Ik wil het vandaag graag hebben over het belang van foto’s nemen tijdens het observeren in de tuin. Niet alleen in een grote nieuwe tuin, maar ook in een kleine tuin én zelfs wanneer je al jaren bezig bent. Foto’s zijn niet alleen handig om vast te leggen wat er allemaal aanwezig is en die informatie later te gebruiken in je planning. Wat ik in deze webinar vooral wil benadrukken, is hoe waardevol foto’s zijn om terug te kijken in de tijd. Die vergelijking is vaak verrassender dan je denkt.
Bosbouwer
Ik werd daar opnieuw aan herinnerd tijdens onze laatste bijeenkomst van de bodempioniers. We trokken toen een bos in met gids Jan van Seynaeve. Jan is een bosbouwer en begeleidde ons door verschillende stukken bos terwijl hij vertelde over hun ontwikkeling en beheer. Je hoort dat verhaal, je kijkt rond en je probeert je daar iets bij voor te stellen.
Maar op een bepaald moment liet Jan foto’s zien die exact op de plek genomen waren waar wij stonden — acht jaar geleden. Dan zie je pas echt de impact van die jaren. Hoe anders alles eruitzag, hoeveel er veranderd was in zo’n relatief korte tijd. Acht jaar is eigenlijk niet eens bijzonder lang, maar het verschil was enorm.
Belangrijk onderdeel van ontwerpen
Foto’s nemen wordt al lang gezien als een belangrijk onderdeel van observeren, en dat is niet zomaar. Je kan natuurlijk notities maken over schaduw, patronen, licht, zonnestand en wat er allemaal groeit. Maar foto’s maken is een bijzonder efficiënte manier om die observaties vast te leggen.
Als je op een vaste plek in je tuin om de zoveel tijd een foto neemt — liefst op hetzelfde tijdstip — dan zie je heel duidelijk hoe licht, schaduw en planten doorheen het jaar veranderen. Ook hoe water zich gedraagt in de tuin wordt veel duidelijker als je eens buiten gaat tijdens de regen en foto’s maakt. ’s Morgens, ’s middags en ’s avonds een foto nemen op dezelfde plek toont je schaduwpatronen die je anders nooit zo goed zou opmerken.
Foto’s bekijk je anders
En wat je daarbij zal merken: op foto’s zie je vaak andere dingen dan wanneer je zelf buiten staat. Waarom dat precies zo is, weet ik niet, maar je kijkt blijkbaar anders naar een foto dan naar een echte scène. Het valt me telkens op dat ik via foto’s details opmerk die me in het moment zelf volledig ontgaan.
Dat is het klassieke advies dat je altijd hoort wanneer je met permacultuur of tuinontwerp bezig bent: observeren is essentieel, en foto’s zijn daarbij een uitstekend hulpmiddel. Niet het enige uiteraard, maar wel een heel krachtig hulpmiddel.
De teelt van kurk
Dan iets helemaal anders: de teelt van kurk. Kurkbomen, Quercus ilex, moeten ongeveer 25 jaar groeien voor je de bast voor het eerst kan oogsten. Het is een teelt die traag gaat en nog steeds heel traditioneel gebeurt. De bast wordt met de hand geoogst — een werk dat tijd, kennis en geduld vraagt.
Na die eerste 25 jaar kan je voor het eerst oogsten, maar die kurk is van slechte kwaliteit en nauwelijks bruikbaar. Daarna moet je weer 9 tot 12 jaar wachten voor de bast opnieuw dik genoeg is. Die tweede oogst is al beter, maar nog altijd niet geschikt voor hoogwaardige kurken.
Pas bij de derde oogst — zo’n 45 jaar na het planten — krijg je kurk van topkwaliteit, waar je in één stuk een mooie kurk uit kunt halen. Daarna kan je wel tientallen jaren doorgaan met om de 9 à 12 jaar te oogsten.
Ander tempo
Waarom vertel ik dit? Omdat het zo mooi illustreert hoe anders het ritme van de natuur is dan het onze. Mensen zijn vaak ongeduldig in de tuin. Maar natuurlijke systemen werken op een ander tempo dan wij gewend zijn.
Een bodem verbeteren duurt al snel vier à vijf jaar. Een voedselbos vraagt jaren voordat er serieuze oogst komt. Hoogstambomen hebben bijna een decennium nodig voor ze echt beginnen dragen. Een poel, een haag, een houtkant: alles heeft tijd nodig om in te groeien, om te integreren in het ecosysteem, om tot leven te komen.
En het lijkt allemaal zo traag te gaan. Je moet telkens een jaar wachten om het effect van een ingreep te zien, en als je een fout maakt, verlies je zo weer een jaar of twee. Dat botst met het tempo van onze moderne wereld, waarin alles sneller en sneller moet. Leveringen binnen het half uur, films on demand, alles onmiddellijk beschikbaar.
Maar in de tuin moet je vertragen. De natuur werkt gewoon trager — en dat is soms lastig.
Elk jaar 1 of 2
Daarom raad ik altijd aan om elk jaar maar een paar projecten te doen. Niet alles tegelijk. In de winter plannen: dit jaar ga ik twee dingen aanpakken. Een poel aanleggen, een houtkant aanpassen, een zone hertekenen. Zo bouw je gestaag verder zonder te forceren. Forceren werkt bijna nooit in de tuin.
Bovendien beïnvloedt elk element de rest van de tuin. Als je alles samen verandert, is het bijna onmogelijk om die interacties te begrijpen of op te volgen. Doe je het geleidelijk, dan zie je beter wat werkt en wat niet.
Terug naar de foto’s
En daar komen die foto’s opnieuw terug. Omdat je enorm snel vergeet hoe het vroeger was. Ik weet nog hoe Yggdrasil eruitzag toen ik begon in 1996 — toen was er gewoon niets. Maar zelfs van twaalf jaar geleden herinner ik me grote delen niet meer. Elk jaar voeren we projecten uit, elk jaar verandert er wel iets. Maar je staat daar niet zo bij stil.
Bezoekers die maar af en toe komen, zien dat juist wel. “Je hebt dat aangepast.” “Dat stuk is helemaal dichtgegroeid.” En dat is exact wat foto’s je laten zien wanneer je terugkijkt naar twee, vijf of tien jaar geleden. Dan zie je hoeveel er eigenlijk veranderd is, hoe sterk het geëvolueerd is — en dat geeft een enorme motivatieboost.
Traag maar zeker
Dus: besef dat de tuin traag gaat, maar weet dat er wel degelijk veel gebeurt. Foto’s helpen je om dat te zien. Ze helpen je ontwerpen, evalueren, bijsturen én je moraal hoog houden. Ze tonen je dat je goed bezig bent en dat je werk echt effect heeft.
En ze zijn zoveel meer dan materiaal voor een mooie Instagram-post: het zijn ankers in de tijd die je laten zien wat je aan het opbouwen bent.
Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!
Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin