Niet zo lang geleden was er een reactie op een podcast die verschenen was, en het ging over mulchen.
De vraag gaat als volgt: ik heb al veel gelezen over mulchen met bladgroen van geoogste groenten. Normaal moet je roteren met verschillende soorten groenten doorheen de jaren, maar als je dezelfde groenten gebruikt om te mulchen, is dat dan verschillend van het opnieuw inzaaien van die groenten op dezelfde plaats? Heeft dit dan geen invloed?
En dat is een interessante vraag, waarvan ik vermoed dat er wel meerdere mensen met zulke vragen rondlopen. Daarom wil ik in deze podcast daar graag een antwoord op geven.
Waarom teeltwisseling?
Misschien beginnen met de vraag waarom we eigenlijk roteren met groenten, waarom we wisselteelt toepassen. Het idee daarachter is voornamelijk dat je ervoor gaat zorgen, of probeert te zorgen, dat je de bodem niet uitput door altijd dezelfde groenten op dezelfde plaats te kweken, en ook dat er geen opbouw is van bodemplagen. Dat zijn toch twee belangrijke factoren of redenen waarom men dit doet.
Uitputten van de bodem: als je altijd dezelfde groenten op dezelfde plaats gaat kweken, nemen die altijd dezelfde soorten voedingsstoffen op. Na verloop van tijd raken die uitgeput in die bodem, en dat is uiteraard een probleem. Die mineralen moet je dan aanvullen, maar dat is niet zo evident.
Bodemplagen: als je een lange tijd op dezelfde plek dezelfde groenten kweekt, die gevoelig zijn voor dezelfde plagen, dan bestaat de kans dat je na verloop van tijd een populatie opbouwt waar je planten echt last van krijgen.
Denk aan knolvoet bij bijvoorbeeld kolen, denk aan de plaag bij aardappelen, en zo zijn er nog een heleboel ziektes die kunnen optreden als je die planten elk jaar op dezelfde plaats kweekt. Dus op zich lijkt het wel logisch dat je dat niet doet en dat je dus wisselteelt toepast. Is dat effectief wel zo? In onze ervaring niet.
Intensief combineren
Wij werken op een andere manier. Wij combineren heel intensief, waardoor je eigenlijk alles verspreidt over je tuin en je uiteindelijk ook een soort van wisselteelt toepast, maar zonder daar nauwgezet naar te kijken. Je maakt elk jaar opnieuw combinaties, een vijftal tot meerdere soorten per stukje van je bed.
We kijken niet, als je onze manier van combineren nog niet kent, naar welke goed en slecht samengroeien, maar naar vier verschillende factoren: het volume van de plant onder- en bovengronds, de kleur van de plant, de geur van de plant, en de textuur van de bladeren en andere onderdelen. Dat zijn de factoren waarnaar wij kijken, en dat zorgt ervoor dat je heel veel voordelen bekomt.
Je zorgt dat je planten dichter bij elkaar kan kweken, omdat je verschillende volumes benut, zowel onder- als bovengronds. Je zorgt dat verschillende kleuren gemengd raken, zodat ze minder vindbaar zijn voor plagen, en je zorgt dat geuren gemengd zijn, ook weer om te voorkomen dat ze snel gevonden worden.
En als laatste: die combinatie van verschillende texturen zorgt ervoor dat een plaaginsect dat zich ergens gevestigd heeft, zich niet gemakkelijk verspreidt, omdat er overal rond andere soorten planten staan die niet aantrekkelijk zijn.
Geen sprake van uitputting
Wij doen dat al vele jaren, en heel veel mensen doen dat ondertussen ook op een of andere manier vergelijkbaar met ons. Daaruit blijkt dat het perfect mogelijk is, en dat je op die manier ook geen rekening hoeft te houden met wisselteelt. Omdat je zoveel door elkaar zet, is er van uitputting geen sprake: je zet heel veel verschillende planten samen die allemaal verschillende soorten mineralen vragen op verschillende momenten. En omdat je ook heel veel verschillende soorten wortels in de grond hebt, krijg je ook geen problemen met plaagopbouw.
Dus het is niet per definitie nodig om je planten volgens wisselteelt te kweken, er zijn andere manieren die heel wat voordelen hebben. Maar laten we bij wisselteelt blijven. Als je groenten wilt roteren, dan merk je dat je elk jaar op die plek een andere soort groenten zet. En zoals ik al zei: groenten halen allerlei soorten voedingsstoffen uit de bodem, en als je geen wisselteelt toepast, zal je merken dat, als je grote blokken zet, die na verloop van tijd al die voedingsstoffen uit de bodem halen en die bodem tekorten gaat vertonen. Daarom doe je wisselteelt.
Mulchen haalt helemaal geen voedingsstoffen uit de bodem, het zorgt er juist voor dat er extra voedingsstoffen in de bodem terechtkomen en vormt een stimulans voor het bodemleven. Het zijn dus twee heel verschillende zaken.
Mulchen
Als je gaat mulchen met het materiaal dat je dat jaar gekweekt hebt, bijvoorbeeld met erwtenloof op diezelfde plek, dan maak je het volgend jaar erwten kweken niet moeilijker. De bodem reageert niet alsof er opnieuw erwten wordt gekweekt qua plaagopbouw, omdat je een ander proces in gang zet.
Planten halen voedingsstoffen uit de bodem, hun wortels interageren met het bodemleven en eventueel schadelijke of niet-schadelijke schimmels. Mulchen daarentegen zorgt ervoor dat je je bodem afdekt, het bodemleven voedt en allerlei mineralen toevoegt.
Dat is een beetje het omgekeerde van wat planten doen, en het heeft geen directe negatieve interactie met bodemleven. Je stimuleert geen schadelijke schimmels. Dus dat is helemaal iets anders dan de planten zelf te telen. Als je bijvoorbeeld koolblad op de bodem legt, kan je denken: daar kunnen schimmels of plagen op komen. Maar dat materiaal verteert snel en verandert van structuur. Insecten of schimmels die op de levende plant voorkwamen, verdwijnen omdat hun gastmateriaal er niet meer is.
Groen materiaal is op enkele weken uitgedroogd en afgebroken, dus dat is geen enkel probleem. Je verlengt plagen of ziektes niet door te mulchen met plantenresten. Denk maar aan het koolwitje: dat legt geen eitjes op een blad dat al vier, vijf weken verteert op de grond. Er is dus geen enkele link tussen planten kweken op een plek en mulchen met dat materiaal als je kijkt naar ziekteopbouw of bodemuitputting.
Voordelen
Sterker nog: als je niet volgens wisselteelt werkt maar intensief combineert, met veel verschillende soorten door elkaar, reageert je bodemleven beter. Je stimuleert het sterker, omdat je een grotere diversiteit aan stoffen in de bodem brengt. Planten sturen via hun wortels suikers en exsudaten naar het bodemleven, en hoe diverser de plantenmix, hoe diverser en sterker je bodemleven.
Een blok van één soort planten geeft maar een beperkt soort exsudaten. Een mix van vijf, tien, twaalf soorten geeft een brede mix, bouwt een divers bodemvoedselweb op, en dat is robuuster. Het zorgt ervoor dat plagen en ongewenste schimmels zich moeilijker opbouwen, en sommige organismen gaan die zelfs actief bestrijden.
Dus als je afstapt van wisselteelt en naar intensieve combinatieteelt gaat, krijg je sowieso al veel minder last van plagen en ziektes. Als je daarbovenop ook nog mulcht en zo extra mineralen toevoegt, verrijk je je bodem nog meer en vergroot je de diversiteit aan voedingsstoffen. Dat heeft opnieuw een positief effect op het bodemleven en de structuur, waardoor planten zich optimaal ontwikkelen en sterker zijn tegen ziektes en plagen.
Zo krijg je een tuin, hoe raar dat ook klinkt, waar geen last is van plagen, bijna geen schimmels voorkomen en waar alles groeit zonder bemesting of bestrijding. Dus: probeer zoveel mogelijk te mulchen, probeer intensief te combineren en je zal merken dat je tuinervaring compleet verandert.
Conclusie
Als antwoord op de vraag: kan het kwaad om te mulchen met materiaal van de planten die er gegroeid hebben? Heeft dat invloed? Denkt je bodem dat je twee jaar na elkaar hetzelfde teelt? En beperkt dat je bodemgezondheid? Ja en nee. Het zal zeker invloed hebben op je bodemgezondheid, maar gegarandeerd een positieve. Het zal geen negatieve plaag- of ziekteopbouw veroorzaken. Integendeel, het zal je bodem beter ontwikkelen en je planten sterker maken het jaar daarna.
Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!
Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin