Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin
Een plantje dat al jaren opduikt in onze tuin en niet zo direct een nut lijkt te hebben is de duivenkervel. Een fragiel, mooi bloeiende en zich goed uitzaaiende plant die welkom is, al is het maar voor zijn uiterlijk dat toch net wat anders is dan de meeste planten en daardoor direct opvalt in een zee van planten.
Tijdens een expeditie in het Nijlgebied valt het entomoloog Philip Callahan op dat de oostelijke oevers veel vruchtbaarder zijn dan de westelijke. En dat ook altijd geweest zijn. Er zijn oude geschriften waarin sprake is van het belang om zand van het oosten naar het westen te krijgen. Zou het kunnen dat het verschil in vruchtbaarheid in de bodem zit? Overal waar de boot aanmeert neemt Dr. Callahan stalen en hij onderzoekt deze later met een magneet. Het resultaat is dat de westelijke, onvruchtbare bodems allemaal weggeduwd worden door een magneet en diamagnetisch blijken te zijn. De vruchtbare bodems aan de oostkant worden allemaal aangetrokken en blijken paramagnetisch te zijn.
Onze Kruidenverkoopdag op 1 mei gaat niet door, dat was al bekend gemaakt. Maar ook dat we op een andere manier ervoor zorgen dat je toch je biologisch plantgoed, kruiden en fruitstruiken kan vast krijgen.
Dé manier om dit momenteel te doen is uiteraard via een online shop. Zodoende hebben we bij Yggdrasil een webshop in elkaar gebokst als oplossing. Je vindt alle groentes, kruiden en fruit online.
Bij de groentes is de keuze uitgebreider dan de vorige jaren, er zijn enkele soorten bijgekomen. Ook bij het fruit hebben we goed gewerkt en staan er veel soorten te pronken op de webshop. Bij de kruiden is het echter wat minder. De maatregelen tegen het verspreiden van het corona-virus hebben onze capaciteit om in te potten sterk beperkt, wat betekent dat er minder soorten maar ook lagere aantallen ter beschikking zijn.
Maar laat dat zeker de pret niet drukken: er is genoeg om uit te kiezen!
Normaal wordt alles op de 1ste mei weggewerkt, maar ook dat zal dit jaar anders verlopen. De bestellingen die via de normale weg zijn verlopen (via de zadenlijst van november tot maart) eventueel aangevuld met kruiden via de webshop worden in het weekend van 2-3 mei afgehaald. Indien jij al een bestelling hebt doorgegeven via mail, dan kan je kruiden en andere zaken bijbestellen via de webshop en krijg je bericht dat je zaterdag of zondag je bestelling kan komen afhalen.
Bestel je nu je planten via de webshop, dan kan je deze komen afhalen in het weekend van 8 – 9 mei. Houdt hier rekening mee bij het bestellen. Normaal zijn we zeer flexibel in het afhalen van bestelling, maar dat is in de huidige omstandigheden niet meer mogelijk. Je moet echt wel kunnen langskomen in dat weekend.
Details over het afhalen zullen later nog bekend gemaakt worden, we voorzien een manier waarop er zo weinig mogelijk onderling contact is bij de overdracht van de bestelling en tussen klanten onderling.
Tadaaa … de link naar de plantenwinkel: https:/yggdra.be/plantenwinkel/
Hopelijk loopt alles vlot en kan je binnen enkele weken je plantgoed afhalen zodat op dat vlak de volgende maanden toch al rooskleurig verlopen. Duimen maar!
Mensen die kennis maken met ons project zijn vaak verwonderd over de naam ‘Yggdrasil’. Het is inderdaad geen alledaagse naam, en een link met permacultuur of natuurlijk tuinieren is er niet. Of toch geen duidelijke. Maar de naam is niet zomaar gekozen om speciaal te doen. Er zitten meerdere betekenissen achter, er is dus wat uitleg nodig om de achterliggende redenen te verklaren.
Jean Pain is een, van geboorte Zwitserse, uitvinder die zich in 1969 in de Provence vestigde en boswachter werd op een domein van 270 hectare. De ondergroei in het bos was kurkdroog en was in de hete, droge zomerse omstandigheden vaak de oorzaak van bosbranden. Jean begon met het struikgewas methodisch te snoeien om zo het risico op bosbranden te verkleinen. Het snoeisel smeet hij niet weg , maar zag hij als waardevol materiaal en hij begon met composteren. De kleine takjes gingen zo in de composthoop, de grotere werden versnipperd. [Read more…]
Mulchen en planten spontaan laten uitzaaien lijkt misschien niet zo evident, maar is wel perfect mogelijk. Vooral omdat de meeste planten grote hoeveelheden zaad achterlaten, maar ook omdat je bodem nooit 100% perfect afgedekt blijft tijdens het volledige jaar. In het voorjaar is het de bedoeling dat de mulchlaag dun tot onbestaande is, in de zomer zijn er voldoende vogels die komen krabben en zo open plekken creëren.
Maar welke planten laten wij spontaan uitzaaien en opkomen in onze tuin? Een hele reeks, sommige bekend, andere net iets minder. De lijst hieronder is zeker niet volledig, maar omvat de planten die zo direct in mij opkwamen tijdens het schrijven.
Die lijst is de kortste, al is er een beetje een grijze zone tussen wat je als groente en als kruid kan bekijken.
Om te beginnen is sla een hele eenvoudige maar blijkt rode sla toch een streepje voor te hebben. We laten hier en daar sla in bloei komen, ze maken veel bloemetjes en trekken bestuivers aan en zijn ook gewoon mooi. Eens uitgebloeid vormen ze een mooie hoeveelheid mulchmateriaal. In onze tuin zijn het vooral de ‘Wonder der vier jaargetijden’ en de eikenbladsla die regelmatig opkomen. Indien ze in te dichte groepjes opkomen kan je het teveel aan planten verplanten.
Radijzen laten we ook volop in bloei en zaad komen. Beide zijn eetbaar én lekker, en vormen nadien ook een flinke hoeveelheid mulch. Eén radijs groeit al flink uit en geeft veel opbrengst, dus zeker niet overdrijven is de boodschap. Ook hier is er een verschil in resultaat. Bij ons zaait vooral de IJspegel zich goed uit, de gewone rode ‘Cherry Bell’ doet het eerder sporadisch.
Nieuw-Zeelandse spinazie is een zalige soort spinazie die je zeker eens moet proberen: geen problemen met doorschieten, maandenlange opbrengst en lekker. Voorzaaien is niet evident, spontaan uitzaaien is de oplossing. Je laat een plant gewoon afsterven in de winter, de bloemetjes en zaden worden massaal in de oksels gevormd. Het is geen snelle kiemer, maar geen paniek: eens de bodem is opgewarmd krijg je meer dan genoeg exemplaren om uit te kiezen. Verplant de mooiste, laat de andere iets uitgroeien en eet ze op.
Prei en ajuin zijn ook behoorlijk simpel. Gewoon enkele mooie exemplaren niet oogsten en best ook steunen met een bamboestokje zodat ze mooi recht blijven. De bloei is spectaculair, er komen altijd veel insecten op af. Daarna kan je de stengel omplooien zodat het zaad mooi bijeen op de grond neerkomt. Of je laat het verspreiden zodat je op verschillende plaatsen zaailingen krijgt. De kiemende plantjes moet je normaal wel verplanten zodat ze ver genoeg uit elkaar kunnen verder groeien en mooi ontwikkelen.
Pastinaak is een tweejarige en zal normaal pas in het tweede jaar bloem vormen. Het zijn grote opvallende bloemen die hoog worden en zeer veel insecten aantrekken. Ook hier hebben we gemerkt dat het zaad vaak in hoopjes samen valt en kiemt en je best verspeent.
Veldsla doet het goed. Enkele planten laten staan zorgt ervoor dat het jaar erna in het najaar massaal veel opkomt. Ook hier vaak te dicht bijeen waardoor je best dunt en een deel jonge plantjes verwijdert of verplant. Zorg dat er maximaal een 3-4 plantjes bijeen staan zodat ze mooi kunnen uitgroeien. Ik vind dat er vaak zelfs te veel plantjes opkomen, zelfs indien er behoorlijk gemulcht is.
Postelein, zowel de winter- als zomerversie doen het zeer goed eens je ze in zaad hebt laten komen. Beide komen massaal op en vormen zich eerder om tot onkruid dan groente. Het is bij beide eerder een prestatie om ze beperkt en controleerbaar te laten uitzaaien. Wij doen op enkele plekken in de tuin al jaren moeite om winterpostelein onder controle te houden en het uitzaaien en opkomen te beperken!
Bladkolen zoals frills en mosterdblad laten we ook in bloei en zaad komen. De bloemen zijn mooi, lekker en kan je perfect in een salade mengen. Vooral de frills zaaien zich vlot uit, waardoor ze her en der opduiken doorheen het jaar. Mosterdblad heeft een beetje meer moeite en zijn we soms al bijna kwijt geraakt in de tuin. Het zelf oogsten van zaad en gericht uitzaaien (of strooien) is dan een goede tussenoplossing.
Een voordeel van deze manier van uitzaaien is dat vele van deze groentes gespreid doorheen het jaar opkomen en je dus over een lange periode kan oogsten.
Hier tel ik zowel bloemen, halve groenten en echte kruiden bij. Kwestie van geen discussie te hebben wat nu juist wat is. In een natuurlijke tuin vervullen de meeste planten trouwens vaak bovenstaande functies tegelijk zodat indelen niet altijd nodig is.
Oost-Indische kers is een sterke groeier en maakt voldoende zaad. Je zal merken dat het jaar daarna er hier en daar plantjes opkomen die je ter plaatse kan laten of kan verplanten. Bloemen en blad zijn heel lekker en op vele manieren te gebruiken in de keuken.
Kardoen vormt hele mooie bloemen, de struiken zijn trouwens ook heel mooi maar hebben wel behoorlijk wat plaats nodig. De uitgebloeide bloemen vallen op de grond, maar ik leg er in het najaar een dun laagje mulchmateriaal op. Ik merk dat ze dan veel beter kiemen. Het is dan een dik pakket met plantjes die je best verspeent en uitplant. Anders krijg je een hele hoop kleine plantjes waarvan er geen enkel fatsoenlijk ontwikkelt.
Stalkaarsen zijn mooi en vervullen vele verschillende functies in de tuin. Ze vormen veel zaad en verspreiden dit ook graag. Door intensief te mulchen en de eenjarige stalkaarsen hiervoor te gebruiken, kan het zijn dat ze nauwelijks nog aanwezig zijn. Ik heb ook de indruk dat ze de droge zomers van de laatste jaren graag hebben en het in deze omstandigheden beter doen. Vroeger gebeurde het soms dat we in bepaalde stukken geen kaarsen meer hadden staan en er een uitgebloeide tak legden zodat er veel zaad viel. De laatste jaren is dit niet meer nodig en moeten we in de vroege zomer vele jonge kaarsen weghalen.
Dille is een perfecte plant om te gebruiken in de tuin. Mooi, goed geurend met vele toepassingen in de keuken is het de ideale plant om te laten groeien tussen je groenten. Hij neemt weinig tot geen plaats in en vormt een belangrijke bijdrage aan het systeem van schijnbare chaos. Jong is hij eenvoudig te oogsten met wortel en al. Wil je de zaden ter plaatse houden, dan plooi je de stengel om zodat het zaadscherm op de bodem valt. Er staan soms heel veel dilleplanten in bloei, dan is het zaak om gewoon even met een snoeischaar door de tuin te lopen en de uitgebloeide schermen te verwijderen voor ze zaad vormen. Valt er toch veel zaad, is dat ook niet echt een probleem: de kiemplanten zijn goed te herkennen en kan je indien nodig verwijderen door te oogsten.
Verder laten we driekleurige viooltjes, winterkers, koriander, kervel, goudsbloemen, drop, boomspinazie, brave hendrik, aardbeispinazie, Egyptische ajuin, Chinese bieslook, rucola, Mariadistel en komkommerkruid zich (redelijk) vrij verspreiden. Ze vormen allemaal in min of meerdere mate een onderdeel van onze slamengeling doorheen het jaar. Zowel het blad als de bloemetjes zijn vaak te gebruiken. Doordat de opkomst zich over een lange periode uitspreidt, kan je ook over een lange periode oogsten. Doordat het spontaan gebeurt moet je hier niet over na denken en kan je het ook niet vergeten!
Melde bestaat in verschillende soorten: rode, bonte en groene melde. De rode melde zaait zich het beste uit, de groene het slechtst. Om de groene elk jaar opnieuw te hebben, doen we een beetje extra moeite en zorgen we dat er zeker enkele zaadtakken overeind blijven. We plooien deze dan om zodat het zaad redelijk lokaal valt. Bij de rode en bonte melde proberen we het aantal zaadtakken te beperken zodat er niet te veel opkomt in het volgende jaar. Net zoals bij de sla doen de rode soorten het blijkbaar beter.
