Als ik een blog of een podcast heb gepubliceerd, dan worden er vaak vragen gesteld. Via de reacties, maar ook via mail komen er best wel wat vragen binnen over dat onderwerp.
Of soms over iets vergelijkbaars, of iets aansluitend dat mensen zelf doen. Of iets waar ze via de podcast aan herinnerd werden. Heel vaak merk ik ook in mijn cursussen dat veel mensen eigenlijk dezelfde vragen hebben.
Dus misschien is het een goed idee om die vragen af en toe gewoon via de podcast te beantwoorden, zodat iedereen ermee in contact komt. En misschien ook met vragen die ze zelf niet durfden stellen, of misschien niet de moeite waard vonden om te stellen, maar waar ze dan toch een antwoord op krijgen.
Vraag 1
De eerste vraag die ik wil beantwoorden is meteen een hele uitgebreide.
Het zijn eigenlijk drie sub-vragen, als je het zo wil bekijken. En die gaan over de vorige podcast, waarin ik het had over de combinatie van aardbeien en asperges. Ik vertelde daarin dat wij na drie jaar onze aardbeien weghalen, of we die nu op een eilandje met alleen aardbeien zetten of tussen de asperges. Na drie jaar halen wij die weg, omdat het allemaal te compact begint te groeien, omdat er eigenlijk te weinig plaats is voor nieuwe aardbeienplanten, maar ook voor de aardbeien zelf om te rijpen, om op te drogen na een regenbui, waardoor je dus minder opbrengst hebt en meer kans op rot.
Daarom halen wij die weg na drie jaar. En ik vertelde daarbij dat wij die planten eerst afknippen en daarna uittrekken. De vraag is: waarom haal je die aardbeienwortels weg, en beschadig je daarbij de aspergekronen niet wanneer je die planten uittrekt?
We trekken alles uit
Wij trekken de plant volledig uit. Je zal merken dat aardbeien die al meerdere jaren staan eigenlijk nog altijd betrekkelijk weinig wortels hebben. Vaak heb je bij oudere planten alleen het groeipunt of groeistokje vast. Het is dus niet zo dat je de grond helemaal omwoelt of een uitgebreid wortelnetwerk losrukt. En bovendien moet je dat ook doen, want als je ze enkel afknipt, lopen die heel gemakkelijk opnieuw uit en dan heb je volgend jaar overal weer nieuwe aardbeienplanten.
Dat is dus eigenlijk de voornaamste reden: ze hebben weinig wortels, zijn makkelijk uit te trekken en zouden anders gewoon opnieuw verder groeien. Daarom trekken we ze volledig uit en doen we ze weg. De aspergekronen hebben daar absoluut geen last van.
Wij trekken die aardbeien ook vaak uit terwijl de asperges nog groot zijn, met hun tak en blad erbij in de tuin. Ook dan is er heel weinig dat je kan beschadigen. Dus dat maakt eigenlijk niet zo veel uit.
Meer nog, wij hebben gemerkt dat de asperges last kregen wanneer de aardbeien tussen hen in groeiden. Ze groeiden vaker krom, of kregen een krul in hun stengel, omdat ze tegen de aardbeien aan groeiden of er rond moesten groeien. Dat was ook een reden voor ons om de aardbeien tussen de asperges weg te halen en ze alleen langs de randen te laten groeien, en dus niet gemengd door elkaar.
Wisselteelt?
De tweede vraag is: waarom zet je de nieuwe aardbeienplanten elders? Wij passen misschien niet heel strikt wisselteelt toe, maar we houden dat wel altijd in ons achterhoofd. Het lijkt mij niet goed om jaar in jaar uit hetzelfde op dezelfde plek te laten staan. Zelfs nieuwe aardbeiplanten gaan telkens naar dezelfde voedingsstoffen zoeken, en zo put je je bodem toch uit.
Je kan zeggen: in de natuur blijven planten soms ook heel lang op dezelfde plek. Maar ook daar zie je dat aardbeien, en ook veel andere soorten, uitlopers maken. Ze schuiven dus op, doorheen een plek, doorheen een bosrand, en de oude planten verdwijnen na enkele jaren. Vaak doen ze het dan minder goed, worden overwoekerd door andere soorten en sterven af.
Dus ook in de natuur is het normaal dat een plant zich na enkele jaren verplaatst, om weer een stuk “maagdelijk terrein” te vinden waar voldoende voedingsstoffen aanwezig zijn. De oude plek krijgt intussen rust, wordt misschien ingenomen door andere planten, en na enkele jaren komen de aardbeien door hun uitlopers vaak weer terug. Zo schuift dat constant een beetje op. Dat merken wij ook in onze weide en in de tuin: planten verplaatsen zich, verdwijnen een tijdje, en komen later weer terug. Intussen krijgt de bodem de kans om te herstellen en weer voedingsstoffen aan te vullen.
Daarom denk ik dat het verstandig is om zeker na drie jaar aardbeien op dezelfde plek een tijdlang iets anders te zetten.
Aardbeien en asperges
De derde vraag: asperges leven twintig jaar, die haal je natuurlijk niet weg na drie jaar. Dus als je je aardbeienveldje na drie jaar ergens anders zet, wat zet je dan tussen de asperges? En zet je op die nieuwe aardbeienplek ook asperges?
