Over onkruid wieden in de tuin valt veel te vertellen, maar het is onmogelijk om dat allemaal in één podcast samen te brengen. Daarom wil ik in deze aflevering drie onderwerpen bespreken die met wieden te maken hebben. Het eerste gaat over ons systeem om te zorgen dat er niet te veel onkruid in de tuin aanwezig is, zodat je op elk moment de druk onder controle kunt houden. Afhankelijk van de grootte van je tuin kost dat maar enkele minuten tot hooguit een half uur per week. Het tweede onderwerp is wat je kunt doen als je het probleem toch niet de baas kunt, wanneer er om een of andere reden te veel onkruid staat of het veel te hard groeit, en hoe je dat weer onder controle kunt krijgen. En het derde onderwerp gaat niet over mulchen in het algemeen, maar wel over hoe een mulchlaag je kan helpen bij het beheersen van hardnekkige meerjarige onkruiden.
Een probleem met wieden
Dat eerste systeem is eigenlijk ontstaan uit ervaring, door dingen verkeerd te doen en te merken wat niet werkte. We hebben in onze tuin een breed hoofdpad. Wie hier al geweest is, weet dat het in de zomer vaak niet zo breed lijkt omdat alles volgroeid is, maar in de winter zie je duidelijk dat het pad bijna, of zelfs iets meer dan, drie meter breed is. Langs beide randen staan rijen fruitstruiken. Langs die randen laten we doorheen het seizoen allerlei soorten kruiden groeien, zowel eenjarigen als meerjarigen, die we gebruiken, die we plukken, en die tegelijk bijdragen aan de diversiteit in de tuin.
Op zich was dat nooit een probleem, omdat we al die kruiden nuttig gebruiken. Maar het echte probleem was dat we het hoofdpad niet opkuisten. Onze aandacht ging naar de bedden en kweekruimtes, en het pad lieten we maar wat begaan.
Tot we merkten dat, telkens we bezoek kregen of een rondleiding gaven, het opeens gigantisch veel werk was om dat pad weer op orde te krijgen. Niet een paar uurtjes, maar meerdere dagen achter elkaar. En als je tijdens het seizoen plots meerdere dagen aan één klus moet besteden, dan loop je op alle andere vlakken hopeloos achter.
Een systeem om te wieden
Daar wilden we een oplossing voor vinden, zeker ook omdat er op een deel van dat pad ontzettend veel distels groeiden. Distels raak je alleen kwijt door ze steeds opnieuw weg te halen en ze uit te putten. Dus besloten we dat stuk pad systematisch aan te pakken.
We namen ons voor om alles, ook de allerkleinste disteltjes, elke week weg te halen zodat ze nooit groot genoeg konden worden om opnieuw kracht op te slaan en verder te groeien. Dat was eigenlijk het begin van ons systeem.
We kozen een vast moment: donderdagochtend om tien uur, meteen bij de start van mijn tuinwerkdag. En telkens begonnen we op die plek, met het uittrekken van de distels. De eerste keren was dat behoorlijk wat werk, omdat je de grote planten moest uittrekken en er meteen weer nieuwe scheuten verschenen. Maar na enkele weken merkten we dat er nog maar weinig terugkwam omdat de wortels in de grond simpelweg het tempo niet konden bijhouden.
Starten met distels en dan de rest
Van daaruit zijn we verder gegaan met het hele pad. Elke week opnieuw, op dat vaste moment, namen we een uur om het pad systematisch proper te maken. En heel belangrijk: we zeiden niet “we doen het pad in één keer helemaal”, maar we beperkten ons bewust tot dat uurtje. Het pad is lang en breed, dus dat is meer dan genoeg.
We lieten ook altijd een deel planten staan – afhankelijk van het moment in het seizoen of van de soorten die er groeiden – maar alles wat we niet wilden, haalden we weg.
En we begonnen elke keer opnieuw aan het begin van het pad, niet waar we de vorige week geëindigd waren. Zo was er telkens een stuk dat helemaal schoon en proper was, en voorkwamen we dat de eerste meters alweer vol onkruid stonden tegen de tijd dat we het einde bereikten.
In het begin gaat dat traag. Het eerste uur geraak je misschien tien of vijftien meter ver. De week erna merk je dat je dat stuk veel sneller doet, en dat je daarbovenop nog eens vijf tot acht meter extra kan aanpakken. Elke week win je wat tijd op de eerste stukken, omdat er daar steeds minder terugkomt. Na vijf tot zeven weken konden wij meestal het hele pad doen binnen het uur. Daarna heb je eigenlijk nog maar een kwartiertje of twintig minuten nodig om alles bij te houden. Dan is het niet meer elk plantje op je knieën uit trekken, maar gewoon van onkruid naar onkruid stappen en met gemak weghalen wat er staat.
