[mashshare]

Al vroeg in het voorjaar komt de rabarber naar boven. De eerste stengels smaken heerlijk fris en het blad kan je al dadelijk als mulch gaan gebruiken: het dekt een flink stuk bodem af maar je legt best enkele bladeren boven elkaar om een laag van enige dikte te behouden. Rabarber levert ook de eerste confituur van het seizoen. De plant zelf staat mooi in de tuin maar ze heeft wel wat plaats nodig en vooral veel vocht. Rabarber doet me denken aan mijn kindertijd toen we als snoep een rabarbersteel kregen uit de tuin, de pelletjes naar beneden trokken en dan maar genieten van het zure snoepje!

Afkomst

Rabarber is afkomstig uit het Zuid-Siberisch Wolgagebied. De cultivering ervan is waarschijnlijk zo’n 5000 jaar geleden begonnen in China, Mongolië en Tibet. Het was vooral een medicinale plant waarvan de gedroogde wortels gebruikt werden als laxeermiddel. Dit is de Rheum palmatum, Chinese, Russische of Turkse rabarber genoemd en in onze streken nu in tuinen aanwezig als sierplant, niet als voedselplant. Het is een grote plant met decoratieve bladeren die tot felrood kunnen kleuren.

De Rheum officinale of Abdijrabarber werd in de Middeleeuwen als geneeskundige plant gekweekt in de abdijen. Ook dit is een sierplant.

Later kwamen een aantal soorten via de Rode Zee en Italië naar Europa. Pas bij het begin van de 18de eeuw begon men in Engeland de gegolfde en de stompe rabarber (Rheum rhaponticum) en vervolgens hun kruisingen te verbouwen voor consumptie. Deze verspreidden zich snel over Europa.

De gekweekte rabarber, Rheum rhabarbarum met als synoniemen Rheum rhaponticum, Rheum x hybridum, Rheum x cultorum, vinden we vooral in Europa en Amerika. De naam komt van rha= plant barbarum = van de barbaren (= niet-Grieken).

Beschrijving

Rabarber heeft grote, mooi gevormde, hartvormige bladeren met gegolfde rand en ze kunnen 30 tot 50 cm diameter hebben. Ze vertrekken vanuit de wortel en zijn talrijk, tot 25 per plant.

De roodachtige bladsteel is draderig en heeft een wit-roze voet waarmee hij aan de wortel vastzit.

De bloei bestaat uit kleine, crèmekleurige bloempjes die samen in grote, hoge pluimvormige bloeistelsels staan. De gevleugelde, tamelijk grote zaden blijven 3 tot 4 jaar kiemkrachtig.

Rabarber overwintert ondergronds met een dikke wortelstok.

Zaaien of snijden?

Om te vermeerderen kan je rabarber zaaien maar meestal wordt de wortelstok in stukken gesneden die best een 3-tal groeipunten hebben. Uitplanten, met de neus net boven de grond, bij het begin of op het eind van de winter, in de maand maart. Rabarber heeft veel ruimte nodig: 1 m tot 1,25 m in alle richtingen.

Ze ontwikkelen best op een zonnige plaats met bodembedekking.

Een goed verzorgde rabarberplant kan volgens Rik Dedapper dertig tot veertig jaar in cultuur blijven.

Je kan rabarber ook zaaien in april en uitplanten in de herfst of in de lente van het volgende jaar. Van de zaailingen kan je beginnen te oogsten als ze 2 of 3 jaar oud zijn.

Laaggelegen gronden zijn het best geschikt voor rabarber, omdat deze plant heel wat vocht nodig heeft voor haar ontwikkeling. Rabarber heeft ook heel wat voedsel nodig.

Mulchplant

De zuurtegraad is minder doorslaggevend dan voor andere gewassen, alhoewel een te alkalische bodem minder geschikt is. Toch kan rabarber geteeld worden op gronden die minder geschikt zijn voor andere teelten. De opbrengst is echter beduidend lager en het oogstseizoen korter op minder goede gronden.

Rabarber is een goede bodembedekker en de bladeren, die toch onbruikbaar zijn voor consumptie, lenen zich om te mulchen. Kleingemaakt en rond kolen gelegd, zouden ze volgens Dedapper de koolvlieg weghouden.

Vroeg in de lente

Rabarber is een interessante lentegroente omdat rabarber beschikbaar is op het moment dat er nog niet zoveel andere groenten zijn. Om te oogsten trek je de bladstelen uit, maar laat de jonge stelen zitten. Het oogsten gebeurt in mei en in juni tot de zomerzonnewende. Nadien nog oogsten put de plant te zeer uit. Einde juni zijn de bladstelen meestal ook niet meer zo sappig en krokant. Afhankelijk van ras en teeltwijze zijn de stelen groen of rood en meestal zijn ze bolrond van vorm, vaak met 1 platte kant.

De dikte van de stengel, het zuurgehalte en de vezeligheid wisselen per ras en ouderdom. Vezeligheid en zuurgehalte nemen hoe dan ook met de ouderdom toe.

Rabarber die in een donkere ruimte wordt geforceerd heeft altijd lichtrode stelen die sneller gaar koken en minder zuur van smaak zijn dan vollegrondsrabarber.

Blad niet eetbaar

De aangenaam zurige smaak wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van appel-, oxaal- en citroenzuur. Appelzuur heeft een bloedreinigende werking waardoor rabarber bloedzuiverend is maar hij bevat nogal wat oxaalzuur. Door het oxaalzuur werkt rabarber ontkalkend, wat nog erger wordt als je hem met suiker klaarmaakt. Daarom is het beter rabarber te zoeten met gedroogde vruchten zoals abrikozen of vijgen die veel calcium bevatten.

De bladeren mogen in geen geval gegeten worden, ze bevatten een te hoge dosis oxaalzuur wat erg schadelijk is voor de nieren.

In de keuken gebruiken we dus enkel de vlezige bladstelen. Ze regelen de stoelgang, zijn eetlust-opwekkend en verbeteren de werking van de lever.

Rabarber wordt vooral gebruikt voor moes, confituur en taart maar is rauw ook heel lekker als je van een beetje zuur houdt.

Andere gebruiken

In cosmetica wordt rabarberwortel gebruikt als haarverf voor een goudbruine tot lichtkastanje-bruine haarkleur.

In mijn zoektocht naar informatie ben ik verrast door de vele cultivars die er zijn van de eetbare rabarber.

In het boek ‘Plants for a Future’ van Ken Fern las ik dat er een oude Engelse variëteit bestaat die minder oxaalzuur bevat en waarvan de stengels de gehele zomer door kunnen geoogst worden. Het gaat om Rheum x cultorum ‘Glaskin’s perpetual’.

Bronnen:

Rebo Natuurgids: groenten
Rik Dedapper: Biologisch telen
Spectrum natuurgids: groenten uit alle windstreken
Vergeten groenten opnieuw ontdekken, Deltas
Spectrum natuurgids, Kruiden, Phillips

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!