Het is een trend om links, artikels en tips te verspreiden via internet, liefst dan nog als eerste om zo erkenning en aandacht te krijgen. Door eerste te willen zijn, wordt dikwijls niet de moeite genomen om even na te denken, om de oorsprong van het artikel te bekijken, …
Zo woedde er een tijdje geleden een hevige discussie op de permacultuur-pagina van Facebook. Het onderwerp was het klakkeloos overnemen en delen van berichten en artikels.
Heel dikwijls wordt heftig gereageerd op zulke artikels waar rampen in worden voorspeld, waar complottheorieën in worden blootgelegd en waar er onderzoeken met spectaculaire resultaten bekend gemaakt worden. Meestal blijkt echter al snel dat deze informatie twijfelachtig is, wat gekleurd is of soms zelfs helemaal niet juist. Het volledig nalezen van een artikel kan al dikwijls helpen, maar ook het natrekken van bronnen en een eigen kritische geest doen al wonderen ;-).
Theorie naar praktijk
Ook bij natuurlijk tuinieren wordt veel theorie verkocht, maar waar deze vandaan komt is niet altijd duidelijk. Veel boeken zijn geschreven vanuit eigen ervaringen, dikwijls ervaringen uit andere klimaatzone’s. Eenvoudigweg deze praktijken vertalen naar onze streken werkt vaak niet.
Een mooi voorbeeld hiervan is de 3 zustergilde van pompoen, maïs en bonen. Deze werkt perfect in Amerika, oorspronkelijk voor de Indianen maar is in ons klimaat helaas niet succesvol.
De bedoeling is een samenwerking te krijgen die voor alle drie voordelig is. Zo zorgen de bonen voor de nodige stikstof (maïs is een hongerige plant), zorgen de maïsstengels voor de steun voor de klimbonen en de pompoenen bedekken de grond zodat er geen onkruid groeit.
Maar het probleem in België is de temperatuur. Maïs is een tropische plant die hoge temperaturen nodig heeft. Hierdoor begint hij laat te groeien, en daarom geeft hij geen steun aan de bonen die sneller groeien.
Ook heb ik mijn vragen bij pompoenen en maïs. Onze pompoenen die langs een houtkant groeien, klimmen soms tot boven in de bomen. Een maïsstengel kan volgens mij het gewicht van een pompoenrank met een serieuze pompoen aan niet dragen.
Toch wordt deze gilde op vele permacultuur sites gepromoot.
Waarom?
?
Geen pot met goud aan het einde van de regenboog
Er zijn zo nog verschillende technieken en praktijken die zijn overgenomen uit boeken en wereldkundig gemaakt worden als de ideale manier of de oplossing voor uw probleem. Soms zal dit effectief wel zo zijn. Maar vaker leidt dit tot teleurstellingen en ontgoochelingen over natuurlijk tuinieren.
Ik weet ondertussen al dat er geen pot goud staat aan het einde van de regenboog en ook dat er vaak niet alleen zwart en wit bestaat maar dat er dikwijls een groot grijs gebied tussen zit.
Ook wil ik met mijn eigen ogen zien of iets werkt of niet en misschien dan ook achterhalen waarom het niet – of wel – gaat.
Zo heb ik in het voorjaar een flink stuk afgedekt met een dikke laag mulch om daarin te kweken. De aanleiding was een video, het resultaat is bevredigend, zeker voor het eerste jaar. Nauwelijks onkruid, goede groei en goede vochthuishouding. Dat belooft voor de volgende jaren 🙂
Tegelijkertijd heb ik ook een flink stuk grond ingezaaid met klaver. Dit is dit jaar helemaal dichtgegroeid, volgend jaar gaan we hierin planten en zaaien. Het idee komt van Masanobou Fukuoka, de grondlegger van natuurlijk tuinieren.
Er zijn verschillende voordelen:
- gratis extra meststof
- veel bloemetjes voor wilde bijen
- constante mulchlaag zonder werk
- habitat voor vele dieren
- …
Een belangrijke vraag waar ik nog mee zit , is op welke manier ik hier best ga tussen planten en misschien ook zaaien. Ik heb gemerkt dat de klaver helemaal omhoog groeit tegen planten die erin staan. Daarom heb ik een beetje schrik dat jonge – of lage – planten verstikt gaan worden.
Ik dacht dat het simpelweg wat afmaaien rond de nieuwe groenteplantjes voldoende zou zijn. Maar ik denk dat het misschien beter is om de klaver plaatselijk wat te verwijderen. Tegen dat de grond terug is volgroeid, zijn de groenteplanten groter en sterker en hebben ze niet zoveel last meer van de concurrentie met de klaver.
