Kinderen kennen deze plant, ze plagen elkaar door stukken kleefkruid op elkaar te gooien. Maar daarmee houdt de kennis meestal op.

Kleefkruid is een algemeen verspreid kruid dat door velen verwenst wordt als onkruid. Het is inheems in Europa en Azië maar het komt wereldwijd voor. Misschien woont het ook in jouw tuin, als kruid of onkruid? In 2017 was er in onze tuin zelfs een echte revival van dit plantje: overal kwam deze ineens massaal op!

Voorkomen

Kleefkruid is helemaal niet kieskeurig, het groeit zowat overal op elke grondsoort.  Het kan zowel in zon als in de schaduw groeien. Toch groeit het het beste op vochtige, voedselrijke grond.

Kleefkruid is eenjarig maar ontkiemt zowel in de herfst als in de lente. De herfstplanten overleven de meeste winters en groeien lustig verder.

Na het kiemen groeit kleefkruid langzaam. Op dat moment zijn het vooral de wortels die zich ontwikkelen. Als de eerste kiemblaadjes bovenkomen zijn de wortels al 5 tot 6 cm. lang. De kiemblaadjes zijn vrij groot en glad met een deukje aan het topeinde. De wortels gaan niet diep de grond in, meestal zo’n 10 cm., maximum 50 cm. maar ze verspreiden zich met veel fijne worteltjes horizontaal. De wortels blijven intensief  doorgroeien zodat de plant stevig verankerd zit. De aanzet van het bovengronds gedeelte is dun en breekt dan ook gemakkelijk af als je de plant wil uittrekken.

De vierkante, groene stengels zijn behaard maar niet vertakt. Het zijn slappe stengels die zich vasthaken aan elke plant die op hun weg komt en zo gaan ze de hoogte in. Zonder steun blijven ze over de grond kruipen tot ze iets tegenkomen waaraan ze zich kunnen omhoog hijsen.

De lijnvormige bladeren groeien in kransen van 6 tot 9.

De kleine, witte bloemetjes groeien afzonderlijk of met weinig bij elkaar en zijn relatief onopvallend. Ze zijn slechts 2 mm in doorsnee en groeien verspreid langs de stengel. De bloei situeert zich van juni tot oktober.

De zaden zijn in vergelijking met die van andere onkruiden vrij groot. Als ze rijp zijn zie je ze gemakkelijk zitten aan de plant. Het zijn dopvruchtjes die per twee groeien. De kleur van de zaden verandert bij het rijpen geleidelijk van groen via roodbruin tot bruin en soms paarsachtig. Elke plant produceert zo’n 300 tot 500 zaden.

Kleven

De reden waarom kleefkruid zich zo goed kan omhoog hijsen en zich overal gemakkelijk verspreidt zijn de haren en haakharen die op de plant zitten. Zowel de stengels als de bladranden zijn met haakjes bezet, terwijl ook de bladnerven en zelfs de bladvlakken haakjes dragen.

Aan het oppervlak van de onderzijde van elk blad heeft het kleefkruid haren met een echt haakje aan de top. Op de bladrand staan haren in de vorm van haken. Deze haren hebben versterkte wanden. Ook de vruchten zijn bezet met haakvormige haren waardoor ze blijven kleven aan de pels van dieren en zo ver verspreid geraken.

Omdat kleefkruid met zijn vele stengels hoog klimt en zich vasthaakt in de planten kan het die planten schaden.

Het kiemen 

De levensduur van kleefkruidzaad is zeer variabel. In de bodem bewaard, kan de levensduur tot acht jaar gaan. Daarbuiten is het afhankelijk van allerlei omstandigheden en leeft het soms heel kort.

Licht heeft een remmend effect op het kiemen van kleefkruid.  Daardoor komen kleefkruidzaden niet gemakkelijk tot ontkiemen aan het grondoppervlak. Van zodra het zaad met enkele millimeter grond bedekt is, is ontkiemen mogelijk. Kleefkruid wordt daarom een donkerkiemer genoemd. Maar bij grondbewerking kiemt het zeer snel, wellicht omdat er dan veel zuurstof in de grond komt.

Het ontkiemt tussen een temperatuur van 1°C tot 25°C, dus bijna altijd behalve in hete zomers en strenge winters.

Het zaad kan ook relatief diep in de grond ontkiemen en opkomen. Afdekken heeft dus wellicht niet zo’n groot effect. Het kan namelijk ontkiemen tot op 30 cm diepte.

Functie

Marion de Kort schrijft dat de scheuten en de bloemknoppen eetbaar zijn rauw of gestoofd. Naarmate de blaadjes volwassen worden bevatten ze steeds meer alkaloïden. Het is dus aangewezen jonge blaadjes te plukken om te eten.

Vroeger was kleefkruid een  belangrijk geneeskruid.

De belangrijkste functie die ik tot nu toe gevonden heb, is dat kleefkruid een waardplant is voor meerdere soorten zoals dagvlinders, nachtvlinders, kevers, cicaden, vliegen, muggen en mijten. En die zijn dan weer voedsel voor andere dieren.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!