Dat doen wij niet. De asperges blijven inderdaad vijftien tot twintig jaar staan. Op de nieuwe aardbeienplek zetten we geen asperges. Wij hebben gewoon verschillende aspergebedden, en langs die bedden wisselen we af. Een paar jaar aardbeien langs de rand van het ene bed, daarna een paar jaar langs een ander bed.
Dat is natuurlijk een voordeel als je een grote tuin hebt. Maar je kan dat ook anders aanpakken: drie jaar langs je asperges, en daarna drie jaar langs een rand van bijvoorbeeld een erwtendraad, of een andere plek waar ze niet in de weg zitten maar toch goed kunnen groeien. Ik ken iemand die elk jaar de helft van zijn tunnel met aardbeien plant: het ene jaar de ene helft, het volgende jaar de andere helft. Op die manier heb je toch een soort teeltwisseling.
Wij wisselen dus tussen de aspergebedden, omdat we er meerdere hebben, maar ik zou sowieso aanraden om aardbeien maximaal drie jaar langs je asperges te laten staan, en ze daarna minstens een jaar ergens anders te zetten. Soms kweken we ze dan gewoon een tijdje op een eilandje, ook voor drie jaar, en dan keren ze weer terug naar een aspergebed.
Maar altijd op exact dezelfde plek blijven staan, dat lijkt ons geen goed idee.
Aardbeiblad als mulch
Dan was er nog een vraag over het aardbeiblad als mulch. Je gebruikt aardbeiblad als mulch. Maar ik heb gelezen dat dat niet aangeraden is, in verband met ziektes, en dat je het blad beter in de GFT-container doet of zelfs niet op de composthoop. Is dat een fabeltje, net zoals bij rozenblad?
Ik ben ervan overtuigd dat het een fabeltje is. Wij mulchen met alles. Als je mij al een tijdje volgt, weet je dat. Wij mulchen ook met tomatenloof, met courgettebladeren waar meeldauw op zit, zelfs met aardappelloof waar de aardappelplaag in zit. Op zich kan dat geen kwaad.
Die schimmels leven ofwel op dood materiaal, ofwel op zwakke planten. Kijk maar: courgettes staan in het begin mooi groen, groeien goed, en na twee à drie maanden zijn ze gewoon versleten. Dan worden ze gevoeliger en krijgen ze meeldauw. Dat heeft niets te maken met het feit dat je er eventueel mee hebt gemulcht.
Vergeet niet: die sporen zweven sowieso in de lucht. Meeldauw, Phytophthora bij aardappelen, tomatenziekte… de sporen zijn overal aanwezig. Mulch of geen mulch, als de omstandigheden gunstig zijn en je planten zijn verzwakt, dan krijgen ze die ziektes.
Dus dat beetje blad op de grond maakt echt geen verschil. Ook als er roest op zit, kan dat gewoon verteerd worden. Als je een gezonde bodem hebt, hebben je planten genoeg kracht om zichzelf te verdedigen. En zo niet, composteer het gewoon. Warm composteren doodt alle ziektekiemen. Bij koud composteren blijven er misschien sporen over, maar na verloop van tijd verdwijnen ook die.
Dus wegdoen zou ik het zeker niet. Organisch materiaal is te kostbaar.
Voedselbossen en bodems
Misschien nog een laatste vraag. In een recente blog over de bodem in voedselbossen schreef ik dat de bodem zonder mulchen maar heel traag verbetert. Bij syntropische landbouw gaat dat veel sneller, omdat er enorme hoeveelheden organisch materiaal worden toegevoegd. De vraag was: is compost en mulch in het begin niet veel belangrijker dan die permanente doorworteling?
En dat is misschien iets wat ik vroeger zou gezegd hebben, maar intussen is daar meer onderzoek naar gedaan. Mulchen is zeker goed, maar het brengt veel minder koolstof in de bodem dan permanente beworteling. Bij mulchen blijft maar 20 à 30 procent koolstof in de bodem, de rest gaat verloren. Bij wortels blijft tot 70 procent in de bodem.
En daar zit juist het verschil. Bij syntropische landbouw combineer je beide: je zorgt voor intensief mulchen én voor permanente begroeiing en beworteling. Je plant veel soorten dicht bij elkaar, knipt ze terug, legt het snoeimateriaal op de grond, en zo krijg je constant mulch én heel sterke wortelgroei. Dat zorgt ervoor dat de bodem veel sneller verbetert.
Dus ja, syntropische landbouw is intensiever, maar je bouwt er je bodem veel sneller en effectiever mee op.
Toekomst
Ik heb nog een hele reeks vragen klaarstaan, maar ik zie dat ik ondertussen al een behoorlijke tijd aan het praten ben. Dus laten we het hierbij houden. In een van de volgende podcasts zal ik nog enkele andere vragen beantwoorden die binnenkwamen via de reacties of via mail.
Heb je zelf ook nog vragen? Zet ze gerust in de reacties hieronder, of stuur een mailtje. Dan neem ik ze een van de volgende keren mee.
Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!
Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin