Vanaf september gebeurt het vaak dat je onverhoeds tegen een spinnenweb aanloopt in de tuin. Misschien vervloek je dan wel die spinnen. Op nevelige dagen zijn ze veel zichtbaarder door de dauwdruppels die er zich op vastgezet hebben, maar ook dan versperren ze je de weg.

Maar de vele schitterend bedauwde spinnenwebben geven een prachtig uitzicht aan vele hoekjes en kantjes. Spinnen maken natuurlijk niet enkel in de herfst spinnenwebben. Hun web is hun manier om aan voedsel te komen. De bekende wielwebben worden o.a. gebouwd door de kruisspin. Dit is een algemeen voorkomende spin in tuinen. Het is een spin die vliegende insecten vangt zoals vliegen en muggen. Daarom spant ze haar web iets hoger boven de grond tussen takken van struiken. Tegen het einde van haar tweede levensjaar is de kruisspin volwassen en maakt ze ook steeds grotere webben. Vandaar dat ze ook dan het meest opvallen.

Het spinnenweb

Het spinnenweb is een kunstwerkje dat  veel energie vraagt van de spin en dat wij mensen zomaar vernietigen. De spin moet ook elke dag herstelwerkzaamheden uitvoeren aan haar web om het efficiënt te houden. Dat kost de spin heel wat energie.  Spinnendraad bestaat namelijk overwegend uit eiwitten. Spinnenzijde wordt geproduceerd in klieren die uitmonden in de spintepels. Eiwitten worden in de natuur afgebroken door bacteriën en schimmels. Spinnendraad bevat echter ook een drietal stoffen die ervoor zorgen dat hij lang houdbaar is. Een wateraantrekkende stof zorgt ervoor dat hij niet uitdroogt, een lage PH voorkomt bacterie- en schimmelgroei en kaliumnitraat voorkomt het uiteenvallen van de draad.

Spinnendraad is ook heel fijn, zo fijn dat ons oog die niet kan zien maar als men een spinnendraad van de dikte van een potlood zou kunnen maken zou men er een Boeing 747 in volle vlucht kunnen mee tegenhouden. Als men een staaldraad van hetzelfde gewicht als spinnenzijde zou maken, zou de spinnenzijde drie keer sterker zijn dan de staaldraad. De rekbaarheid van de spinnendraad is groter dan die van staal en de draad is 25% lichter dan synthetische stoffen. De mens is er echter nog steeds niet in geslaagd de kwaliteiten van spinnendraad te evenaren.

Door de weerkaatsing van het licht op de draad zien we die toch.  Spinnendraad is niet alleen zeer fijn maar ook heel sterk en veerkrachtig.

Allemaal wielwebben?

Alle spinnen maken spinnendraad maar niet alle spinnen maken de bekende wielwebben. Er zijn andere soorten webben en sommige spinnen maken helemaal geen web. Dit zijn zowel actieve als passieve jagers. Met zo’n 700 soorten spinnen in België is er uiteraard wel wat variatie. Spinnendraad wordt ook gebruikt om prooien in te verpakken, om spinsels te maken die dienst kunnen doen als schuilplaats, om eieren in te verpakken.

Spinnendraad wordt ook gebruikt om zich te verplaatsen. Spinnen kunnen zich op die manier over verre afstanden verplaatsen met behulp van de wind en luchtstromingen.

Vele soorten

Natuurlijk zijn er niet enkel in de herfst spinnen maar ook in de loop van het jaar zijn er vele spinnen in een gezonde tuin. Spinnen vallen over het algemeen niet op precies omdat ze zich heel verdekt opstellen. Enkel als ze gestoord worden, verschijnen ze. Als je de bovenste laag begroeiing verstoort of afdekt, kan je zien dat er opeens veel spinnen in alle richtingen weglopen.

Spinnen bestaan in allerlei maten en gewichten, vormen en kleuren. Sommige spinnen kunnen ook de vorm van andere dieren nabootsen, zoals bijvoorbeeld mieren. Ik beperk me hier tot enkele soorten die vaak voorkomen in de tuin.

Hangmatspin

De hangmatspinnen omvat 226 soorten en is daarmee de grootste, inheemse spinnenfamilie. Ze spinnen een web in de vorm van een mat met verschillende horizontale lagen. De herfsthangmatspin is de meest algemene.

Kogelspin

Kogelspinnen hebben over het algemeen een bolvormig achterlijf. Ze maken wirwarwebben in de ruimte waarmee ze insecten vangen. Er zijn 52 Vlaamse soorten kogelspinnen.

Wolfspin

Een andere,  algemeen voorkomende familie zijn de Wolfspinnen met 40 soorten in Vlaanderen. Ze leven op de grond en in lage vegetatie. Ze maken geen web maar ze kunnen vrij snel lopen.

Strekspinnen

Als je in de herfst de wielwebben goed bekijkt, kan je er zien met een gat in het midden. Dat is het web van de herfstspin, een spin uit de familie van de Strekspinnen. In de herfst zijn ze overal te vinden. De spinnen zijn iets kleiner dan de kruisspin.

Daarnaast zijn er nog krabspinnen, springspinnen, kaardertjes. De laatste zijn spinnetjes die kleiner zijn dan 4 mm en heel algemeen voorkomen in tuinen. Ze leven in de toppen van planten.

Spinnen zijn nuttig

Spinnen zijn zeer nuttig in de tuin omdat het rovers zijn. Ze voeden zich met allerlei insecten en andere geleedpotigen. Ze jagen zowel hoog als laag, in planten en op de grond, sommigen ’s nachts, anderen overdag. Hun diversiteit zorgt voor een intense aanwezigheid en activiteit in de tuin. Door allerlei berekeningen komt men tot de conclusie dat spinnen zo’n 116 kg insecten per dag eten per hectare.

In  onze streken leven spinnen meestal maar één jaar. Vooral het voedselaanbod en de kou spelen hen parten. Spinnen proberen de winter door te komen op een beschutte plaats en in een rusttoestand waarbij ze teren op voedselvoorraad in hun lichaam. Volwassen spinnen die overwinteren kunnen ook een natuurlijke antivriesstof produceren.

Spinnen die bij ons overwinteren zijn o.a. kruisspinnen die tot 3 jaar oud kunnen worden.

Maar heel wat soorten spinnen brengen de winter door in het eistadium, dan is er geen voedselprobleem. Na de winter zijn ze dan weer klaar om op rooftocht te gaan.

Spinnen zijn een belangrijke schakel in het voedselweb want het zijn niet alleen rovers, spinnen dienen ook als voedsel voor andere dieren.

Bronnen: ‘basiscursus spinnen’ van Natuurpunt educatie, Wikipedia

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!