In een artikel over de toekomst van onze bostuin had ik geschreven dat ik niet in een plantgilde geloofde. Ik weet dat voor veel permanauten gildes heel belangrijk zijn en dat er ware zoektochten zijn om de perfecte plantgilde te ontwerpen.

Maar ik geloof daar dus niet in, en hier zijn verschillende redenen voor. Experimenten van mijn ouders hebben twijfels over deze gildes weggenomen en ervoor gezorgd dat wij geëvolueerd zijn naar onze manier van combineren, Schijnbare Chaos. Vanop een afstand, zonder dat u juist weet wat dit inhoudt, lijkt het misschien op een gilde-systeem, maar dat is het zeker niet. Combineren volgens het systeem van Schijnbare Chaos is veel  flexibeler, veel natuurlijker en is volgens mij gewoon veel juister :-).

Wat is een Plantgilde?

Volgens de site Gildevinder:

In de permacultuur ontwerpen we (eco) systemen naar het voorbeeld van de natuur. Een systeem van (samenwerkende) planten wordt gilde genoemd.

…

De Gildevinder op deze site bevat de (tot nu toe bekende) relaties tussen plantenfamilies met voor elke familie verschillende nuttige, vooral eetbare planten. Met de Gildevinder vind je eenvoudig de samenwerking tussen verschillende planten door één plantenfamilie centraal te stellen en van daar uit verder te werken.
Maar let op: planten kunnen ook onderling een negatieve uitwerking hebben. Deze relaties worden herkenbaar weergegeven in de Gildevinder.

In deze definitie kan ik mij helemaal niet vinden, voornamelijk omdat alles veel te simpel wordt voorgesteld. Het gaat namelijk niet enkel over samenwerking tussen planten, er moet ook gekeken worden naar planten die nuttige insecten aantrekken, voedingsstoffen ophalen, …

Ook wordt er vanuit gegaan dat  alle planten in een familie op dezelfde manier samenwerken met alle planten van een andere familie. Dat lijkt mij al helemaal niet realistisch.

Plantgildes samenstellen

Als u informatie opzoekt over gildes dan komt u automatisch uit bij tabellen, lijsten en opsommingen van mogelijke combinaties. Hier staat dan in welke planten goed combineren en een positieve invloed hebben op elkaar, en welke u zeker niet samen mag zetten omdat ze slecht samenwerken.

Dit is eigenlijk gewoon combinatieteelt, en wordt door de klassieke tuinders ook al toegepast. Mijn ouders hebben jarenlang verschillende – goede en slechte – combinaties toegepast, en gemerkt dat er eigenlijk geen tot weinig werkende combinaties zijn. Onze conclusie is eigenlijk dat u moet combineren, en wij doen dat volgens 4 vaste principes. Zo zijn wij ook tot ons combinatiesysteem gekomen, en dit is niet vergelijkbaar met een gilde.

Wanneer ik het woord ‘gilde’ hoor of lees denk ik direct aan de ‘3 sister guild’ uit Amerika of een appelboom waar van alles wordt ondergezet. Velen proberen bv. deze zuster-gilde en merken dat deze niet zomaar te kopiëren is naar onze streken en planten. Omstandigheden, bodemsoort en -toestand, werkwijze en gebruikte plantensoorten hebben allemaal een invloed en zorgen ervoor dat het heel moeilijk is om een bestaande gilde uit iemand zijn tuin zomaar te kopiëren.

Eigen zaad- en plantteelt

Eén van de redenen van het bestaan van heel veel soorten prei, aardappelen, bonen, bloemkolen, …. is dat boeren vroeger hun eigen plantgoed kweekten. Door eigen selectie, door zelf heel goed te observeren op hun velden, ontwikkelden ze zo rassen die perfect aangepast waren aan hun eigen grond, weersomstandigheden en manier van werken.

Hetzelfde geldt bij gildes. Wanneer iemand zorgvuldig een gilde samenstelt, een hoop planten die bij hem een goede samenwerking hebben, dan is dit niet gegarandeerd een combinatie die bij iemand anders werkt. De bodem, de soort planten, de manier van werken zorgen ervoor dat – volgens mij – elke gilde uniek is en niet zomaar kan gekopieërd worden.

Waarom geen gilde?

Het is helemaal niet logisch dat een bepaalde combinatie van planten uit tabellen (die elkaar vaak ook tegenspreken) op alle plaatsen dezelfde goede resultaten behalen. Planten hebben ook verschillende vereisten voor de bodemsoort (zand – leem – klei, nat of droog, veel humus, weinig humus, …). Het komt ook niet overeen met waar permacultuur en natuurlijk tuinieren voor staat.

In natuurlijk tuinieren is observeren en plannen heel belangrijk. Gaat u gewoon enkele plantencombinaties uit een boek bij elkaar zetten, dan is er geen planning of observatie. U doet gewoon wat iemand op een heel andere plaats ooit eens geprobeerd heeft, misschien met succes, maar evengoed viel het na enkele jaren tegen of was het louter een theoretische oefening.

Ik heb in boeken over bostuinen ook vele combinaties gezien, maar ik heb ook het verhaal gelezen van Eric Toensmeier, auteur van een standaardwerk over bostuinen. Hij vertelt over het aanleggen van een kleine bostuin in zijn eigen achtertuin en de tegenvallende resultaten. Vele theoretische combinaties blijken helemaal niet te werken, zelfs na 8 jaar is hij nog op zoek naar goede combinaties om ook de kruidlaag in zijn bostuin goed te benutten.

Wat dan wel?

Ik ben van plan om onze manier van combineren toe te passen op onze bostuin, maar dan stuit ik direct op enkele problemen. Schijnbare Chaos is een combinatiesysteem dat goed werkt voor groenten, maar het is een systeem waarbij u toch al een bepaalde kennis van planten moet hebben. Wanneer ik ga combineren met onbekende soorten en minder bekende kruiden dan wordt het combineren al veel meer een zoektocht.

In een bostuin spelen ook de bomen een belangrijke rol (logisch hé :-)), en deze zorgen voor zeer wisselende lichthoeveelheden. Veel licht in de winter en het vroege voorjaar, weinig in de zomer en vroege herfst. Er moet dus niet enkel naar hoogte, omvang, kleur en diepte van de planten gekeken worden, de dimensie tijd moet ook veel aandacht krijgen.

Ik vermoed dat ik ga moeten proberen en zoeken, dat ik veel planten zal bekijken en opzoeken in boeken en hieruit dan een combinatie ga maken die volgens ons systeem zou werken. Hierna aanplanten en goed observeren wat er in de loop van de jaren gebeurt. Door constante aanpassingen en verfijningen zal er op termijn een goede diverse kruidlaag ontstaan, hopelijk in de redelijk nabije toekomst.

Eén stap die ik voor heb op bv. Eric Toensmeier is dat ik niet eerst de gangbare gildes ga proberen maar dat ik deze fase ga overslaan. Ik ga direct beginnen met het gebruiken van eigen combinaties en deze ga ik dan proberen te verbeteren en verfijnen tot ik de juiste resultaten heb.

Maar of deze combinaties kopieerbaar gaan zijn naar uw tuin durf ik betwijfelen 🙂

Bent u het er niet mee eens? Heeft u misschien een andere opvatting over een gilde? Laat het mij zeker weten in de reacties hieronder!

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!