring mee?
Ik gebruik op een soortgelijke manier winterpostelein. Hier zaai ik een heel bedje van in eens in de twee of drie jaar… oogst er in hetvroege voorjaar volop van en laat de rest doorschieten en uitzaaien. De jaren erna heb ik constant winterpostelein in het betreffende bed staan, waar ik wil zaaien of planten trek ik eenvoudig een paar pollen postelein uit om plaats te maken. Zomer en winter oogst ik ook van de winterpostelein. Muur overwoekert in mijn ervaring wel de jonge zaailingen en planten als ik niet geregeld wiedt. Ik had niet zo ontworpen, maar het is gewoon ontstaan. De winterpostelein zaait zich heel ijverig uit, maar is ook heel makkelijk uit te trekken. Ik ben hem daarom gaan beschouwen als welkom onkruid