Het lukt steeds beter om hier vijgen te kweken. Een harde winter laat ze wel eens afvriezen maar er zijn heel wat jaren, zoals het huidige, waarin de vijgenoogst heel goed lukt. Wij plukken al verschillende weken vijgen, zelfs in de zelfpluktuin zijn er al vele kilo’s geplukt!

Het lijkt misschien een vrucht die typisch in het zuiden moet gekweekt worden, maar niets is minder waar. Aan een enkele plant komen al gigantisch veel vruchten, enkele struiken in je tuin geeft een grote overvloed die je zult moeten delen met je buren en vrienden 🙂 .

Standplaats

Om gezonde vijgen te kunnen oogsten is het belangrijk dat de vijgenboom op een plek staat die goed beschut is tegen noordoostenwind. Het best is ook een grond waarin veel stenen zitten zodat de bodem goed waterdoorlatend is en de plant in de winter geen natte voeten heeft.

De vijgen hebben niet zozeer warmte nodig in de zomer maar ze mogen in de winter niet te koud staan. De wortels bevriezen niet zo gemakkelijk maar de bovengrondse delen kunnen niet tegen veel vorst. Als ze te koud staan of bevriezen kunnen ze niet tijdig vijgen aanmaken. De aanleg van de vijgen komt in de winter te voorschijn, februari meestal. Als de vijgen later gevormd worden, geraken ze niet meer rijp en blijven als kleine, harde vijgjes aan de struik.

De struik is op zichzelf al decoratief met de mooi gevormde bladeren. Het is een snelgroeiende struik die enkele meters hoog kan worden en honderden vruchten kan dragen.

Vijgen in volle grond?

Vaak lees je ook de vijgen in potten te kweken en ‘s winters binnen te halen. Dat vraagt echter heel veel aandacht en een juiste watergift. Wij hebben zeer goede ervaringen met het laten groeien in volle grond. Zonder zorgen leveren ze lekkere vijgen als ze op een geschikte plaats staan.

Zelf stekken

Je kan vijgenbomen gemakkelijk vermenigvuldigen door te stekken. In december neem je éénjarig hout en maakt er stekken van door een stuk van zo’n 20 – 25 cm lang, bovenaan schuin boven een oog af te knippen en onderaan schuin onder een oog.

Je zet de stekken in een pot met groencompost: 2/3 onder de grond en 1/3 boven de grond. Je laat ze overwinteren in een koude serre. Vochtig houden maar niet nat!

Het duurt een hele tijd maar als het warmer wordt, beginnen ze uit te lopen. Als je merkt dat ze aangeslagen zijn en beginnen te groeien, kan je ze verpotten in een grotere pot en na 1 jaar kan je ze uitplanten. Het stekken lukt vrij gemakkelijk.

Vijgen via zaad?

De vijgen die wij hier kweken kunnen alleen op die manier vermenigvuldigd worden omdat de vijgen hier geen zaden vormen. Het zijn vijgenbomen die zonder bevruchting vruchten afleveren maar uiteraard geen zaad en je kan ze dus ook niet zaaien.

Ficus, het geslacht van de vijgen is heel bijzonder. Het kent een enorme variatie met ongeveer 800 bekende soorten. Het meest opmerkelijk is de manier waarop vijgen zich voortplanten.

De bloeiwijze is een vlezige kom die gevormd wordt door een steel. Aan de binnenkant van deze kom groeien honderden bloemen. Deze worden bestoven door een kleine wesp. Dit zijn extreme specialisten want voor ieder van de 800 vijgensoorten is er een andere wesp. Vruchten die niet bestoven zijn, vallen af.

Deze wespen leven hier niet, het is hier niet warm genoeg. Breng dus geen stek of vijgenboom mee uit warme streken want hier zullen de vijgen altijd afvallen omdat ze niet bevrucht zijn.

Vijgwespen zijn miljoenen jaren oud

Vijgen en wespen werken al tientallen miljoenen jaren samen in de strijd om het bestaan en de samenwerking is in die tijd nauwelijks veranderd, zo blijkt uit de analyse van fossiele vijgwespen die zijn gevonden op het Britse eiland Wight. Dat was te lezen in het tijdschrift Biology Letters.

Vijgen worden door meer dieren gegeten dan welk fruit dan ook en vormen daardoor een essentieel onderdeel van talloze ecosystemen. Voor de voortplanting zijn vijgenbomen afhankelijk van vijgwespen die stuifmeel overbrengen.

Vrijwel alle achthonderd soorten vijgen hebben hun eigen wesp, slechts ongeveer een millimeter lang, klein genoeg om door een nauwe opening de vijg binnen te komen. Daar verzamelen ze stuifmeel in speciale stuifmeelzakjes op het lichaam.

De nu geanalyseerde Britse vijgwespen, aanvankelijk aangezien voor mieren, zijn 34 miljoen jaar oud en vrijwel identiek aan de huidige wespen. De onderzoekers denken op basis van moleculaire data dat de evolutionaire status quo zelfs al meer dan zestig miljoen jaar stand houdt, ondanks alle klimaatveranderingen gedurende die periode.

Informatie- en opininieblad van de Technische Universiteit Eindhoven, 24 juni 2010

Vijgen en dode wespen

In het boek ’Het verborgen leven van bomen’ van ColinTudge staat uitvoerig beschreven hoe de bevruchting van vijgen gebeurt. Het is een heel complex mechanisme waarbij zowel de vijg als de wesp probeert er zo goed mogelijk van af te komen en tegelijk het evenwicht te bewaren.

Het is werkelijk wonderlijk en tegelijk minder aantrekkelijk om dergelijke vijgen te eten als je weet dat er zich in de rijpe vijgen ook heel wat wespenlijkjes bevinden. De mannetjes sterven nl. in de vijg nadat ze voor de bevruchting gezorgd hebben.

Kort samengevat en heel eenvoudig ziet het er als volgt uit: het bevruchte vrouwtje, dat vol met stuifmeel zit van een andere vijg, gaat door een gaatje van de holle bloem naar binnnen, waar zich de vrouwelijke bloemen bevinden. Deze bloemen worden met stuifmeel bevrucht en ze laat eitjes achter in de zaadknoppen. Dan sterft ze.

Wanneer de eitjes uitkomen doen de larven zich te goed aan het groeiende zaad. Vervolgens ontpoppen de larven zich in volwassen wespen. De mannetjes paren met de vrouwtjes, terwijl deze zich nog in het cocon bevinden. Daarna kruipen de vrouwtjes de inmiddels rijpe vrucht uit waarbij ze pollen verzamelen van deze vijg. De mannetjes sterven, ze hebben immers geen vleugels. De vrouwtjes leven slechts 48 uur en binnen die tijd moeten ze een andere vijgenboom zien te vinden en bevruchten.

Slechte vliegers

Deze wespen zijn eigenlijk niet zo’n goede vliegers. Ze laten zich bij het uitvliegen opnemen door een luchtkolom en transporteren door de wind. Zodra ze een vijgenboom ruiken laten ze zich zakken tot dichtbij de grond en zoeken de bloemen op.

Zo zorgen de wespen ervoor dat deze belangrijke voedselbron voor vele dieren zich succesvol kan vermenigvuldigen en standhouden, ook al staan de bomen soms kilometers van elkaar.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!