Wanneer we hier echter met organische lijnen en onze combinatiemethode aan de slag gaan, weet ik niet of dit wel haalbaar is. Dus misschien is het een goede techniek voor hem met zijn specifieke klimaat, plantsoorten, omstandigheden en manier van werken maar gaat het voor onze manier van werken helemaal niet lukken. Op het einde van volgend jaar zal ik al iets wijzer zijn.
Suggesties en tips zijn van harte welkom 🙂
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
* Ik heb dat boek van Fukuoka (“The one straw revolution”) gelezen, en als ik het goed begrijp zette hij zijn klavervelden tijdelijk onder water om de klaver eerst te verzwakken.
* Die drie zusters-combinatie heb ik ooit, 8 jaar geleden, met eigen ogen gezien bij de Maya’s in Chiapas (Zuid-Mexico). Het is mij nog maar één keer min of meer gelukt. Ik denk dat de weersomstandigheden dan inderdaad echt goed moeten meezitten; de timing is alleszins heel belangrijk hiervoor, en is waarschijnlijk helemaal anders dan ginder. Pompoen en maïs combineert bij mij wel probleemloos. De pompoen rankt bij mij wel tegen de afrastering van een snipperwand (eigenlijk strowand), maar hecht zich toch niet of nauwelijks aan de maïs (i.t.t. bonen). Ik denk inderdaad dat eigen observaties en experimenten meer helpen. Bv. rode en paprika werkt bij mij vrij goed als combinatie (knol ondergronds en vrucht bovengronds). Noch een combinatie die ik volgend jaar wil uittesten: labbonen en aardappelen (waarbij labbonen eerst gezaaid worden en de lege plekken tussen de aardappelen opvullen). Oost-Indische kers als levende mulch werkt bij mij ook goed. Ik moet er wel veel van afsnijden, anders overwoekert het andere planten. (Sommige paprikaplanten kregen daardoor te weinig licht). Maar mijn schaapjes zijn er dol op, en afgesneden kan het natuurlijk ook als mulch dienen.
Alles is hier ingezaaid met rogge , inkarnaat -rode-perzische en witte klaver ..eenmaal de rogge op een hoogte is (meegeholpen door de klavers) van 20cm dan gaat er ,zonder af te maaien, karton op zodanig dat er geen klavers noch rogge door kunnen , dan ….ben ik er nog niet helemaal uit , ofwel laag compost met stro , ofwel enkel stro . de rogge met de klavers zullen al goed vergaan zijn op de moment dat ik er moet planten (dat is het plan tenminste).
Heb je dit systeem al eens gebruikt? Of probeer je het nu voor het eerst? De voedingstoffen die de rogge en de klaver met zich meebrengen hebben namelijk nog een poos nodig voor ze door het karton heen geraken. Ik voorspel eigenlijk dat ze pas het tweede groeiseizoen, of aan het einde van het eerste ter beschikking komen. Ben benieuwd naar je resultaten. Het is, denk ik, wel geen slecht idee om de bodem op langere termijn vruchtbaar te krijgen.
Wintertarwe, winterrogge, witte en Perzische klaver, bruine mosterd in de serre ingezaaid als wintergroenbemesters vorige week. Dit is ook nieuw voor mij. We zullen zien. Alles bijna halve cm hoog na enkele dagen.
3 Sisters werkt wel degelijk ook bij ons, je moet gewoon de juiste rassen hebben en alles op elkaar afstemmen, niet enkel de tuin.
4 Sisters bestaat ook, deze 4de extra gaat over plaatsen van extra bloemen om bestuiving te bevorderen. Dagdagelijks ruil ik zaden met Amerikanen die dit al generaties lang uitvoeren, als traditie en gewoonte. Ze doen het gewoon en kennen zelfs de achtergrond van dit systeem niet zo goed meer.
Je hebt zoveel soorten pompoenen dat je er even stil van zou worden.
De pompoenen toen waren heus niet zo groot als de hedendaagse ‘wat men kent in de winkel’.
Er is hier mais die vlotjes 4 a 5 meter haalt, je moet weten wat je doet, welk ras.
Dit gehele 3 en 4 zusters systeem ok, het is maar in stand gekomen toen America ontdekt werd, omdat die bonen namelijk europese heirlooms zijn.
De mesoamericanen zagen tuinieren erg spritueel. Het werd ‘slechts’ een eeuw of 3 toegepast en zoveel diverse gedomesticeerde cultivars hadden ze niet. Om zich op dit te gaan concentreren en opnemen in permacultuurtuin avontuur, ik weet het niet. We kunnen veel andere dingen leren van hen dan dit.
Het is geschiedenis en leuk om te doen maar het mag niet centraal staan.
3 en men vermoed meer 4 sisters, werd ook toegepast in Noord Amerika waar het klimaat korter en extremer is in temperaturen dan bij ons.
Uw klaverveld zal knallen volgend jaar, daar mag je zeker van zijn.
Je moet uw eigen techniek en routine blijven ontwikkelen zoals je nu bezig bent.
Kijken wat werkt en wat niet werkt, niet teveel rondom u kijken want tegenwoordig is tuinieren een commercie geworden.
Dag Frank,
geef je ook eens de topic van de discussie op de facebook groep?
Het warm water word regelmatig terug opnieuw uitgevonden hé, maar het klopt inderdaad dat je niet zomaar dingen moet overnemen. Een kritische kijk kan dikwijls helpen. Het 3-sisters systeem heeft me, toen ik het eerst tegenkwam, wel laten denken over andere combinaties. Ikzelf zet bijvoorbeeld pronkbonen, rucola zeer dik gezaaid en 1 à 2 courgetteplanten tussen 3 staken.
Tegen dat de pronkbonen rijp zijn heb ik al tientallen keren rucola geplukt en als de bonen het licht tussen de staken wegneemt, groeit de courgetteplant naar buiten toe op zoek naar licht ipv zich in de breedte en in de hoogte te zetten. De eerste courgette is voor zaad in de toekomst of voor soep, de andere voor normaal gebruik.
Hommels komen op de 3 soorten bloemen af. De rucola en courgette profiteren van de boon als stikstofbinder.
Ik denk dat vele moestuiniers al eens wat experimenten hebben gedaan en dat niet alles klopt, wat geschreven staat, klopt ook.
Veel zal afhangen van het microklimaat waarin je teelt, met inbegrip je bodemomstandigheden. Mensen die zich met permacultuur bezighouden zouden moeten weten dat het geen uitwerking is van 1 welbepaald afgelijnd systeem, maar van een verzameling van verschillende systemen en succesverhalen.
Frank, de back to eden video, heeft me ook aangesproken. Ondertussen blijf ik nog steeds mijn mix aan mulchmateriaal zorgen en dat geeft bij mij nog steeds een goed resultaat. Ik redeneer dat een veld met enkel houtsnippers of met welk ander één soort van materiaal onvoldoende diversiteit geeft (al is het beter dan niets en al zeker een stevige basis), andere materialen echter word door andere beestjes verwerkt en geeft een nog bredere basis.
Ik gebruik netels (stikstof), varen (potas), acaciablad (stikstof), berk, hazelaar, en ander bladafval, gras, snoeiafval. Eigenlijk alles waar ik aangeraak word gebruikt, zonder uitzondering. Dit geeft me verschillende soorten schimmels en ook verschillende soorten paddestoelen.
Om je klaver aan te pakken zou ik zeggen, laat die maar staan. Mulch de golflijnen die je wil aanleggen, zodat op die plaats de klaver afsterft en plant in je gemulchte lijnen. De klaver maakt het geheel wel dicht, je hebt er een goede bodembedekker aan en een stikstofbinder. En kies in dat bed planten die samen met die klaver gaan. Groeit de klaver toch over de mulch, gewoon weer afdekken of even uittrekken, maar als je de mulch breed genoeg legt, kan dat niet zoveel problemen geven.
Aan het einde van de regenboog staat je eigen gekozen succesverhaal.
Blijven gaan!
Bedankt voor de tip met rucola, courgette en pronkbonen. Wil ik volgend jaar zelf ook proberen!
Ik heb zelf ook wel eens een bedje ingezaaid met witte klaver. Het moeilijke was daarbij inderdaad het inzaaien in het voorjaar. De klaver hinderde de jonge plantjes inderdaad heel sterk. Het is zelf zo dat veel plantjes gewoon niet opkwamen of het niet verder schopten dan kiemblaadjes. Ik had gewoon met de rand van een schoffel een smalle groef getrokken in de klaver om er in te zaaien. Ik veronderstel dat het beter zou gaan als ik die groef inderdaad een stuk breder zou gemaakt hebben, of in plaats van zaaien voorgetrokken plantjes zou gebruikt hebben. Ik ben benieuwd wat jouw resultaten zullen zijn.
: D ! Blijkbaar heb ik deze zomer spontaan gedaan wat ik moest doen nl. alle onkruid uittrekken, de klaver laten staan en nu is alles mooi toegegroeid met verschillende soorten klaver. En blij dat de hommels zijn! Jammer dat ik hier geen foto kan plakken.
Brigitte
Hallo Frank
Wij hebben vorig jaar ook een combinatieteelt geprobeerd nl. staakbonen laten opgroeien aan zonnebloemen. Zonnebloemen waren zeer mooi en groot , zeker bijna 2,50 m. De bonen waren wat minder, waarschijnlijk omdat de zonnebloemen met de stikstof gaan lopen. Deze tip haalde ik uit het boek “Over leven op je eigen km2 , stap voor stap naar een duurzame levensstijl van Dick& James Strawbridge. Een fraai geïllustreerd boek, met veeeel bruikbare tips