Enkele weken geleden heb ik al eens gesproken over paden in een moestuin, vooral over de afscheiding tussen pad en bed. Nu wil ik opnieuw ingaan op paden, maar met een focus op de breedte, oriëntatie en de materialen waarmee je ze kunt afdekken. Deze aspecten komen vaak ter sprake bij het ontwerpen van een moestuin. Vooral de vraag hoe je je bedden en paden het best kunt oriënteren, is iets dat veel mensen bezighoudt.

De Oriëntatie van Bedden en Paden

Welke richting moeten de bedden en paden in een moestuin hebben? Moeten ze bijvoorbeeld oost-west of noord-zuid georiënteerd zijn? Mijn antwoord is dat dit niet zo heel veel uitmaakt als het gaat om de hoeveelheid zonlicht of groeisnelheid. Wat veel belangrijker is, is dat je tuin praktisch en gebruiksvriendelijk is ingedeeld.

Als je bijvoorbeeld een perfecte oriëntatie kiest zonder rekening te houden met het loopgemak, kun je voor verrassingen komen te staan. Misschien moet je telkens een lange omweg maken om je bedden te bereiken, omdat de paden onlogisch zijn aangelegd. Daarom geef ik de voorkeur aan een indeling waarbij je vlot door je tuin kunt bewegen. Dit heeft prioriteit boven een “perfecte” zonoriëntatie.

Natuurlijk kun je wel rekening houden met schaduweffecten van bijvoorbeeld bomen, schuttingen en huizen. Maar uiteindelijk is het vooral belangrijk dat je gemakkelijk langs je paden kunt lopen. Als je dat niet doet, zul je na verloop van tijd binnenwegen zoeken, misschien over je bedden stappen en onbedoeld schade aanrichten. Kies daarom voor een praktische looprichting die je tuin overzichtelijk en toegankelijk maakt.

Breedte van de Paden

De breedte van de paden is een ander punt dat vaak discussie oproept. Sommige adviezen spreken van een minimumbreedte van 30 centimeter. Persoonlijk vind ik dat veel te smal. Wij hebben in onze productietuin gekozen voor paden van 50 à 60 centimeter breed. Deze breedte maakt het mogelijk om gemakkelijk met een kruiwagen of oogstbakken te werken.

Als je werkt met een kleinere moestuin, zou je eventueel kunnen overwegen om paden van 40-50 centimeter aan te houden. Dit is echter wel echt het minimum als je comfortabel wilt kunnen werken. In onze tuin combineren we gewassen vaak in golvende patronen. Deze golven maken dat sommige planten dicht bij het pad groeien en soms zelfs deels over het pad heen hangen.

Smalle paden raken dan snel overwoekerd, terwijl bredere paden dat probleem niet hebben. Met bredere paden kun je ook beter langs de planten werken zonder ze te beschadigen. Hoewel je planten natuurlijk kunt snoeien of vroegtijdig oogsten om ruimte te maken, geven wij er de voorkeur aan om onze paden direct breder te maken. Dit bespaart ons extra werk en laat de combinatie van bed en pad soepel samenwerken.

Paden in Organische en Boomstructuren

Als je geen rechte lijnen gebruikt maar werkt met een organische structuur of een boomstructuur, gelden er andere principes. Bij organische structuren houd je rekening met waar je veel of weinig zult lopen. Achterin de tuin, waar je minder vaak komt, kun je de paden smaller maken. Aan de voorkant, waar veel verkeer is, maak je ze juist breder.

Een boomstructuur werkt als volgt: je begint met een breed hoofdpad dat fungeert als de stam van de boom. Dit pad splitst zich in enkele hoofdpaden (de takken), die verder vertakken in kleinere zijpaden. Hoe verder je van het hoofdpad komt, hoe smaller de paden worden. De uiteinden van de paden, waar je alleen komt om te planten of te mulchen, kunnen zo smal zijn als 30 centimeter. Het hoofdpad moet minstens 60 centimeter breed zijn.

Het voordeel van een boomstructuur is dat je de beschikbare ruimte efficiënt benut. De paden waar je veel loopt, zijn breed en comfortabel, terwijl de paden waar je minder vaak komt smal en ruimtebesparend zijn.

Dekmateriaal voor de Paden

Bij de aanleg van een moestuin raden wij aan om je paden af te dekken met karton. Gebruik hiervoor bruin golfkarton zonder plakband, etiketten of bedrukking. Dit karton vormt een fysieke barrière tegen onkruid en is vooral nuttig in de beginfase van je tuin.