Bij jou?
Als je dit vertaalt naar een doorsneetuin, dan volstaat misschien al een kwartiertje per week. Het belangrijkste is dat je een vast moment kiest en daar elke week aan vasthoudt.
Nog beter is om er vroeg in het seizoen mee te beginnen, in maart of half april, als er nog maar weinig gegroeid is. Dan kuis je enkel op wat er tijdens de winter verschenen is, en gaat het ontzettend vlot vooruit. Als je dat dan volhoudt doorheen de lente en zomer, dan wordt het nooit een groot werk.
Wij beginnen meestal te laat, waardoor er al veel staat en we een aantal weken nodig hebben om bij te geraken. Maar eens we goed bij zijn, tegen de zomer, gaat het bijhouden heel vlot en nemen we in dat vaste uur zelfs zijpaden en andere stukken mee.
Het is wel cruciaal om dat moment niet over te slaan, want anders merk je hoe snel er weer overal onkruid staat en je opnieuw voor dagen werk komt te staan.
Mijn advies is dus: zorg altijd voor een vast moment in de week om te wieden. Het maakt niet uit of dat nu zaterdagochtend is of zondagnamiddag, zolang je het maar elke week volhoudt. Begin met een kwartier of een half uur, en kijk hoe ver je komt. Merk je dat je op tien minuten al klaar bent, dan kan je eventueel nog een border of een ander stukje tuin meepakken. Heb je meer tijd nodig omdat er veel onkruid staat, dan schuif je gewoon op naar een uurtje.
Veeeel onkruid?
Maar stel dat je te laat begonnen bent, of dat er na een vakantie of drukke periode plots ontzettend veel onkruid staat. Dan is mijn advies: begin niet meteen alles uit te trekken. Dat werkt demotiverend en gaat veel te traag. Wat veel beter werkt, is de eerste keer gewoon met een snoeischaar de hele tuin doorgaan en alle bloeiende en zaaddragende onkruiden afknippen. Doe dat net onder de bloem, of desnoods halverwege de stengel, dat maakt niet zoveel uit. Belangrijk is dat je voorkomt dat er nieuw zaad in de tuin terechtkomt. Trek ze niet uit, maar knip ze gewoon af. Als je voorzichtig te werk gaat en de zaadhoofden meteen in een kruiwagen of emmer legt, zonder te veel te schudden, vermijd je dat er toch zaad op de grond belandt. Dat bespaart je op lange termijn gigantisch veel werk.
Mulchen als hulp
En dan kom ik bij het derde punt: mulchen. Niet zozeer hoe of waarmee je moet mulchen, maar vooral hoe mulch kan helpen bij hardnekkige wortelonkruiden. Bij planten zoals brandnetel of zevenblad lukt het bijna nooit om alle wortels uit te trekken. Er breken altijd stukken af die weer uitlopen. Wat wel werkt, is die planten zo goed mogelijk uittrekken en daarna een dikke mulchlaag aanbrengen. Liefst houtige materialen zoals houtsnippers of stro, want die kan je dik leggen en het verteert langzaam. Gras of groene mulch werkt minder goed omdat het snel verteert en je er geen dikke laag van kunt maken.
Na het mulchen zal je merken dat de onkruiden snel opnieuw opkomen, vaak al na een paar weken. Maar dat is juist de bedoeling. Want doordat ze vooral in die losse mulchlaag nieuwe wortels vormen, kan je ze veel gemakkelijker verwijderen. Ook de onderliggende bodem wordt door de mulch losser en rijker, waardoor zelfs oudere wortels makkelijker loskomen. Zo put je de planten langzaam uit. Bij brandnetel lukt dit meestal binnen een jaar, bij peen of zevenblad duurt het langer – soms twee jaar – maar het werkt wel.
Het enige probleem ontstaat wanneer die wortelonkruiden telkens opnieuw uit een border of vaste plantenstrook de tuin binnengroeien. In dat geval raak je de bron niet kwijt. Wat je dan kan doen, is langs die grens een mulchstrook aanleggen die je regelmatig naloopt, zodat het onkruid niet verder je moestuin binnendringt. Op die manier hou je het toch onder controle.
Hopelijk helpen deze drie tips
Als je deze drie strategieën combineert – consequent wekelijks wieden op een vast moment, bij een achterstand eerst bloemen en zaden wegknippen, en hardnekkige wortelonkruiden aanpakken met mulch – dan zal je merken dat onkruid wieden nooit meer een onoverkomelijke klus hoeft te zijn. Na verloop van tijd heb je genoeg voorsprong opgebouwd en kost het nog maar een kwartiertje tot een half uurtje per week om een grote oppervlakte netjes te houden.
Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!
Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin