Een plantje dat al jaren opduikt in onze tuin en niet zo direct een nut lijkt te hebben is de duivenkervel. Een fragiel, mooi bloeiende en zich goed uitzaaiende plant die welkom is, al is het maar voor zijn uiterlijk dat toch net wat anders is dan de meeste planten en daardoor direct opvalt in een zee van planten.

Naam

De wetenschappelijke naam Fumaria  komt van het Latijnse woord fumus dat ‘rook’ betekent.

Waarom die naam werd gegeven is niet duidelijk. Er zijn meerdere verklaringen in omloop. Men dacht dat de plant behalve uit zaad ook kon ontstaan wanneer damp of walm uit de grond ontsnapte, vandaar de volksnaam ‘aardrook’. Een andere verklaring zegt dat het sap net als rook tranen in de ogen zou brengen en zo het zicht verbeteren. Dat de rook van duivenkervel de boze geesten zou verdrijven is een andere uitleg.

Officinalis  betekent dat de plant als geneesmiddel is gebruikt.

De Nederlandse naam duivenkervel verwijst naar het feit dat duiven de zaden ervan eten.

Beschrijving

Duivenkervel is een eenjarige, inheemse plant die in geheel Europa voorkomt. Ondertussen groeit de plant ook in Noord-Amerika, Australië en Zuid-Afrika. Ze groeit in bermen en tuinen, op akkerland, braakliggende terreinen en op muren. Het is een sierlijk onkruid. De kiemblaadjes zijn erg lang, als het ware lintjes. Het is een teer uitziende plant met dunne, klimmende stengels die 25 tot 30 centimeter hoog worden. Als ze andere planten tegenkomen leunen ze ertegen. De blaadjes zijn zilvergrijs en verdeeld in vele lijnvormige slippen. Volgens sommigen lijken ze op de afdruk van een kippenpoot.

Duivenkervel bloeit van mei tot in de herfst met trossen kleine lilaroze bloemetjes met een donkerpaarse top. Ze zijn buisvormig en afwisselend geplaatst in de bladoksels langs de slanke bloemstengel. De bloemen zijn opvallend door vorm en kleur. De bevruchting gebeurt door insecten maar zelfbestuiving is ook mogelijk. De vrucht is een groenachtig plat kogeltje en bevat één zaadje. Iedere plant brengt 300 tot 800 zaden voort die 10 tot 30 jaar kiemkrachtig blijven. Geen gebrek aan plantjes als je ze eenmaal in je tuin hebt!

Tuin

Duivenkervel is een belangrijke voedselplant voor de zomertortel. Deze tortelduif is fel achteruit gegaan en is niet te verwarren met de Turkse tortel die ten overvloede aanwezig is. Koeien en schapen eten graag duivenkervel. De bloemen van de duivenkervel worden druk bezocht door bijen.

Medicinaal

Zoals alle planten van de papaverfamilie is duivenkervel geen eetbare plant omdat ze meerdere alkaloïden bezit. Er zijn echter geen vergiftigingen bekend. Maar het is niet veilig om duivenkervel als voedsel te gebruiken.

Als medicinale plant is ze reeds duizenden jaren in gebruik. Bij kortstondig medicinaal gebruik werkt de plant opwekkend, maar na acht dagen krijgt ze een kalmerende en hypnotiserende werking.

Duivenkervel werd vroeger gezien als een van de belangrijkste bloedzuiverende kruiden. Het werd gebruikt bij lever- en galziekten, obstipatie en maagzwakte. Zowel thee als sap werden gebruikt. Uit onderzoek blijkt dat duivenkervel een regulerend effect heeft op de gal.

Uitwendig werd duivenkervel vooral gebruikt bij allerlei huidproblemen als lotion om de huid te zuiveren.

Magie

Isidoor Teirlinck schrijft in zijn Flora Magica  dat tovenaars en heksen duivenkervel in het offervuur wierpen en zich zo onzichtbaar maakten.