Tot de niet graag geziene gasten behoren zeker en vast de slakken. De meest gehoorde klacht gaat over slakken en slakkenvraat. Waar het over slakken gaat, gaat het bijna steeds over verdelgen: ‘hoe kan je slakken bestrijden?’ Deze steeds terugkerende vraag heeft me ertoe aangezet eens op zoek te gaan naar het leven van de slak en haar natuurlijke vijanden.
Zoals meestal het geval is, mag je ze niet allemaal over één kam scheren. Het meeste last veroorzaken de naaktslakken. Huisjesslakken veroorzaken weinig of geen schade aan de gewassen en het lijkt zelfs alsof de aanwezigheid van een grotere populatie aan huisjeslakken ervoor zorgt dat er weinig tot geen naaktslakken rondkruipen. Wellicht omdat huisjesslakken ook de eitjes van naaktslakken eten.
Vooral water
Slakken zijn er al heel lang en in heel veel soorten en variaties. Het zijn weekdieren die landbewoners zijn, wat een grote uitzondering is voor weekdieren want die leven meestal in het water. Het lichaam van een slak bestaat voor het grootste deel uit water. Het slijm dat slakken produceren is daarom noodzakelijk om hun lichaam vochtig te houden maar het is nog belangrijker voor de voortbeweging. Door slijmvorming kunnen ze als het ware voortglijden over ook minder gladde oppervlakten. Slakken zijn zeer gevoelig voor (het ontbreken van) vocht maar ook voor temperatuur, lichtintensiteit, zoutgehalte. Ze hebben een hoge luchtvochtigheid nodig en leven daarom in vegetatie, onder stenen en bladeren en worden vooral actief na een regenbui en ‘s nachts.
Slakken hebben een raspachtige mond, die bestaat uit vele duizenden kleine hoornachtige tandjes. Hiermee worden dunne laagjes weefsel van het voedsel geschraapt. De grootte, vorm en aantal tanden is dan ook aangepast aan het voedsel van de slak.
Vorst is dodelijk
Bij de in Nederland en België levende soorten worden in de lente de eitjes in hoopjes van 20 tot 30 vlak onder het grondoppervlak gelegd. Een naaktslak kan honderden eitjes leggen, deze zijn wit doorschijnend. Na een paar weken komen de eitjes uit en twee maanden later zijn de slakken volwassen. De slakken paren meestal in het voor- en najaar.
Vorst tijdens overwintering overleeft geen enkele slakkensoort vanwege het hoge watergehalte van het lichaam, meer dan 90%. Daarom zoeken ze beschutte plekjes op.
De meest voorkomende soorten naaktslakken zijn de grote wegslak, de zwarte wegslak en de gevlekte akkerslak.
De gevlekte akkerslak is één van de beruchtste naaktslakkensoorten in kassen en tuinen, vanwege de grote vraatzucht aan allerlei groene planten waarbij geen voorkeur bestaat voor een bepaalde familie of soort.
Een slak heeft belangrijke functies
Vanuit het gezichtspunt van de tuinder zijn slakken schadelijke dieren. Ze hebben nochtans belangrijke functies in de natuur: het zijn opruimers. Veel op het land levende slakken eten voornamelijk planten, maar vele soorten eten ook aas, paddenstoelen en schimmels. Sommige naaktslakken eten ook wel andere dieren, waaronder andere naaktslakken.
Daarnaast betekenen slakken ook voedsel voor veel andere dieren. Hun natuurlijke vijanden zijn egels, spitsmuizen, ratten, vogels, vooral merels, lijsters, spreeuwen, eksters, kraaien, eenden en kippen. Vogels slaan de schelpen van huisjesslakken op een steen kapot om de dieren te kunnen eten. Vooral de zanglijster is dol op slakken en laat soms ware kerkhoven van gebroken huisjes achter.
Ook kikkers, padden en reptielen zoals hagedissen doen zich te goed aan slakken. Een hagedis die veel slakken eet en ook in Nederland en België voorkomt is de slangachtige hazelworm. Tenslotte vormen ook sommige insecten een bedreiging voor de slakken nl. loopkevers, vliegenlarven, glimwormen, libellenlarven en enkele spinnen of spinachtigen zoals een hooiwagen.
Natuurlijke vijanden helpen u
Het komt er dus op aan al deze natuurlijke vijanden aan het werk te laten in onze tuin. Dit betekent dat er schuilplaatsen moeten zijn in onze tuin, prooi en natuurlijke vijand zijn meestal aangewezen op dezelfde biotoop. Bomen en struiken zorgen voor nestgelegenheid voor vogels. Katten echter verjagen vogels en daarmee ook een heel belangrijke slakkeneter. Hopen van takken zijn een uitnodiging voor egels. Als er maar voldoende slakkeneters in je tuin zijn, slinkt het slakkenbestand en zijn je planten veilig.
Het is ook goed ervoor te zorgen dat de slakken geen overvloed vinden aan hun geliefd voedsel: malse, groene blaadjes. Ze houden minder van harde, behaarde of leerachtige bladeren, minder van donkergroen dan van lichtgroen en minder van rood dan van groen. Kleuren en bladstructuren mengen in je aanplant en zorgen voor doorlevende planten kan mee de slakkenvraat helpen te beperken.
Door deze aanpak hebben we in onze tuin geen last van slakken.
We wensen jullie hetzelfde!
Deze tekst is eerder verschenen in ‘De Sapstroom’, een trimestrieel contactblad van Yggdrasil. Meer informatie vindt u hier: Een didactisch-ecologische ontmoetingsplaats.
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
De aanpak zoals hierboven beschreven kan ik alleen maar beamen en ook ik heb geen last van slakkenvraat in mijn tuin. Joepi!!!
Maar wel van woelmuizen, aiaiaiaiai
Dag Judith,
woelmuizen daar kunnen wij ook over meespreken …
Dag Frank en Judith,
In ‘t Groenselof (Gent) hadden ze ook last van woelmuizen. Ze zijn verdwenen door menselijk haar (van bij de kapper!!) bij de holen te leggen. Achterliggend idee zou zijn dat die beesten niet houden van menselijke geuren en bijgevolg ophoepelen. Contact: https://www.facebook.com/tgroenselof?fref=ts
Dag Esmeralda,
zeker een tip om te onthouden en op sommige plaatsen mee te experimenteren!
Groeten,
Frank
Frank, bedankt voor je artikel – zeer leerzaam. Ik heb een ander probleem : vandaag streek een zwerm bijen in een van onze eikenbomen. Moet ik dit verwelkomen of …. maatregelen (laten) nemen (brandweer mobiliseren). Wat is je natuurvriendelijke raad. Groeten Marc.
Beste Marc, gezien je je vraag richtte aan Frank was ik een beetje terughoudend om te antwoorden. Als imker (in opleiding) geef ik je toch graag al mee dat de zwerm geen kwaad zal doen. Als hij ondertussen al niet vertrokken is, acht ik de kans erg groot dat hij dit weldra toch doet. Enkele verkenner-bijen zoeken ondertussen een geschikte woonplaats zoals bv een holle boom. Als ze dit niet tijdig vinden zijn ze mogelijk ten dode opgeschreven. Spreek daarom gerust een imker aan in de buurt. Deze komt met plezier de zwerm “scheppen”. Erg boeiend om te zien! De brandweer kan u wellicht ook met een imker in contact brengen of je kan er eentje vinden via http://www.konvib.eu/afdelingen-konvib.html . Hopelijk is dit event aan”stekelijk” voor je om wat meer te leren over de bijen ! Wat een boeiende en waardevolle dieren. Eigenlijk zie je een “imme” best als één organisme want zo functioneren ze ook. Wist je dat er vroeger wel eens gevochten werd om een zwerm te scheppen? Om dit te regelen staan er zelfs artikels in ons wetboek die de zwerm toewijzen aan de eerste vinder die geacht werd dit te staven door bij de zwerm een persoonlijk atribuut achter te laten zoals een pet of zakdoek 🙂 terwijl hij een korf haalde om de zwerm te scheppen. Succes.
Dag Peter,
ik heb gisteren contact gehad met Mark en wij zijn tegen half zes naar ginder gereden. Daar aangekomen hebben we even de zwerm bewonderd en zijn toen ons materiaal gaan halen.
Mijn vader kwam toen ineens aangelopen: snel, snel, er gaat iets gebeuren want de vorm veranderd!!
Snel naar ginder gelopen maar ze waren al aan het vertrekken. Niets meer te vangen!
We hebben er nog even achteraan gelopen maar de zwerm verdween in het park en was weg. Hadden ze juist een goede plaats gevonden of hebben wij ze opgeschrikt? Alleszins waren we heel dicht bij een zwerm voor onze perone-kast, maar we waren te laat.
Maar ja, in dat park zitten ze ook perfect. Heel veel bomen, rustig, veel grote tuinen in de buurt, ….
Groeten,
Frank
Wat leuk om te horen hoe het verhaal verder ging 🙂 . Succes alvast met de Peronne kast !!! Ik wil zelf ook overstappen van traditioneel imkeren naar apicentrisch imkeren. Peter
In het velt-handboek ecologisch tuinieren staat dat je hindernissen kan oprichten tegen slakken.
Verticale hindernissen en scherpe (zand, sparrennaalden, gemalen schelpen)
Deze laatste blijkt niet te kloppen, heb ik reeds ergens op youtube gezien met een test.
Verder staat in het boek dat slakkengier zou helpen om ze tijdelijk weg te houden. Indien dit werkt (getest door iemand?) wat zou de verhouding dode slakken / water moeten zijn?
De ene schrijft dat dode slakken laten liggen, andere slakken aantrekt, de andere dan weer dat het slakken aantrekt. Iemand die hier ervaring mee heeft?
Greetz
Guy
Beste Frank,
dit artikel dateert wel al van vorig jaar, maar ik waag het er toch op om mijn noodkreet uit te slaan. In september verhuisd naar een fantastische natuurlijke plek in het groen, grote bomen alom, bosgrond in overvloed. Dus voor de winter onze tuin voorbereid met alle tips van natuurlijk tuinieren, met een 20cm mulchlaag van beukenbladeren.
Vol ongeduld waren we in februari al aan het zaaien ;-)). Nu, 3 maand later, hebben we zelfs nog geen radijsje gegeten.. ON-GE-LOOF-LIJK. De wanhoop nabij en op het punt om al die traditionele tuinders gelijk te geven met hun blauwe korrels.. Slakken en nog eens slakken. Alles geprobeerd..
Het zit hier vol vogels, gemalen eierschelpen, massa’s koperdraad (jaja, ergens gelezen dat een slak niet over koperdraad kruipt. Yeah right..), elke avond met de koplamp op jacht,…pfff. Tot zover de theorie.
Zelfs mijn smeerwortel eten ze op, munt, tijm…
Onze mulchlaag is uiteraard DE biotoop bij uitstek voor die slakken. En de kleinste kiempjes die uitkomen, worden dezelfde nacht nog met de grond gelijk gemaakt.
Ik snap ook dat het beter zal zijn, eens er meer vaste planten in de tuin staan, maar hoe beginnen we?? Rondom staat het nochtans vol met groene zone 5..
HEEEEEEEELLLLLLLLLLP!
Alvast bedankt!
gert
Ik heb hier hetzelfde voor. Door de opbouw van haagkanten is het me intussen gelukt een egeltje aan te trekken, en er zitten ook al wat padden. Maar tussen de mulch (heb met stro gemulcht) zitten er gemakkelijk meer dan 5 slakken per vierkante decimeter. Alles wat ik plant wordt meteen opgevreten. Op 1 mei heb ik nog een paar smeerwortel plantjes gekocht op Yggdrasil, maar de volgende dag waren die ook al tot op de grond afgevreten. Ook komt zelfs mijn munt of tijm niet echt in gang omdat elk groen sprietje dat boven komt meteen geliquideerd wordt. Ik probeer alles binnen zo groot mogelijk op te kweken voor het buiten te zetten maar zelfs plantjes van een 20 cm hoog moeten er op 1 nacht aan geloven. Is er iemand die me tips kan geven om dit probleem onder controle te krijgen? Want op deze manier zal het een heel kale moestuin blijven, tenzij ik met gif aan de slag zou gaan, wat eigenlijk geen optie is.
Alvast bedankt,
Sven
Ik heb juist hetzelfde meegemaakt, maar die beestjes hebben honger,hé? Dus als er niets anders te eten valt dan jonge kiemplantjes is het nogal logisch dat ze die aanvallen, dus ik geef ze te eten, ze smullen van keukenafval dat al lichtjes aan het rotten is en leg dat op verschillende plaatsen in mijn groentebedden en ‘s avonds als het al een uurtje donker is ,ga ik er met de pillamp op uit en verzamel ze en zet ze op een veilige afstand terug uit.
Nadat vorige week de slakken in 1 nacht al mijn net uitgezette slaplantjes met de grond gelijk hadden gemaakt (4 weken zorgen naar de knoppen), heb ik biervallen uitgezet. De potjes moest ik na twee dagen al weer uitgraven omdat ze helemaal vol zaten met dode slakken.
Helaas blijven de slakken schade aanrichten in de tuin. Een nieuw opgekomen rijtje raapsteeltjes moest er aan geloven, terwijl de raapsteeltjes die al twee weken stonden nog ongeschonden zijn. Ook blijven de slakken schade aanrichten aan de toch al flinke tuinbonenplantjes. Elke dag is er weer 1 omgevallen omdat de slakken gaten eten in de steeltjes.
Ik blijf biervallen vullen met bier en iedere ochtend maak ik om zes uur een wandeling door de tuin op zoek naar slakken. Wat moeten de buren daar wel niet van denken als ze me zien in rode badjas met een rode handschoen en een rood emmertje…..
Ik had dat ook, dat mijn munt niet opkwam door slakkenvraat. Ik heb een paar jaar Escargo gestrooid, 1x in het voorjaar en heel veel slakken doorgeknipt, maar het pas sinds we onze kippen hebben en die ‘s winters loslaten in de tuin dat de slakkenpopulatie tot een aanvaardbaar getal gezakt is. Ik blijf wel kwetsbare planten (jonge dahlia scheuten, zonnebloem zaailingen, …) tijdelijk beschermen met een koperen ring.
Hier ook een slakkeprobleem.
Nu las ik over bestrijding met nematoden en het kweken van nematoden.
Hebben jullie hier ook ervaring mee?