Als laatste oogsten we ook het hele jaar door veldkers. Indien we er kunnen vinden. Zeker in het najaar en de winter is het een lekkere aanvulling op de soms eentonige slamengeling. Het heeft een pittige smaak maar wordt vaak als onkruid aanzien en verwijderd uit de tuin. Zonde. Het is echt een aanwinst. Laat er niet te veel in bloei en zaad komen, maar enkele planten elk jaar is toch wel aangeraden. Het zaad springt een heel eind weg en verspreidt zich zo over een grote oppervlakte. Hierdoor zijn enkele planten in zaad, her en der verspreid in de tuin vaak voldoende om terug te kunnen oogsten in het volgende jaar.
Er zijn uiteraard nog vele andere planten die je kan laten in zaad komen en spontaan uitzaaien. Hierboven staat een opsommingen van planten die je hun gang kan laten gaan zonder al te veel ingrijpen. Het laten bloeien van deze soorten verandert het uitzicht van je tuin compleet, maar voegt daarnaast door het spontaan opkomen ook een extra dimensie toe aan je tuin.
Misschien nog een laatste tip: heb je nog geen ervaring met het spontaan laten uitzaaien en opkomen van groenten en kruiden, dan is het volgens mij het beste om te beginnen met enkele soorten en hier geleidelijk aan soorten aan toe te voegen. Alles tegelijk, is vragen om problemen.
Ongetwijfeld heb jij nog andere soorten planten die zichzelf gemakkelijk uitzaaien en een plezier zijn in de tuin. Laat het mij zeker weten in de reacties! Misschien ken ik ze, waarschijnlijk niet 🙂 .
Ook een vraag, ik lees in je blogs terug dat je lavagesteente gebruikt. Hoe rijm jij de winning daarvan met het principe zorg voor de aarde? Het is weliswaar niet zo schadelijk voor het milieu als bijv turfwinning, maar er moet toch behoorlijk wat met machines gegraven worden in (mijnen in) natuurgebieden zoals de Eifel, waardoor de ecologie daar verandert. Het is ook niet iets wat weer aangroeit. Past het bij de principes van permacultuur om natuur om de ene plek te verarmen en beschadigen om er in je eigen tuin wellicht voordeel mee te doen? (Nog los van bewerking in fabrieken, vervoer e.d)
Momenteel ben ik de autobiografie aan het lezen van Arnold Schwarzenegger: Total Recall. Hij vertelt hierin over zijn carrière als bodybuilder, filmster, ondernemer, politieker … Een thema uit het boek dat sterk naar voren komt is ineens ook de naam van een van zijn eerste films: Stay Hungry. Blijf hongerig.
Het is een zin die vaker terugkomt, en ook door Steve Jobs veelvuldig gebruikt werd in zijn wereldberoemde speech aan de universiteit van Stanford in 2005: Stay Hungry, Stay Foolish. Blijf Hongerig, Blijf Dwaas. En deze gedachte is ook wat in mijn ogen het grote verschil vormt tussen gangbaar tuinieren en permacultuur. En voor mij het grote plezier aan natuurlijk tuinieren.
In permacultuur wordt steeds gerefereerd naar een climax-vegetatie. Het idee is dat wanneer je de natuur zijn gang laat gaan, de natuur evolueert naar een bos. Het is de stabielste vorm, een soort eindpunt voor de natuur. Vandaar komt ook het idee van voedselbossen als ultieme vorm van tuinieren volgens permacultuur: een stabiel systeem waaruit je zonder veel werk lange tijd kan oogsten.
Ik heb hier altijd bedenkingen bij gehad, niet bij voedselbossen an sich, maar wel bij voedselbossen in ons klimaat waarover gedaan wordt alsof ze veel eten gaan opbrengen doorheen het jaar. Ik heb altijd het idee gehad dat een voedselbos (in onze streken) niet veel meer is dan een boomgaard die wat dichter geplant is en wat diverser in soorten. Groenten kweken gaat niet in een bos. Punt. Je hebt altijd een min of meer klassieke vorm van groentetuin nodig: een open plek waar zon in kan.
Een kort bericht deze keer: de booktrailer voor het nieuwe boek is klaar! Ik ben heel tevreden met het resultaat en hoop dat het jou ook goesting doet krijgen om je eigen kleine paradijs te ontwerpen. Want daar gaat dit boek over: niet alleen over groenten kweken, maar over het toepassen van de permacultuurprincipes om groenten te kweken en zoveel meer: genieten, bodemverbetering, eco-systemen opbouwen …