Welkom in de podcast van deze week. Het is een beetje een minireeks. Vorige week heb ik het gehad over onze pluktuin, onze zelfpluktuin voor fruit, die we opnieuw gaan inrichten omdat er momenteel toch van alles fout loopt.
Ik heb vorige keer uitgelegd hoe we die ontworpen hebben, dat de ligging ideaal is met enkele bemerkingen, en wat er momenteel fout loopt. Deze week wil ik het graag hebben over de praktische uitwerkingen van de oplossingen en hoe we de nieuwe zelfpluktuin gaan aanpakken en inrichten. Zoals ik al zei, we gaan hem anders inrichten.
Meer paden
Momenteel is alles wat organischer geregeld. Er waren lange tijd geen vaste paden. Dat hebben we inmiddels wel aangepast, want als iedereen overal loopt om te plukken, wordt de grond heel hard verdicht, en dat is uiteraard niet zo goed. Zeker niet voor kleinfruitstruiken, die behoorlijk oppervlakkig wortelen. Dus dat gaan we anders aanpakken.
We hadden al vaste paden, maar je moest nog altijd overal een beetje tussen lopen om alles te kunnen plukken. Daarom gaan we nu veel meer structuur aanbrengen en de tuin beter organiseren. Economisch gezien wordt dat ook veel gemakkelijker, want nu moesten we altijd alles helemaal netjes houden: alles mulchen, alles wieden.
We gaan het anders doen. We werken met vaste paden en vaste lijnen waarop we onze fruitstruiken gaan zetten. Dat betekent eigenlijk een strook van zo’n zestig centimeter die we afdekken met mulchmateriaal. Vanachter bij ons fruit zijn dat houtsnippers, en daartussen laten we gras of een kruidachtige mengeling van spontaan opkomende planten groeien.
Maaien, afhankelijk van het seizoen
Die zullen we regelmatig onregelmatig maaien, vooral in het begin van het seizoen. Als er veel geplukt moet worden, houden we het kort, zodat mensen gemakkelijk kunnen passeren. Later in het seizoen, rond eind juli of augustus, zal er waarschijnlijk weinig worden gemaaid, omdat er dan bijna niks meer te plukken is en er ook weinig volk zal passeren.
Dat maakt het al veel gemakkelijker, omdat het stuk dat echt onkruidvrij moet zijn, veel kleiner wordt. Het stuk dat je onkruidvrij houdt, is tevens de strook waar de struiken op groeien, waardoor er sowieso al minder onkruiddruk is. Het idee is dus om een strook van 60 à 70 centimeter te voorzien met houtsnippers waarop we het fruit aanplanten.
De tussenliggende strook zal anderhalve meter zijn, misschien iets breder, afhankelijk van de werkbaarheid en de lichtbehoefte. Sommige soorten fruit beginnen vroeg in het jaar te groeien en hebben zon en licht, dus het is belangrijk daar rekening mee te houden.
Alles aan draag geleid
We leggen palen met draad aan, geen volle draadafsluiting, maar enkele ijzerdraden langs de palen, zodat we de struiken kunnen leiden. Dat vergt iets meer werk bij onderhoud en snoei, maar het maakt plukken gemakkelijker en benut de oppervlakte beter. Een rij van 60-70 centimeter blijft zo efficiënt. Als we sommige struiken vrij zouden laten uitgroeien, zouden ze te breed worden en paden in beslag nemen, met verlies van nuttige oppervlakte.
Maar eerste de bodem
Het eerste punt is uiteraard het verbeteren van de bodem. In de winter staat het er dikwijls nat, in de zomer droog, waardoor planten moeilijk vocht krijgen. We willen de bodem niet volledig omspitten, want dat zou alle zorg en het organische materiaal dat we erin gestoken hebben, te niet doen. Het probleem is een diepe, zware laag, vermoedelijk achtergebleven van vroegere landbouw en ploegen, die water en wortels slecht doorlaat.
Die laag willen we doorbreken, mogelijk met een kleine tractor en een woelvork of woeltanden. Het idee is om de bodem niet te keren, maar wel los te maken zodat water beter kan doordringen en wortels diep kunnen groeien. We kunnen dit deels ook oplossen met diepwortelende bodembedekkers zoals smeerwortel, maar dat is een langzaam proces. Wij willen sneller beginnen met fruit, dus mechanisch doorbreken is de keuze. Tegelijk planten we soorten die de bodem openhouden.
Daarnaast frezen we de stroken waar fruit en kruiden komen, dekken we af met houtsnippers, en zetten we palen en draden voor de stekken. Een groot deel van de struiken wordt vervangen door nieuwe eigen stekken. Dat betekent dat het eerste jaar de opbrengst iets lager zal zijn, maar op termijn krijgen we een efficiëntere en productieve opzet.
Oude en nieuwe soorten
We herplanten bekende soorten zoals rode, witte, roze en zwarte aalbessen, frambozen, stekelbessen, en we integreren nieuwe soorten zoals Amerikaanse bosbessen, appelbessen, honingbessen en moerbei. Alles wordt geleid langs de draden.
Een apart stuk terrein is problematisch: zwaar, gecompacteerd, en dicht bij de houtkant, waardoor schaduw het lastig maakt. Daar planten we soorten die goed gedijen op droge, zware grond: vijgen, amandelen en duindoren. De zuidkant maken we open zodat ze genoeg licht en warmte krijgen.
Daarom gaan we de houtkanten aan de zuid- en zuidwestkant terug knotten en gedeeltelijk inkorten om de zonneval terug optimaal te laten werken. Dit levert meteen houtsnippers op voor de afdekstroken.
De kruidenstroken, die afgewisseld worden met fruit, integreren we waar mogelijk. Denk aan eendagslelies, smeerwortel, tijm, salie, rozemarijn, citroenmelisse, dragon en enkele andere kruiden die geschikt zijn voor iets drogere of zwaardere grond. Munt is een optie, maar dat woekert snel, dus dat wordt een afweging.
Samengevat
Eerst de bodem losmaken met een woelvork, daarna de stroken frezen en afdekken met houtsnippers, palen en draden plaatsen, stekken uitplanten, en houtkanten bijwerken. Het grootste werk gebeurt eind winter of begin lente, februari of maart. Dat valt samen met het herstarten van vrijwilligerswerk en het omvormen van Yggdrasil tot coöperatie.
Wanneer we exact werkweekends organiseren om de zelfpluktuin opnieuw in te richten, volgt later. Wie geïnteresseerd is om te helpen, kan zich inschrijven voor de nieuwsbrief. Voor nu starten we volgende week met het bijwerken van de houtkant, het nemen van stekken en het zoeken naar manieren om de bodem open te breken zonder zware machines.
Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!
Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin