Mijn slagzin onder Natuurlijke Moestuin is ‘Tuinieren met de natuur mee …’ . Ik heb hier al vaak opmerkingen over gekregen. Allemaal in de trant van:
Als je de natuur laat doen, wordt alles overwoekerd.
Dan kan je niets meer kweken van groenten en kan je evengoed stoppen.
Klopt, maar niet teveel … Want als je onkruid laat staan […] dan overwoekert “de natuur” snel de “tuinbouwcultuur”.
Misschien is het tijd voor wat uitleg over wat ik juist bedoel 🙂 .
Natuurlijk tuinieren
of permacultuur, want dat is eigenlijk wat ik doe, is kijken naar de natuur. Observeren wat er daar gebeurt, hoe de natuur oplossingen heeft gevonden door miljoenen jaren evolutie. De natuur probeert alles altijd op de meest efficiënte manier op te lossen en ineens ook zoveel mogelijk voordeel eruit te halen. Dus je kan ervan uitgaan dat wat ze doet ook werkt. Waarom zou je dan de hoogmoed hebben om te denken dat je het anders beter kan doen?
Denk hierbij aan de bodemstructuur: ondertussen is al overvloedig bewezen, zowel in theorie als praktijk, dat spitten een negatief effect heeft op de bodemstructuur en dus zeker niet aan te raden is. Kijk naar de natuur: daar wordt niet gespit, daar wordt niet aan bodembewerking gedaan. Kleinschalig wel ja. Een troep everzwijnen die de grond omploegt. Maar dat zijn geen oppervlaktes van vele honderden hectares. En dat is niet zo drastisch als wat een ploeg of freesmachine doet.
Denk aan mulchen: kijk naar de natuur: nergens onbedekte bodem. Alles wordt constant afgedekt gehouden. Simpelweg omdat dat zo veel voordelen meebrengt. Voedsel voor je bodemleven, geen onkruid, bescherming van de structuur tegen de weerselementen …
Als je naar de natuur kijkt en begrijpt hoe het daar werkt, dan wordt al snel duidelijk dat spitten, hakken, wieden, spuiten, bemesten … allemaal activiteiten zijn die in de natuur niet voorkomen. En daar zijn goede redenen voor.
Waarom zou je deze technieken dan wel toepassen in je tuin? Op lange termijn leveren ze je zeker geen winst op, enkel meer en meer werk.
Werken met de natuur mee
Natuurlijk tuinieren is dus werken in je tuin naar het voorbeeld van de natuur. Maar dat niet alleen, het is ook de natuur faciliteren, je maakt het gemakkelijker voor de natuur om zijn gang te gaan in je tuin. Je voorziet randen voor allerlei organismen zodat er een evenwicht ontstaat tussen plagen en natuurlijke vijanden. Je voorziet water omdat dit een noodzakelijk onderdeel is van het leven. Je gaat op een natuurlijke manier combineren. Je stopt met bemesten en bestrijden omdat dit een slechte invloed heeft op je bodemleven en bij uitbreiding alle leven in je tuin (ja, ook jouw leven!).
Je werkt dus niet tegen de natuur, je werkt mee met de natuur. We zijn bondgenoten met een gezamenlijke missie: voedsel kweken met respect voor alle leven, zowel boven- als ondergronds.
Moet je dan onkruid laten staan?
Nee.
Waarom zou je dat doen?
Ik vind het een vreemde interpretatie van de zin ‘werken met de natuur mee’. Samenwerken om voedsel te kweken houdt in dat je samenwerkt om voedsel te kweken, niet dat je wat zakjes zaad in de tuin open strooit en hoopt dat er op het einde van het seizoen een overvloed aan eten in je tuin staat. Tuinieren, op welke manier dan ook blijft werken.
Het is niet omdat je naar de natuur kijkt dat je niets meer moet doen. In de natuur zijn er gewoon keiveel helpers: grazers om de vegetatie kort te houden, vele soorten dieren die planten snoeien (konijnen, herten …), vele soorten organismen die de bodem verbeteren, vele soorten andere organismen die onkruiden gebruiken als voedsel en ga zo maar verder.
Er wordt heel hard gewerkt in de natuur, maar op een andere manier. Kijk goed en lang en je zal merken dat ook in de natuur niets willekeurig of zonder plan gebeurt. Er zijn vele controlerende mechanismen, er zijn vele remmen en stimulansen waardoor alles min of meer vlot verloopt.
Je moet ingrijpen
Indien het hoofddoel van je tuin voedsel kweken is, dan zal je moeten ingrijpen. Je moet proberen om zoveel mogelijk door de natuur te laten doen, maar er zijn grenzen. Je kan wilde konijnen nooit leren welke planten ze mogen afvreten en welke niet. Hetzelfde geldt voor slakken en rupsen. Je zal dus wat moeten begeleiden, sturen en ingrijpen. Maar zo weinig mogelijk.
En hoe weinig of hoeveel bepaal je zelf. Laat jij sommige, alle of geen onkruiden staan? Dat bepaal jij volledig zelf. Het hangt af van de soort tuin die je wilt. Wij laten weinig onkruiden staan (al hangt dat ook een beetje af van je definitie van onkruid), maar ik heb tuinen gezien waar dat anders wordt ingevuld. En dat is perfect goed zo.
Ik doe niets in de tuin
Maar je kan nog steeds met de natuur meewerken in een tuin vrij van onkruid, vrij van boomzaailingen. Meewerken met de natuur betekent dus voor alle duidelijkheid niet: ik doe niets in de tuin.
Men noemt natuurlijk tuinieren of permacultuur wel vaker tuinieren voor luie mensen. Maar dat is een beetje te populistisch. Het blijft werken, het blijft nadenken en plannen. Maar door bij voorbeeld goed te mulchen verdwijnt er gigantisch veel werk: je moet niet meer spitten, je hebt nauwelijks onkruid, je moet veel minder water geven … Maar er blijft altijd werk: mulchen zelf, planten, oogsten, observeren, genieten … In een tuin is het werk nooit gedaan.
Meewerken met de natuur betekent dat je zo weinig mogelijk ingrijpt, en dat je naar de natuur kijkt voor inspiratie, voor hulp, voor samenwerking. Niet dat je de natuur je tuin laat overnemen en zelf niets doet.
Dat is toch alleszins mijn interpretatie en invulling van dat zinnetje. Die van jou kan volledig anders zijn en dat is goed. Maar zo weet je wat het betekent voor Yggdrasil 🙂 .
Frank,
goedemorgen.
Even vertellen hoe Ik met veel plezier en naar grote tevredenheid werk in mijn moestuin met jouw systeem van schijnbare chaos. De cursus heeft z’n vruchten afgeworpen!
Een vraag; binnenkort komen er na drie jaar 4 aardbeibedden vrij die ik niet nodig heb nu. Wat zou een zinvolle en makkelijke groenbemesting zijn die in dit systeem van schijnbare chaos en no digging zou passen?
Zou je me willen adviseren?
Hartelijke groet,
Myra Pernot
Om eerlijk te zijn ben ik niet zo’n voorstander van groenbemesters omdat ze niet/moeilijk passen in ons combinatiesysteem. Ik heb er dus ook geen ervaring mee en vrres dat ik je vraag niet kan beantwoorden. Misschien een andere lezer van de blog?
Hallo Myra,
Je kan de groenbemester Phaecelia zaaien. Na Phaecelia kan je alles zaaien : het behoort tot geen enkele familie groenten. Het is een bijenplant en ook mooi. Hij bedekt de grond goed en vriest kapot. De winters zijn de laatste jaren te warm. Je kan het uittrekken en mee mulchen of op de composthoop gooien. Ik laat het tot in het voorjaar staan en verwijder het als ik ga planten.
met vriendelijke groeten
Friedel
Als de plek niet nodig hebt, kun je er een jaartje veldbloemen zaaien
Ik zou er een dikke laag mulch op leggen, en eerst wat karton. Dan verteren die aardbeiplantjes wel denk ik. Eventueel paarden- of andere mest met veel stroo.
Mooi verwoord, Frank
Dank je wel 🙂
Ik vind het moeilijk om toe te passen in m’n achtertuin,maar het heeft zeker onze interesse
In onze (moes)tuin zijn wij al vaker gebeten door teken. Ik wil tuinieren met de natuur mee, maar dan het liefst zonder teken 🙁 Dit houdt me tegen om te mulchen, terwijl ik verder zoveel voordelen zie.. Heb je tips?
Ik heb eerlijk gezegd nog nooit last gehad van teken in de tuin, ook niet bij het mulchen. Ik kan je hier moeilijk advies in geven; Ik dacht dat je vooral teken kreeg wanneer je door struikgewas of lang gras wandelde. Ik wist niet dat dat ook kon gewoon in de groentetuin …
Een andere Gerda zegt: fijn om je boek te lezen van de 7 rode koffers, heel inspirerend!
Dank je wel 🙂
Hallo Frank, ik denk ook dat er heel wat mensen zijn die vasthouden aan hun manier van werken: spitten, schoffelen, spuiten. Iets anders is ondenkbaar in hun ogen. Bij mijn buren wordt tweemaal per jaar grondig gespit, dan constant geschoffeld, en de patatten worden minstens 4x te lijf gegaan, tegen de ziekte en tegen de kever. Dan vergeet ik nog bijna de roze en de blauwe korrel. ‘de grond is moe’ :zegt mijn buurvrouw dan. Goede raad geef ik allang niet meer, want wat zou ik daar nu van kennen, ik met mijn wildernis. Ik met mijn prachtige tuin vol bloemen, groenten, vogels, lieveheersbeestjes…
Groetjes Marie-Helene
Ik heb dit jaar ook weer gemerkt hoe goed de methode die ik leerde in jouw online cursus werkt. Zelfs in een tuin met zandgrond die jaren verwaarloosd werd. Door corona moest ik noodgedwongen in mijn achtertuin beginnen tuinieren ipv op ons veld. Masr met een heel goed resultaat. De mulchlaag van compost deed alles goed groeien, de schijnbare chaos zorgde voor een mooi ogend geheel en door dat alles niet in rijen maar in golven staat hebben we bijna geen last van schadelijke insecten. Ook qua onkruid heel tevreden, zelfs na twee weken in Frankrijk moesten we amper iets worden.
Leuk om te horen!
Fijne tekst, en helemaal akkoord 😉
Dank je 🙂
Ik ben het ook helemaal eens. Ik werk zo nu al vele jaren en mijn groententuin ziet er tevens als een bloementuin uit. Ik heb 7 weken mijn voet in de gips gehad waardoor ik enkel het noodzakelijke heb kunnen doen en nog is het hier niet door onkruid overwoekerd. Ook in mijn bloementuin staat weinig onkruid. Ik ben ook een stevige pleiter voor deze manier van tuinieren.
Leuk om te horen dat het zo goed meevalt!
Hoi Frank
Ik heb sinds 2015 250m2 achter mijn huis waar ik vlgs inzichten vd permacultuur een zone 5 heb aangelegd en een gedeelte waar het fruit staat en wat vaste groenten en winterharde eenjarigen. Verder heb ik rond de kas enkele bedden voor eenjarige groenten. Spitten doe ik niet. Maar die groente wilden niet erg. Dus al twee winters een dikke laag compost gestrooid. Dit voorjaar lavameel en ik probeer alles te mulchen. Ik loop nog tegen de volgende problemen aan. Vanuit zone 5 heb ik nog veel wilde planten. Sommige gewenst zoals de paardebloem omdat ik op zware klei zit en andere niet. Het is lastig om die te beheersen. Ik heb daar veel werk aan. En slakken. Ik heb nog nooit zoveel slakken gehad is dit jaar. Na de vakantie heb ik een emmer geraapt. Naakt slakken. Nu las ik ergens dat de dikke bruine meer de afval eters zijn en de dunnere zwarte juist je groentes belagen. Heb jij hier wel eens over gehoord? Het is me wel opgevallen dat in een ouder niet geoogst kropje andijvie allemaal hele dikke bruine zaten. Maar goed ik blijf hopen dat er een balans komt met de slakken. Want nu is het echt niet leuk. Je hebt iets gezaaid. Je plant het uit en de volgende morgen is het weg. Frank ik heb je beide boeken gelezen en voor mij is dit echt een aanvulling op de permacultuur lessen die ik heb gekregen inzake groente teelt. Thx
Dag Valeska,
het is mijn overtuiging dat ook slakken verdwijnen in de komende jaren. Je bent een systeem aan het opbouwen en dat zoekt momenteel naar nieuwe evenwichten. Zorg voor randen voor natuurlijke vijanden, voorzie water voor kikkers, padden … en heb geduld. Normaal zijn na een 4tal jaren de grootste slakken problemen achter de rug 🙂
Misschien een paar eenden aanschaffen; die zijn dol op slakken.
ik heb enkele jaren geleden ook veel last gehad van slakken. Ik ving ze door potjes met bier te zetten. Ik kocht een hele krat blikjes van het goedkoopste bier. Ondertussen zijn we tuinvogels aan het voederen (ook in de zomer)en de slakken zijn verdwenen. Het bier is jammer genoeg vervallen.
Hihi 🙂
Hoi Frank.
Wat n geweldig stukje! Ik wordt er zo blij van. Wij hebben, in Denemarken, een biologisch bedrijf met 180 jerseykoeien en werken, sinds 3 jaar, ook “natuurlijk”. Dus proberen MET de natuur te werken, ipv TEGEN de natuur, zoals in de gangbare landbouw. Onze koeien krijgen kalfjes in het voorjaar, zoals in de natuur, en de eerste tijd mag de koe zelf op haar kalf passen. Wij dachten, dat komt nooit goed, maar jawel, een koe/kalf heeft nog steeds haar natuurlijke instinct en het resultaat: weinig tot geen zieke kalfjes en koeien meer👍.
Ook proberen wij de bodem van onze weilanden altijd bedekt te houden (met gras) en laten we oud gras afsterven als voeding voor de bodem. Maar het duurt wel heel lang voordat onze schrale zandgrond helemaal is omgeschakeld en vruchtbaarder en beter droogtebestendig. (Geduld…) Maar we zien nu al een heel verschil in tijden van droogte; dit jaar was ons gras niet helemaal bruin tijdens de hitte.
Sorry, heel verhaal, maar wat ik eigenlijk zeggen wou, dat als je met de natuur werkt ipv tegen, veel problemen (en werk trouwens ook!) indd vanzelf verdwijnen.
Bedankt voor je interessante blog, wil zelf ook heel graag een natuurlijke moestuin aanleggen, maar vindt het lastig waar te beginnen.
Vriendelijke groet, Anne