Leg bovenop het karton een mulchmateriaal. Dit kan van alles zijn, zoals houtsnippers, stro of ander organisch materiaal. Het karton zal na enkele maanden verteren, maar in die tijd zorgt het ervoor dat je minder last hebt van onkruid. Op de langere termijn houd je de paden vrij van onkruid door regelmatig te mulchen.

Houtsnippers zijn ons favoriete mulchmateriaal. Dit is om verschillende redenen:

• Houtsnippers verbeteren het bodemleven en voeden de bodem op een trage manier.
• Ze blijven goed op hun plaats liggen, zelfs bij veelvuldig gebruik van de paden.
• Ze laten water door, wat voorkomt dat plassen ontstaan.
• Ze bieden geen gunstige omgeving voor kiemend onkruid.

Andere materialen, zoals notenschelpen, zijn ook bruikbaar. Notenschelpen geven een aangenaam geluid als je eroverheen loopt en hebben vergelijkbare voordelen als houtsnippers.

Andere Mulchmaterialen

Naast houtsnippers zijn er ook andere mulchmaterialen die je kunt overwegen. Stro is een veelgebruikt materiaal, en het heeft het voordeel dat je er met relatief weinig werk een groot oppervlak mee kunt bedekken. Met slechts een paar balen stro kun je in korte tijd je paden bedekken. Toch zijn er enkele nadelen verbonden aan het gebruik van stro.

Allereerst, als je geen biologisch stro gebruikt, loop je het risico dat er bestrijdingsmiddelen in zitten. Dat is niet ideaal, zeker niet in een natuurlijke moestuin. Daarnaast moet je stro dik aanbrengen, omdat het snel inzakt. Dat op zichzelf is geen probleem, maar tijdens het verteren kan stro glad worden, vooral als het nat is. Dit maakt het minder veilig om over de paden te lopen. Voor ons is dit een reden geweest om het gebruik van stro als mulchmateriaal grotendeels af te bouwen.

Gras is een andere optie die sommige tuiniers gebruiken voor de paden tussen de bedden. Dit kan bijvoorbeeld in combinatie met klaver. Op het eerste gezicht lijkt dit een eenvoudige oplossing, omdat je het gras alleen hoeft te maaien om het netjes te houden. Je krijgt extra mulchmateriaal en je paden blijven vrij van onkruid.

Toch heeft gras ook nadelen. Gras blijft groeien, en dat vraagt regelmatig onderhoud. Met een grasmaaier kom je vaak niet goed tot aan de rand van de paden, zeker niet als je planten hebt die over de randen van de bedden hangen. Vooral in de zomer, wanneer het gras extra hard groeit, wordt dit een probleem. Bovendien groeit gras aan de rand van bedden vaak sneller en dichter, door de extra voedingsstoffen die uit de bedden sijpelen. Dit maakt het moeilijk om een strakke grens tussen pad en bed te behouden.

In periodes van veel regen merk je ook dat gras minder geschikt is als padmateriaal. Wanneer je regelmatig over nat gras loopt, wordt het snel modderig en raakt het beschadigd. Dit leidt tot een rommelige, minder functionele ondergrond, waarbij het gras ook zelf te lijden heeft. Je hebt al snel botten nodig om je tuin te betreden, en het risico op plassen op de paden wordt groter. Dit maakt gras uiteindelijk een minder praktische keuze voor een moestuin.

Paden van Boomschijven

Een experiment dat ik wil uitproberen, is het gebruik van boomschijven als padmateriaal. Deze schijven, gezaagd uit hout dat we uit onze houtkanten halen, worden behandeld met een Japanse brandtechniek. Door de schijven te branden, ontstaat een beschermlaag die vertering vertraagt. De schijven leg ik naast elkaar over het pad en vul de tussenruimtes op met houtsnippers.

Het idee is om een mooie en duurzame oplossing te creëren die past bij de natuurlijke uitstraling van een moestuin. Of dit experiment op lange termijn werkt, zal moeten blijken.

Conclusie: Organisch en Praktisch

Een natuurlijke moestuin vraagt om paden die functioneel en organisch zijn. Wij hanteren een breedte van 50-60 centimeter voor drukbezochte paden en een smalle breedte voor de minder gebruikte paden. Ons favoriete materiaal blijft houtsnippers vanwege hun vele voordelen. Het is belangrijk om je paden niet alleen praktisch, maar ook duurzaam in te richten.